PION ZASTĘPCY DYREKTORA DS. ANALIZ I STRATEGII W ZDROWIU PUBLICZNYM
Kierownik
dr n. med. Ewa Urban
Skład zespołu
dr n. med. Małgorzata Gajewska
dr n. med. Katarzyna Lewtak
dr n. o zdr. Maria Piotrowicz
mgr Monika Binkowska-Gałek
mgr Grzegorz Masiewicz
mgr Anna Rutyna
Michał Frydryszak
Dane kontaktowe
Osoba do kontaktu: mgr Anna Rutyna
E-mail: arutyna@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 365
Budynek: C
Pokój: 424
CZYM ZAJMUJE SIĘ ZAKŁAD?
- Ocena i analiza społeczno-środowiskowych i behawioralnych uwarunkowań zdrowia, w tym społecznych nierówności w zdrowiu oraz strategii ich ograniczania;
- Rozpoznawanie występowania i uwarunkowań problemów zdrowotnych oraz potrzeb zdrowotnych wybranych grup ludności;
- Prowadzenie i nadzorowanie internetowej bazy danych gromadzącej informacje na temat interwencji zdrowia publicznego w Polsce;
- Opracowanie standardów edukacji zdrowotnej oraz planowania i ewaluacji programów/interwencji prozdrowotnych;
- Prowadzenie badań w zakresie promocji zdrowia, prewencji chorób i zdrowia publicznego;
- Działalność edukacyjna i opiniodawcza w wymienionym zakresie.
DZIAŁANIA W ZAKRESIE ZAPEWNIENIA ZDROWIA POLAKÓW•
- Ocena i analiza stanu, uwarunkowań i możliwości rozwoju krajowego potencjału zdrowia publicznego i promocji zdrowia;
- Opracowanie ekspertyz i rekomendacji w w/w zakresie możliwych do zastosowania w Polsce i w krajach europejskich;
- Współpraca z innymi zakładami Instytutu oraz instytucjami kształtującymi politykę zdrowotną.
NAJWIĘKSZE OSIĄGNIĘCIA NAUKOWE I BADAWCZE, PUBLIKACJE
- Cianciara D, Lewtak K, Poznańska A, Piotrowicz M, Gajewska M, Urban E, Sugay L, Rutyna A. Participation in Population Health Interventions by Older Adults in Poland: Barriers and Enablers. Int J Environ Res Public Health. 2023 Jan 27;20(3):2284.
- Augustynowicz A, Borowska M, Lewtak K, et al. Financing of Immunization Programs by Local Government Units in Poland as an Element of Health Policy. Vaccines (Basel). 2021;10(1):28. Published 2021 Dec 27.
- Cianciara D, Sugay L, Lewtak K, Urban E, Piotrowicz M, Gajewska M, Cuchí P. Dichotomy of lay people and health professionals perception of physical activity is a challenge for activity education and promotion within primary health care – a qualitative study. Annals of Agricultural and Environmental Medicine. 2021; 28(4): 645-653.
- Niedostateczny poziom aktywności fizycznej w Polsce jako zagrożenie i wyzwanie dla zdrowia publicznego. Raport Komitetu Zdrowia Publicznego PAN. W. Drygas. M. Gajewska. T. Zdrojewski (red.) NIZP-PZH. Warszawa 2021.
- Gajewska M. Lewtak K. Urban E. Działania na rzecz upowszechnienia aktywności fizycznej – skala ogólnopolska. (red. W. Drygas. M. Gajewska. T. Zdrojewski) W: Niedostateczny poziom aktywności fizycznej w Polsce jako zagrożenie i wyzwanie dla zdrowia publicznego. Raport Komitetu Zdrowia Publicznego PAN. NIZP-PZH. Warszawa 2021.
- Gajewska M. Lewtak K. Urban E. Działania na rzecz upowszechnienia aktywności fizycznej mieszkańców na przykładzie województwa łódzkiego. (red. W. Drygas. M. Gajewska. T. Zdrojewski) W: Niedostateczny poziom aktywności fizycznej w Polsce jako zagrożenie i wyzwanie dla zdrowia publicznego. Raport Komitetu Zdrowia Publicznego PAN. NIZP-PZH. Warszawa 2021.
- Gajewska M, Goryński P, Paradowska-Stankiewicz I, Lewtak K, Piotrowicz M, Urban E, Cianciara D, Wysocki MJ, Książek A, Izurieta P. Monitoring of community-acquired pneumonia hospitalisations before the introduction of pneumococcal conjugate vaccine into Polish National Immunisation Programme (2009-2016): A nationwide retrospective database analysis. Vaccine 38 (2020):194-201.
- Poznanska A, Wojtyniak B, Chwojnicki K, Lewtak K, Rubikowska B, Seroka W. Cerebrovascular diseases in Poland-inconsistent seasonal patterns of hospitalisation and mortality. European Journal of Public Health. 2018 Apr 1;28(2):376-381.
- Sektorowa Rama Kwalifikacyjna dla zdrowia publicznego. D. Cianciara. L. Sugay. E. Urban. M. Gajewska. K. Lewtak. M. Piotrowicz. A. Rutyna. A. Wasiak-Radoszewski. A. Żurawski. M. Panowicz (red.). IBE. Warszawa 2020.
- Sectoral Qualifications Framework for Public Health (SQF PH). Cianciara. L. Sugay. E. Urban. M. Gajewska. K. Lewtak. M. Piotrowicz. A. Rutyna. A. Wasiak-Radoszewski. A. Żurawski. M. Panowicz (ed.) IBE. Warsaw 2020.
- Gajewska M, Lewtak K, Scheres J, Albrecht P, Goryński P. Trends in Hospitalization of Children with Bacterial Pneumonia in Poland. Central European Journal of Public Health. 2016; 24(3): 188-192.
- Cianciara D, Piotrowicz M, Urban E, Gajewska M, Lewtak K, Sugay L, Rutyna A. Programy polityki zdrowotnej realizowane przez samorządy – spojrzenie z wewnątrz. Hygeia Public Health 2019, 54(2): 97-104.
- Cianciara D, Lewtak K, Gajewska M, Urban E, Piotrowicz M, Sugay L, Rutyna A. Programy polityki zdrowotnej realizowane przez samorządy – spojrzenie z zewnątrz. Hygeia Public Health 2019, 54(2): 69-74.
- Cianciara D, Sugay L, Rutyna A, Urban E, Piotrowicz M, Gajewska M, Lewtak K, Gotlib J. Looking for professional identity of public health workers in Poland. Pol J Public Health 2018;128(4): 139-143.
- Cianciara D, Lewtak K, Piotrowicz M, Urban E, Gajewska M. Jak ulepszyć programy promocji zdrowia? Część II. Planowanie programów. Hygeia Public Health 2018, 53(2): 107-113.
- Cianciara D, Urban E, Piotrowicz M, Gajewska M, Lewtak K. Jak ulepszyć programy promocji zdrowia? Część I. Istota promocji zdrowia. Hygeia Public Health 2018, 53(1): 9-15.
- Cianciara D, Piotrowicz M. The theoretical order as a means of professionalizing health promotion. Zdrowie Publiczne i Zarządzanie, 2018, 16, (4): 202-214.
- Cianciara D. Lewtak K. Gajewska M. Piotrowicz M. Urban E. Diagnoza istniejącej organizacji i funkcjonowania systemu zdrowia publicznego w Polsce – rzeczywisty sposób działania systemu. Tom I – Podsumowanie. Ministerstwo Zdrowia. Warszawa 2017.
- Diagnoza istniejącej organizacji i funkcjonowania systemu zdrowia publicznego w Polsce – rzeczywisty sposób działania systemu. Tom II. D. Cianciara. K. Lewtak. M. Gajewska. M. Piotrowicz. E. Urban (red.) Warszawa: NIZP-PZH 2017.
- Cianciara D. Lewtak K. Gajewska M. Piotrowicz M. Urban E. Diagnosis concerning present organisation and functioning of the public health system in Poland – actual performance of the system. Ministry of Health, Warsaw 2017.
- Cianciara D, Grudziąż-Sękowska J, Lewtak K. Propozycja kryteriów oceny formalnej strony polityki zdrowotnej. Hygeia Public Health 2017, 52(4): 352-359.
- Cianciara D, Urban E, Piotrowicz M, Gajewska M, Lewtak K, Sugay L. Overview of socio-economic status of women in Poland. Hygeia Public Health 2016; 51(4): 350-355.
- Cianciara D, Lewtak K, Piotrowicz M, Gajewska M, Urban E, Brukało K. Public health physicians and dentists in Poland: results from public health workforce pilot study. Roczniki Państwowego Zakładu Higieny 2016; 67(4):435-443.
- Cianciara D, Piotrowicz M, Lewtak K, Gajewska M, Urban E. Jak przeciwdziałać spadkowi liczby studiujących na kierunku zdrowie publiczne? Hygeia Public Health 2015; 50(4): 589-597.
- Gajewska M, Lewtak K, Goryński P, Piotrowicz M, Urban E, Cianciara D. Alkoholowa choroba wątroby – chorobowość szpitalna w Polsce w latach 2006-2012. Problemy Higieny i Epidemiologii 2015; 96(1): 101-105.
- Cianciara D, Gajewska M, Lewtak K, Urban E, Piotrowicz M. Jak przebiega rekrutacja na studia w dziedzinie zdrowia publicznego w Polsce? Hygeia Public Health 2014: 49(3): 478-489.
PROWADZONE PROJEKTY
ProfiBaza
Cyfrowe udostępnienie informacji publicznej na temat sytuacji zdrowotnej ludności oraz realizacji programów zdrowotnych dla potrzeb profilaktyki chorób i promocji zdrowia w Polsce (realizacja 2018-2020, projekt finansowany ze środków Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa E-administracja i otwarty rząd – II oś priorytetowa POPC). Działanie 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego. Poddziałanie 2.3.1 Cyfrowe udostępnienie informacji sektora publicznego ze źródeł administracyjnych i zasobów nauki. Realizacja Projektu: 01.03.2018-28.02.2021. Więcej informacji: https://profibaza.pzh.gov.pl/
Narodowe Programy Zdrowia
- Narodowy Program Zdrowia na lata 2021-2025. Wdrożenie sprawozdawczości za lata 2021-2025 w Profibazie, w tym działalność informacyjna i analityczna:
- Raport z interwencji zdrowia publicznego z zakresu profilaktyki chorób i promocji zdrowia, w tym działań na rzecz ograniczania społecznych nierówności w zdrowiu,
- Wdrożenie sprawozdawczości w systemie ProfiBaza oraz bieżący nadzór merytoryczny nad działaniem systemu.
- Narodowy Program Zdrowia na lata 2016-2020. Cel operacyjny NPZ 5 – Promocja zdrowego i aktywnego starzenia się. Zadanie z zakresu zdrowia publicznego 4. Prowadzenie działalności naukowo-badawczej i współpracy międzynarodowej związanej ze zdrowiem osób starszych: Analiza adekwatności i efektywności udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej w odniesieniu do rozpoznanych potrzeb zdrowotnych osób starszych. Realizacja Programu: 01.01.2018 – 30.06.2020.
Zadania realizowane w ramach PIB (2021-2025)
- Popularyzacja wiedzy i informowanie społeczeństwa o aktualnej sytuacji epidemiologicznej chorób i zakażeń oraz sytuacji zdrowotnej obywateli, a także popularyzacja wiedzy i zachowań sprzyjających zdrowiu w zakresie profilaktyki chorób, prawidłowego odżywiania oraz prozdrowotnego stylu życia:
- Opracowanie standardów edukacji zdrowotnej;
- Prowadzenie szkoleń w celu rozwoju kompetencji i kwalifikacji pracowników administracji rządowej i samorządowej. ochrony zdrowia. sektora edukacji. pomocy społecznej. służb mundurowych i innych grup zawodowych w zakresie zasad prowadzenia skutecznej edukacji zdrowotnej różnych grup społecznych.
- Opracowywanie i realizacja programów w zakresie profilaktyki pierwotnej i wtórnej oraz promocji zdrowia:
- Stworzenie platformy translacji wiedzy w zakresie profilaktyki pierwotnej i wtórnej oraz promocji zdrowia w celu poprawy polityki zdrowotnej w Polsce;
- Opracowanie standardów budowania i ewaluacji programów zdrowotnych (polityki zdrowotnej).
- Ocena potrzeb zdrowotnych. Tworzenie map potrzeb zdrowotnych w zakresie zdrowia publicznego obejmujących m.in.: rozpowszechnianie czynników ryzyka chorób przewlekłych, wykonalność profilaktycznych badań w zakresie nowotworów i chorób układu krążenia, środowiskowe zagrożenia zdrowia, dostępność do lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej i pielęgniarek środowiskowych:
- Analiza działań w zakresie zdrowia publicznego w powiatach o szczególnych problemach zdrowotnych i społecznych.
Działalność statutowa
- Nierówności w zdrowiu w kontekście polityki migracyjnej – dostęp do opieki zdrowotnej cudzoziemców w Polsce (2022-2024).
- Analiza podejść, definicji i kryteriów oceny interwencji z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki chorób w bazach dobrych praktyk (2021).
- Analiza źródeł danych gromadzonych w krajach UE, dotyczących działań z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki chorób (2019-2020).
- Wzmacnianie potencjału zdrowia publicznego i promocji zdrowia dla poprawy funkcjonowania systemu zdrowotnego oraz przeciwdziałania głównym problemom zdrowotnym w Polsce (2015-2019).
Inne projekty
- Health Promotion and Disease Prevention Programme Registers. EuroHealthNet Thematic Working Group (od roku 2020).
- Raport na temat aktywności fizycznej w Polsce. Narodowe Rekomendacje. : W. Drygas. M. Gajewska. T. Zdrojewski (2020 r.).
- Priority on NCD: Increased access to interventions to prevent and manage noncommunicable diseases and their risk factors. Support in developing interventions tackling NCD in primary health care. Binnial Collabroative Agreement between WHO EURO and Polish MoH 2018-19 (2018-2019 r.).
- Opracowanie innowacyjnego zestawu wskaźników z zakresu zdrowia publicznego, przystosowanego do użycia w polskim systemie ochrony zdrowia, w oparciu o krytyczną analizę wykorzystania wskaźników w innych krajach [w ramach:] projektu systemowego pn. Mapy potrzeb zdrowotnych – Baza Analiz Systemowych i Wdrożeniowych współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (2019 r.)
- Diagnoza systemu opieki zdrowotnej w Rzeczpospolitej Polskiej, wkład do dokumentu pn. Krajowe Ramy Strategiczne. Policy Paper dla Ochrony Zdrowia na lata 2021-2027.
- Projekt wykonania Sektorowej Ramy Kwalifikacji dla sektora zdrowia publicznego w Polsce (SRK-ZP). Instytut Badań Edukacyjnych (2018):
- Raport końcowy z opracowania projektu Sektorowej Ramy Kwalifikacji dla zdrowia publicznego (SRK ZP) https://profibaza.pzh.gov.pl/sites/default/files/pliki/Archiwum/1_3/Sektorowa-Rama-Kwalifikacji-dla-Zdrowia-Publicznego-internet.pdf
- Sectoral Qualifications Framework for Public Health (SQF PH) https://profibaza.pzh.gov.pl/sites/default/files/pliki/Archiwum/1_3_1/Sektorowa-Rama-Kwalifikacji-dla-Zdrowia-Publicznego-EN.pdf
- Projekt Mapy potrzeb zdrowotnych – Baza Analiz Systemowych i Wdrożeniowych. Współfinansowany jest przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (2016, 2021).
- Projekt predefiniowany pn. Ograniczanie społecznych nierówności w zdrowiu realizowany w ramach Programu PL13 w latach 2014-2017, współfinansowany ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego. Działanie 3 Zwiększanie wiedzy i umiejętności w obszarze zdrowia publicznego (stacjonarne szkolenia i seminaria oraz programy e-learningowe). Więcej informacji: http://bazawiedzy.pzh.gov.pl/nierownosci-w-zdrowiu
- EPHO case study questionnaire. EURO-WHO (2016) – project focusing on the use of the assessment tool on Essential Public Health Operations (EPHOs) in different countries in the region.
- Ocena podejmowanych w Polsce niezbędnych działań z zakresu zdrowia publicznego (EPHOs). Analiza potencjału systemu zdrowia publicznego w Polsce w oparciu o kwestionariusz samooceny „Essential Public Health Operations: Self-Assessement Tool” WHO (2014-2015).
- Stan badań z dziedziny zdrowia publicznego w Polsce – ewaluacja piśmiennictwa, mapa drogowa projekt badawczy NCN nr rej. N N404 0536 39 – ocena stanu badań w dziedzinie zdrowia publicznego w Polsce. Realizacja projektu: 2010-2014.
Kierownik
mgr Anna Smaga
Zastępca kierownika
lek. Stefan Bogusławski
Skład Zespołu:
lek. Stefan Bogusławski
dr Rafał Halik
Justyna Król
mgr Tomasz Madej
dr Anna Poznańska
dr Daniel Rabczenko
mgr Paweł Radomski
inż. Justyna Sałacińska
mgr Anna Smaga, MBA
Jakub Stokwiszewski
mgr Aneta Trochonowicz
Anna Tymicka
mgr Katarzyna Wróbel
prof. dr hab. Tomasz Zdrojewski
dr Bogdan Wojtyniak, prof. NIZP PZH – PIB
Dane kontaktowe
Osoba do kontaktu: mgr Aneta Trochonowicz
E-mail: atrochonowicz@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 298
CZYM ZAJMUJE SIĘ ZAKŁAD?
• Monitorowanie i analiza stanu zdrowia ludności Polski na podstawie danych statystyki publicznej ze szczególnym uwzględnieniem geograficznych i społecznych nierówności w zdrowiu i ich uwarunkowań oraz prowadzenie i rozwój internetowej „Bazy wiedzy w zakresie nierówności w zdrowiu”, okresowe przygotowywanie raportu o sytuacji zdrowotnej ludności Polski.
• Planowanie, organizacja i prowadzenie populacyjnych badań różnych aspektów stanu zdrowia ludności ze szczególnym uwzględnieniem badań w zakresie epidemiologii chorób niezakaźnych; prowadzenie analiz problemów zdrowotnych wybranych populacji i ich związku z czynnikami stylu życia, społecznymi i środowiskowymi.
• Rozwijanie i wdrażanie metod statystycznych analizy i prezentacji danych dotyczących zdrowia ludności i jego zagrożeń.
• Prace nad metodyką i udział w opracowaniu i analizie danych do map potrzeb zdrowotnych.
• Prowadzenie Ogólnopolskiego Badania Chorobowości Szpitalnej Ogólnej (OBChSO).
DZIAŁANIA W ZAKRESIE ZAPEWNIENIA ZDROWIA POLAKÓW
Wyniki prowadzonych w Zakładzie badań pozwalają określić rozmiar ważnych problemów zdrowotnych, ich trendy, uwarunkowania i istotne czynniki ryzyka, stopień zróżnicowania społecznego i geograficznego. Informacje te są niezbędne dla formułowania polityki zdrowotnej i planowania usług zdrowotnych, dostarczają danych dla planowania, monitorowania i oceny programów zmierzających do poprawy zdrowia społeczeństwa. Ponadto pozwalają na identyfikację nowych obszarów priorytetowych z punktu widzenia zdrowia publicznego jak i dostarczają informacji porównawczych dla wsparcia działań na szczeblu lokalnym i krajowym.
NAJWIĘKSZE OSIĄGNIĘCIA NAUKOWE I BADAWCZE, PUBLIKACJE
1. Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania, NIZP-PZH 2016
2. Incidence, treatment, in-hospital and one-year outcomes of acute myocardial infarction in Poland in 2009-2012 – nationwide database AMI-PL, Kardiol Pol. 2015;73(3):142-58.
3. Cerebrovascular diseases in Poland—inconsistent seasonal patterns of hospitalisation and mortality. Eur J Public Health. 2018 Apr 1;28(2):376-381
4. Association between high temperature and mortality of Warsaw inhabitants, 2008-2013. Przegl Epidemiol. 2016;70(4)
5. Indirect effects of a 7 year PCV7/PCV13 mass vaccination program in children on the incidence of pneumonia among adults: a comparative study based on two Polish cities, Curr Med Res Opin. 2016;32(3):397-403
PROWADZONE PROJEKTY
Joint Action – Health Equity Europe – projekt Komisji Europejskiej skierowany na problematykę wypracowania uniwersalnych, przeznaczonych dla wielu krajów narzędzi do zwalczania nierówności w zdrowiu; 2018-2021
Joint Action on Health Information – projekt Komisji Europejskiej skierowany na ujednolicanie i rozwój systemów informacji o zdrowiu w krajach UE- 2018-2021
Analiza wpływu interwencji podejmowanych w ramach NPZ pod kątem problematyki pogłębiania lub ograniczania nierówności społecznych w zdrowiu – działanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia 2016-2020; okres realizacji: rok 2018 i 2020
Epidemiologia Zaburzeń Psychicznych i Dostępność Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej – EZOP Polska”, 2009-2012, Projekt: PL 0256, EEA/Norweski Mechanizm Finansowy
Equity Action, The Joint Action on Health Inequalities, EU Health Programme 2008-2013 – wspieranie działań na rzecz ograniczania nierówności w zdrowiu w Europie poprzez kształtowanie polityki lokalnej i międzysektorowej w tym zakresie; 2011-2013
„Program PL13 Ograniczanie społecznych nierówności w zdrowiu, 2014-2016” współfinansowany ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2009 – 2014
Enhance Health, Interreg IIIC, Environmental health surveillance system in urban areas near incinerators and industrial premises, 2E00401 – subiektywna ocena ryzyka odczuwanego przez ludność zamieszkującą w pobliżu spalarni odpadów, proces komunikacji o ryzyku; 2003-2007
Short term effects of air pollution on health: A European approach to methodology, dose-response, assessment and evaluation of public health significance (APHEA-2) – a multinational project funded by European Commission – krótkoterminowy wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie; 1997-2001
Kierownik
Prof. dr hab. n. med. n. zdr. Aleksandra Czerw
Zastępca kierownika
–
Skład zespołu
prof. dr hab. n. med. Bożena Walewska-Zielecka
dr Dorota Dudek-Godeau
dr n. o zdr. Katarzyna Kwiatkowska
mgr Monika Pajewska
mgr Olga Partyka
mgr Dipl.-Kff. Elżbieta Buczak-Stec
mgr Magdalena Łopatek
Dane kontaktowe
Osoba do kontaktu: mgr Olga Partyka
E-mail: opartyka@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 295
Budynek: C
Pokój: 420
CZYM ZAJMUJE SIĘ ZAKŁAD?
– Analiza publicznych i prywatnych źródeł finansowania opieki zdrowotnej, w kontekście oceny stabilności systemu opieki zdrowotnej i dostępu do świadczeń zdrowotnych,
– Analiza kosztów świadczeń udzielanych na każdym poziomie opieki zdrowotnej,
– Analiza ekonomiczna programów zdrowotnych i ocena wpływu tych programów na zdrowie populacji,
– Ekonomiczna ocena obciążeń wybranymi chorobami przewlekłymi w porównaniu z kosztami prewencji,
– Ocena regulacji legislacyjnych w aspekcie ich wpływu na ekonomikę i organizację podmiotów leczniczych.
– Sieć Szpitali Promujących Zdrowie (International Network of Health Promoting Hospitals and Health Services – HPH)
DZIAŁANIA W ZAKRESIE ZAPEWNIENIA ZDROWIA POLAKÓW
W związku z rozwojem technologii medycznych, zwiększającymi się potrzebami zdrowotnymi społeczeństwa oraz ograniczonymi zasobami, jakimi dysponuje system ochrony zdrowia, efektywne zarządzanie ekonomiczne i organizacyjne powinno stanowić podstawę w kształtowaniu polityki zdrowotnej. Decyzje podejmowane w tym temacie muszą być oparte na rzetelnych analizach ekonomicznych i systemowych, dlatego misją Zakładu jest wspomaganie swoją wiedzą i doświadczeniem organów odpowiedzialnych za funkcjonowanie opieki zdrowotnej w Polsce.
Pracownicy Zakładu realizują te działania m.in. poprzez członkostwo w wojewódzkich radach do spraw map potrzeb zdrowotnych, w których biorą udział w pracach nad metodyką, opracowaniem i analizą map.
Nadrzędnym celem Zakładu Analiz Ekonomicznych i Systemowych jest tworzenie takich narzędzi ekonomicznych i zarządczych, które służą poprawie funkcjonowania systemu ochrony zdrowia w Polsce, a co za tym idzie utrzymaniu zdrowia całego społeczeństwa.
DZIAŁANIA W RAMACH PIB
W związku z nadaniem Narodowemu Instytutowi Zdrowia Publicznego – PZH statusu Państwowego Instytutu Badawczego Zakład Analiz Ekonomicznych i Systemowych realizuje dodatkowe działania:
- Analiza i ocena wykorzystania zasobów infrastruktury opieki zdrowotnej w podstawowej opiece zdrowotnej, ambulatoryjnej opiece specjalistycznej i lecznictwie szpitalnym
- Ocena zasobów i funkcjonowania innych form opieki zdrowotnej – państwowe ratownictwo medyczne, rehabilitacja oraz opieka długoterminowa
- Analiza i ocena dostępności świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
NAJWIĘKSZE OSIĄGNIĘCIA NAUKOWE I BADAWCZE, PUBLIKACJE
2018r:
Juszczyk G., Czerw A., Augustynowicz A., Mikos M., Religioni U., Banaś T., Deptała A., Refusal to take a sick leave as an estimate of the phenomenon of presenteeism in Poland, Oncotarget, IF: 5,168, MNiSW: 40
Czerw A., Augustynowicz A., Deptała A., Health needs in local government policies in Poland in the context of anti-smoking health policy programmes, Advances in Clinical and Experimental Medicine, no 12/2018, IF: 1,179, MNiSW: 15
Augustynowicz A., Strzelec P., Wrześniewska- Wal I., Bobiński K., Kowalska M., Partyka O., Czerw A., The scope of obligatory civil liability insurance of entities conducting medical activities and liability for damages resulting from violations of patients’ rights in the polish law, Journal of Education, Health and Sport, MNiSW: 7
Juszczyk G., Czerw A., Walewska-Zielecka B., Mikos M., Banaś T., Ślusarczyk J., Immunity to hepatitis A virus among working professionals in Poland. Results of a serological survey comprising a three-year period:2013-2015, Annals of Agricultural and Environmental Medicine, IF: 0,829, MNiSW: 20
Partyka O., Kuszewski K., Radiukiewicz S., Włodarczyk C., Podstawowa opieka zdrowotna w systemie ochrony zdrowia i kształcenie lekarzy rodzinnych w Polsce. Co warto wiedzieć z historii? Zdrowie Publiczne i Zarządzanie, MNiSW: 11
2019 r:
Budzik M, Patera J, Sobol M, Czerw A, Deptała A, Badowska-Kozakiewicz A. Clinicopathological characteristics of metaplastic breast cancer – analysis of the basic immunohistochemical profile and comparison with other invasive breast cancer types. Breast. 2019; 43:135-141, IF: 3,754, MNiSW: 100
Partyka O, Pajewska M, Krysińska-Pisarek M, Domosławska-Żylińska K, Bulira-Pawełczyk J, Czerw A. Sin Tax as a Public Health Tool – Strengths and Weaknesses of This Economic Solution. Przegląd Epidemiologiczny. 2019; 73(4): 567-575, MNiSW: 40
Badowska-Kozakiewicz Anna Maria, Budzik Michał , Liszcz Anna , Sobieraj Maciej , Czerw Aleksandra Izabela, Sobol Maria , Patera Janusz , Deptała Andrzej. Clinicopathological factors associated with novel prognostic markers for patients with triple negative breast cancer. Archives of Medical Science. 2019; 15(6): 1433-1442, IF: 2,807, MNiSW: 70
Czerw Aleksandra, Partyka Olga, Pajewska Monika. Przegląd rozwiązań legislacyjnych i organizacyjnych w zakresie „sin tax” w wybranych krajach na świecie – rekomendacje dla rozwiązań systemowych w Polsce, Warszawa, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny 2019
Pajewska M, Partyka O, Kwiatkowska K, Czerw A. Możliwości wprowadzenia opłaty licencyjnej na sprzedaż wyrobów tytoniowych, jej skutki finansowe – doświadczenia innych krajów na świecie, wstępne szacunki i rekomendacje dla Polski, Warszawa, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny 2019
2020 r:
Partyka O, Pajewska M, Czerw A. Adekwatność i efektywność udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej w odniesieniu do rozpoznanych potrzeb zdrowotnych osób starszych. Raport końcowy, Warszawa, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny 2020
Religioni U, Czerw A, Badowska-Kozakiewicz A, Deptała A. Assessment of pain, acceptance of illness, adjustment to life, and strategies of coping with illness among patients with gastric cancer. Journal of Cancer Education. 2020; 35(4): 724-730, IF: 1,576, MNiSW: 70
Czerw A, Religioni U, Banaś T. Perception of cancer in patients diagnosed with the most common gastrointestinal cancers. BMC Palliative Care. 2020; 19(1): 1-11, IF: 2,015, MNiSW: 100
Augustynowicz A, Borowska M, Waszkiwiecz M, Szopa S, Czerw A. Creating healthy and active life for the elderly in programs conducted by rural and urban-rural communes in Poland. European Journal of Public Health. 2020; :1-16, IF: 2,391, MNiSW: 100
Niedolistek M. , Fudalej M.M., Sobiborowicz A. , Liszcz A. , Budzik M., Sobieraj M., Patera J., Czerw A., Religioni U. , Sobol M., Deptała A., Badowska-Kozakiewicz A., Immunohistochemical evaluation of osteopontin expression in triple-negative breast cancer. Archives of Medical Science. 2020; :1-8. IF:3,318, MEiN:70
Pajewska M., Partyka O., Czerw A., Value based healthcare – principles and recommendations for organizational solutions in Poland / Value based healthcare – zasady i rekomendacje dla rozwiązań organizacyjnych w Polsce, Przegląd Epidemiologiczny 2020; 74(4):707-715, MEiN: 40
2021 r.
Mleko M. , Pitynski K. , Pluta E. , Czerw A., Sygit K. , Karakiewicz B., Banas T., Role of Systemic Inflammatory Reaction in Female Genital Organ Malignancies – State of the Art. Cancer Management and Research. 2021; 13:5491-5508., IF: 3,989, MEiN: 140
Merks P , Religioni U , Bilmin K , Lewicki J , Jakubowska M , Waksmundzka-Walczuk A , Czerw A., Barańska A , Bogusz J , Plagens-Rotman K , Świetlik D , Drelich E , Świeczkowski D , Lambert J , Jaguszewski M , Juszczyk G., Balkhi B , Vaillancourt R. Readiness and Willingness to Provide Immunization Services after Pilot Vaccination Training: A Survey among Community Pharmacists Trained and Not Trained in Immunization during the COVID-19 Pandemic in Poland. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2021; 18(2): 1-15., IF:3,39, MEiN:70
Nawojska E, Badowska-Kozakiewicz A., Czerw A., Deptała A. Progress in caring for cancer patients in the scope of quality of life assessment. Archives of Medical Science. 2021; :1-9. IF: 3,318, MEiN: 70
Kotarska K , Paczyńska-Jędrycka M , Sygit K , Kmieć K , Czerw A., Nowak MA. Physical Activity and the Quality of Life of Female Students of Universities in Poland. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2021; 18(10): 1-15., IF: 3,39, MEiN: 70
Augustynowicz A. , Waszkiwiecz M., Szopa S., Borowska M. , Czerw A. Creating healthy and active life for the elderly in programmes conducted by rural and urban-rural communes in Poland. European Journal of Public Health. 2021; 31(1): 111-115., IF:3,367, MEiN: 100
Religioni U., Czerw A., Deptała A. Assessment of Pain, Acceptance of Illness, Adaptation to Life, and Strategies of Coping With the Disease, in Patients With Bladder Cancer. In Vivo. 2021; 35(2): 1157-1161., IF: 2,155, MEiN: 40
Czerw A, Religioni U, Sygit K, Nieradko-Heluszko A, Mękal D, Partyka O, Mikos M, Eid M, Strzępek Ł, Banaś T. Pain Control, Acceptance and Adjustment to the Disease among Patients with Ovarian, Endometrial and Breast Cancer in Poland. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2021; 18(22):12148., IF: 3,390, MNiSW: 140
Czerw A, Religioni U, Szymański F, Sygit K, Zdziarski K, Mękal D, Dykowska G, Kłak A, Barańska A, Merks P, Borowska M, Cipora E, Pajewska M. Pain Control: Normalization of the BPCQ Questionnaire on a Group of Patients Diagnosed with Malignant Cancer. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2021; 18(24):13069., IF: 3,390, MNiSW: 140
Czerw A, Religioni U, Szymański F, Nieradko-Heluszko A, Mękal D, Hering D, Kowalczuk A, Merks P, Borowska M, Bogdan M, Pajewska M. Normalization of the Mini-MAC (Mental Adjustment to Cancer) Questionnaire among Cancer Patients. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2021; 18(23):12603., IF: 3,390, MNiSW: 140
Mikos M , Banas T , Czerw A.I., Banas B , Strzępek Ł , Curyło M. Hospital Inpatient Falls across Clinical Departments. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2021; 18(15): 1-10., IF: 4,61, MEiN: 140
2022 r.
Curyło M., Rynkiewicz-Andryśkiewicz M., Andryśkiewicz P., Mikos M., Lusina D., Raczkowski J., Juszczyk G., Kotwas A., Sygit K., Kmieć K., Cipora E., Kaczmarski M., Banaś T., Strzępek Ł., Śliwczyński A., Krakowiak J., Świtalski J., Partyka O., Czerw A. I. The Sense of Coherence and Health Behavior of Men with Alcohol Addiction. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2022; 19(14): 1-9. IF:4,61, MEiN: 140
Wlodkowic D , Czerw A. I. Karakiewicz B., Deptała A. Recent progress in cytometric technologies and their applications in ecotoxicology and environmental risk assessment. Cytometry Part A. 2022; 101(3): 203-219. IF: 4,71, MEiN: 140
Andrzejewska M., Religioni U., Piątkiewicz P. J., Barańska A., Herda J., Czerw A. I., Krysiński J., Merks P. Public Perception of Pharmacists in Poland. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2022; 19(5): 1-12., IF: 4,61, MEiN: 140
Religioni U., Czerw A.I. Sygit K., Zdziarski K., Partyka O., Pajewska M., Augustynowicz A., Waszkiewicz M., Cipora E., Ziółkowska E., Mękal D., Jopek S.P., Strzępek Ł., Banaś T. Pain Management Strategies among Cancer Patients. Normalization of the CSQ (The Pain Coping Strategies Questionnaire) Form. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2022; 19(2): 1-11., IF: 4,61, MEiN: 140
Lewandowska A., Religioni U., Czerw A. I., Deptała A., Karakiewicz B., Partyka O., Pajewska M., Sygit K., Cipora E., Kmieć K., Augustynowicz A., Mękal D., Waszkiewicz M., Barańska A., Minarikova D., Minarik P., Merks Piotr. Nutritional Treatment of Patients with Colorectal Cancer. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2022; 19(11): 1-13., IF: 4,61 MEiN:140
Czerw A. I., Religioni U., Szumilas P., Sygit K., Partyka O., Mękal D., Jopek S. P., Mikos M., Strzępek Ł. Normalization of the AIS (Acceptance of Illness Scale) questionnaire and the possibility of its use among cancer patients. Annals of Agricultural and Environmental Medicine. 2022; 29(2): 269-273. IF:1,6 MEiN: 100
Budzik M., Sobieraj M., Sobol M., Patera J., Czerw A. I., Deptała A., Badowska-Kozakiewicz A. M. Medullary breast cancer is a predominantly triple-negative breast cancer – histopathological analysis and comparison with invasive ductal breast cancer. Archives of Medical Science. 2022; 18(2): 432-439. IF:3,70 MEiN: 100
Augustynowicz A., Borowska M., Lewtak K., Borowicz J. L., Waszkiewicz M., Karakiewicz B., Opolski J., Banaś T., Czerw A. I. Financing of Immunization Programs by Local Government Units in Poland as an Element of Health Policy. Vaccines. 2022; 10(1): 1-10. IF: 4,96, MEiN: 140
Badowska-Kozakiewicz A. M., Fudalej M.M., Kwaśniewska D., Durlik M., Nasierowska-Guttmejer A., Mormul A., Włoszek E., Czerw A. I., Banaś T., Deptała A. Diabetes Mellitus and Pancreatic Ductal Adenocarcinoma—Prevalence, Clinicopathological Variables, and Clinical Outcomes. Cancers. 2022; 14(12): 1-17. IF:6,57 MEiN: 140
Augustynowicz A., Opolski J., Borowska M., Malczyk D., Kotwas A., Bartczak-Szermer D., Czerw A. I. COVID-19 control measures in correctional facilities of selected countries – A literature overview. Annals of Agricultural and Environmental Medicine. 2022; :1-6. IF:1,60 MEiN: 100
Mikos M., Budzowska J., Banaś T., Kiedik D., Sygit K., Cipora E. , Karakiewicz B., Kaczmarski M., Gąska I., Partyka O., Pajewska M., Świtalski J., Badowska-Kozakiewicz A., Deptała A., Augustynowicz A., Waszkiewicz M., Czerw A.I. Civil Lawsuits as an Indicator of Adverse Outcomes in Healthcare. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2022; 19(17): 1-7. IF:4,61 MEiN: 140
Banas B., Kolodziejczyk P., Czerw A.I., Banas T., Kotwas A., Richter P. A Retrospective, Single-Centre Study on the Learning Curve for Liver Tumor Open Resection in Patients with Hepatocellular Cancers and Intrahepatic Cholagangiocarcinomas. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2022; 19(8): 1-8. IF:4,61 MEiN: 140
2023 r.
Cipora E, Partyka O, Pajewska M, Czerw A, Sygit K, Sygit M, Kaczmarski M, Mękal D, Krzych-Fałta E, Jurczak A, et al. Treatment Costs and Social Burden of Pancreatic Cancer. Cancers 2023, 15, 1911. https://doi.org/10.3390/cancers15061911, IF: 5,2, MEiN: 140
PROWADZONE PROJEKTY
1. Narodowy Program Zdrowia: Analiza adekwatności i efektywności udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej w odniesieniu do rozpoznanych potrzeb zdrowotnych osób starszych (2017-2020) – w części badającej efektywność opieki zdrowotnej nad osobami w wieku 60+. Zakres badania obejmuje analizę rozpoznań, świadczeń udzielanych osobom starszym w Polsce oraz analizę wyceny tych świadczeń. Celem analiz jest zidentyfikowanie najczęściej występujących rodzajów przebiegu korzystania z opieki medycznej oraz zidentyfikowanie takich rodzajów procesu korzystania z opieki medycznej, które okazały się najbardziej efektywne. Drugim celem jest oszacowanie kosztów najbardziej efektywnych kosztowo sposobów korzystania ze świadczeń medycznych oraz kosztów całkowitych świadczeń medycznych, które byłyby ponoszone po wprowadzeniu zmian systemowych. Do pobrania: „Adekwatność i efektywność udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej w odniesieniu do rozpoznanych potrzeb zdrowotnych osób starszych. Raport końcowy”
2. Zadanie statutowe „Akceptacja choroby wśród pacjentów z nowotworami układu pokarmowego i moczowo-płciowego – aspekty psychologiczne i ekonomiczne” (2018) – Celem badania jest weryfikacja wpływu czynników społeczno-ekonomicznych na akceptację choroby wśród pacjentów cierpiących na nowotwory układu pokarmowego oraz moczowo-płciowego, a także analiza wyników w aspekcie wpływu na koszty leczenia tych grup pacjentów. Wyniki uzyskane w badaniu pozwolą wyodrębnić grupy chorych, którzy wymagają największego wsparcia psychoonkologicznego. Dane literaturowe wskazują, iż akceptacja choroby zależeć może zarówno od lokalizacji zmiany pierwotnej nowotworu, jak i od czynników socjo-ekonomicznych. Identyfikacja zależności umożliwi dokładne wskazanie docelowej grupy pacjentów, w których leczeniu należy szczególnie uwzględnić wsparcie psychologiczne.
3. Mapy potrzeb zdrowotnych – umieralność według województw, aktualizacja 2018r. Celem jest dostosowanie zasobów opieki zdrowotnej do potrzeb zdrowotnych ludności danego województwa.
4. „Ile kosztuje zdrowie?” (2018) – Celem projektu jest stworzenie raportu pokazującego koszty prozdrowotnego stylu życia (zdrowa dieta i aktywność fizyczna) w ujęciu mikro – i makroekonomicznym w odniesieniu do najczęstszych w Polsce chorób cywilizacyjnych, w tym choroby układu krążenia, nowotwory i cukrzyca. Analizy pozwolą na wskazanie obszarów nierówności w zdrowiu na poziomie profilaktyki oraz sformułowanie rekomendacji zmian systemowych w tym zakresie.
5. „Narodowy Program Zdrowia: Prowadzenie monitoringu zadań z zakresu zdrowia publicznego (2018) – analiza realizacji zadań zdrowia publicznego na podstawie sprawozdań jednostek centralnych oraz samorządów terytorialnych. Zgodnie z obowiązującymi od 2016 roku przepisami prawnymi, rok 2017 jest drugim rokiem prowadzenia sprawozdawczości z zakresu realizacji zadań z obszaru zdrowia publicznego. Celem projektu było przygotowanie raportu dotyczącego sprawozdawczości z realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego głównie w aspekcie ilościowym. Obejmuje on zestawienie informacji na temat programów zrealizowanych w 2017 r. przez podmioty centralne oraz jednostki samorządu terytorialnego, w tym opracowanie porównawcze z rokiem 2016. Do pobrania: „Raport: Prowadzenie monitoringu zadań z zakresu zdrowia publicznego”
6. Narodowy Program Zdrowia: Prowadzenie monitoringu zadań z zakresu zdrowia publicznego 2019. Zgodnie z obowiązującymi przepisami jest to kolejny rok realizacji sprawozdawczości. Raport obejmuje zestawienie informacji na temat programów zrealizowanych w roku 2018 przez podmioty centralne oraz jednostki samorządu terytorialnego, w tym statystyczne opracowanie przekrojowe oraz porównawcze z latami 2016-2017. Do pobrania „Prowadzenie monitoringu zadań z zakresu zdrowia publicznego. Raport za rok 2018 oraz porównanie z latami 2016-2018″.
7. „Innovative Partnership for Action Against Cancer (iPAAC) Joint Action” – projekt finansowany przez Unię Europejską w ramach 3 Programu Zdrowia 2014-2020. NIZP PZH – PIB jest kluczowym partnerem w dwóch pakietach badawczych:
• WP 7. Cancer Information and registries – informacja o raku i rejestry nowotworów. Celem pakietu jest opracowanie metodologii gromadzenia informacji dotyczących chorób nowotworowych w oparciu o wtórne wykorzystanie istniejących baz danych, co umożliwi poprawę standardu i uzyskanie porównywalnych wyników prowadzonych badań naukowych.
• WP 10. Governance of Integrated and Comprehensive Cancer Care – zarządzanie zintegrowaną i wielodyscyplinarną opieką nad chorymi na nowotwory. Celem pakietu jest przygotowanie i rozwijanie praktycznych instrumentów do ułatwienia zarządzania i monitorowania efektów zdrowotnych prowadzonych polityk zdrowotnych w Europie. Działania mają na celu zapewnienie i utrzymanie wysokich standardów w zintegrowanej i wielodyscyplinarnej opiece onkologicznej, optymalnej w każdym z krajów członkowskich UE.
Więcej informacji znajduje się na stronie internetowej https://www.ipaac.eu/.
8. Narodowy Program Zdrowia: „Prowadzenie monitoringu zadań z zakresu zdrowia publicznego 2020”. Raport powstały w wyniku realizacji niniejszego projektu obejmuje zestawienie informacji na temat programów zrealizowanych w roku 2019 przez podmioty centralne oraz jednostki samorządu terytorialnego, w tym opracowanie przekrojowe oraz porównawcze z latami 2016-2018. Do pobrania „Prowadzenie monitoringu zadań z zakresu zdrowia publicznego. Raport za rok 2019 oraz porównanie z latami 2016-2018″. (pobierz raport)
9. Narodowy Program Zdrowia na lata 2021-2025 – zadanie 1 „Przygotowywanie raportów z realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego, w tym Narodowego Programu Zdrowia wraz z monitorowaniem i ewaluacją tych zadań” w ramach zadania pn. „Gromadzenie informacji o zadaniach z zakresu zdrowia publicznego zrealizowanych lub podjętych w danym roku oraz sporządzanie raportów z realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego w oparciu o dane gromadzone od realizatorów tych zadań, wraz z ewaluacją”:
- Raport z monitoringu zadań zdrowia publicznego zrealizowanych lub podjętych w roku 2020 oraz porównanie z latami 2016-2019
- Raport z monitoringu zadań z zakresu zdrowia publicznego za 2021 rok
- Raport z monitoringu zadań z zakresu zdrowia publicznego za 2022 rok
- Raport z monitoringu zadań zdrowia publicznego za 2023 rok
10. Zadanie statutowe „Optymalizacja kosztów działań z zakresu zdrowia publicznego skierowanych do osób starszych” (2021) – Celem głównym podjętych działań jest zbadanie obszaru zadań z zakresu zdrowia publicznego nakierowanych na osoby starsze. Wykonane działania pozwolą na stworzenie kompleksowego opracowania obszaru promocji zdrowia i profilaktyki chorób u osób starszych oraz wskazanie obszarów wymagających wzmocnienia działań systemowych. W związku z rosnącym wyzwaniem jakim jest starzenie społeczeństwa niezwykle istotna jest dokładna analiza wydatkowanych środków oraz optymalizacja kosztów w ochronie zdrowia.
Monografia „Realizacja i koszty działań z zakresu publicznego skierowanych do osób starszych – analiza wstępna”
11. The Strengthening the screening of Lung Cancer in Europe (SOLACE) – projekt finansowany przez EU4Health został uruchomiony w ramach Europejskiego Planu Walki z Rakiem, który ułatwi wdrażanie programów badań przesiewowych w kierunku raka płuc w całej Europie. Celem SOLACE jest zniesienie barier w badaniach przesiewowych, aby zapewnić dostęp do nich ludziom ze wszystkich grup społecznych i ekonomicznych. NIZP PZH-PIB bierze udział w trzech work package (WP) – WP4, WP5 i WP6, w ramach których przeprowadzony zostanie pilotaż programu przesiewowego raka płuca w Polsce.
12. Prostate Cancer Awareness and Initiative for Screening in the European Union (PRAISE-U) – projekt finansowany ze środków EU4Health jest multidyscyplinarnym konsorcjum skupionym wokół wiodących europejskich klinicystów i naukowców zajmujących się rakiem prostaty. Celem projektu jest zmniejszenie zachorowalności i śmiertelności spowodowanej rakiem prostaty poprzez inteligentne wczesne wykrywanie za pomocą zaprojektowanego opłacalnego algorytmu wczesnego wykrywania raka prostaty w UE. Projekt PRAISE-U podzielony jest na sześć pakietów roboczych (Work Packages-WP), Instytut bierze udział w WP4 (badania pilotażowe) i WP5 (ewaluacja wyników badań pilotażowych oraz systemu ochrony zdrowia).
13. Zadanie statutowe „Wykorzystanie narzędzi oceny stanu zdrowia w planowaniu organizacji i finansowania systemu opieki zdrowotnej w grupach wrażliwych” (2023) – Celem głównym jest analiza zachowań zdrowotnych w grupach wrażliwych, na przykładzie osób uzależnionych od alkoholu, do celów planowania organizacji systemu opieki zdrowotnej nad tymi pacjentami oraz analiza podstaw prawnych i organizacyjnych, analiza zasobów kadry i infrastruktury, sposobu finansowania i zasad taryfikacji świadczeń zdrowotnych oraz realizowanych programów profilaktyki uzależnień od substancji psychoaktywnych.
14. CraNE: Joint Action on network of Comprehensive Cancer Centres JA CraNE. Preparatory activities on Creation of National Comprehensive Cancer Centres and EU Networking – project finansowany ze środków Unii Europejskiej, którego celem jest dalsze rozwijanie i testowanie modelu sieci wielodyscyplinarnej opieki onkologicznej (CCCN) razem z wskaźnikami jakości, ścieżką pacjenta oraz zestawem standardów postępowania charakterystycznych w raku płuca. NIZP PZH-PIB jest partnerem w 7 pakietach robocznych (work packages, z czego pełni rolę współprowadzącą w dwóch – WP4 i WP6. www.crane4health.eu
15. CCI4EU: Comprehensive Cancer Infrastructures for Europe – odgórną ideą projektu jest tworzenie wielodyscyplinarnych centrów onkologicznych, które zrzeszone w europejską wielodyscyplinarną sieć onkologiczną i wzbogacone o aktualne badania naukowe oraz postępy w cyfryzacji obejmą swą opieką 90% pacjentów onkologicznych do 2030 roku. NIZP PZH-PIB jest partnerem w 7 pakietach roboczych projektu CCI4EU, z czego rolę współprowadzącą pełni w WP2. http://cci4eu.eu/
Kierownik
dr n. o zdr. Magdalena Krysińska-Pisarek
Skład zespołu
dr n. o zdr. Katarzyna Domosławska-Żylińska
mgr Magdalena Łopatek
Rezydenci:
lek. stom. Joanna Bulira-Pawełczyk
lek. stom. Patrycja Grzela
lek. stom. Katarzyna Oliwa-Dobieszewska
lek. stom. Agnieszka Wasiluk
Dane kontaktowe
Osoba do kontaktu w sprawach dotyczących specjalizacji i staży naukowych:
mgr Magdalena Łopatek
E-mail: mlopatek@pzh.gov.pl; specjalizacje@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 299
Budynek: C
Pokój: 416
Osoba do kontaktu w pozostałych sprawach związanych z działalnością Zakładu:
dr n. o zdr. Magdalena Krysińska-Pisarek
E-mail: mkrysinska@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 245
Budynek: C
Pokój: 426
CZYM ZAJMUJE SIĘ ZAKŁAD?
- Koordynacja szkoleń indywidualnych i specjalizacji dla lekarzy oraz osób wykonujących inne zawody w ochronie zdrowia w trybie rezydenckim lub otwartym w ramach uzyskanych akredytacji (np. zdrowia publicznego, epidemiologii) bądź podpisanych umów z innymi jednostkami naukowo – edukacyjnymi, współudział w pracach programowych kształcenia w zakresie zdrowia publicznego, promocji zdrowia, epidemiologii i innych kierunków mających zastosowanie w ochronie zdrowia;
- Badanie potrzeb edukacyjnych kadr medycznych i pozamedycznych w zakresie tematyki zdrowia publicznego i opracowywanie wytycznych w tym zakresie;
- Analiza i opracowywanie metod kształcenia i ocena ich efektywności;
- Planowanie i tworzenie programów ustawicznego kształcenia zawodowego w formie kursów, konferencji i seminariów, etc. dla pracowników sektora ochrony zdrowia, Państwowej Inspekcji Sanitarnej i innych instytucji oraz podmiotów, których zakres obowiązków odpowiada zakresowi prac statutowych Instytutu;
- Analiza dobrych praktyk i prowadzenie badań własnych w zakresie komunikacji w zdrowiu publicznym, szczególnie w zakresie kompetencji zdrowotnych i niwelowania nierówności w zdrowiu;
- Współpraca w zakresie szkoleń i prac badawczych z zakładami Instytutu oraz instytucjami i towarzystwami o charakterze naukowo-edukacyjnym w Polsce i na świecie.
DZIAŁANIA W ZAKRESIE ZAPEWNIENIA ZDROWIA POLAKÓW
W 1926 r. utworzona została w ramach organizacyjnych Państwowego Zakładu Higieny, pierwsza w Europie, Państwowa Szkoła Higieny. Jej głównym celem była działalność dydaktyczna, obejmująca szkolenie pracowników m.in. służby zdrowia w terenie.
W 1946 r. nastąpiło wznowienie, działalności dydaktycznej, prowadzonej do chwili obecnej w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego – Państwowym Zakładzie Higieny; od 1992 r. organizowanej przez dział dydaktyczny pn. Studium Zdrowia Publicznego (organizowane są kursy specjalizacyjne, doskonalące, w tym również szkolenia w zakresie nowoczesnych metod badań m.in. opracowanych w NIZP-PZH; w zakresie metod nadzoru sanitarno-epidemiologicznego; szeroko pojętego zdrowia publicznego). [HP1]
Obecnie Studium Zdrowia Publicznego NIZP-PZH jest członkiem Stowarzyszenia Szkół Zdrowia Publicznego Regionu Europejskiego ASPHER i jest organizacyjnie związane z Zakładem Promocji Zdrowia i Szkolenia Podyplomowego.
PROWADZONE PROJEKTY
- Badania behawioralne w zakresie komunikacji w zdrowiu publicznym – Badanie postaw mężczyzn w wieku produkcyjnym wobec komunikatów medycznych (według modelu EPPM);
- Opracowanie narzędzia do komunikacji ryzyka i zaangażowania społeczności – omówienie wybranych zagadnień;
- Opracowanie założeń programowych szkoleń dotyczących profilaktyki próchnicy wczesnodziecięcej;
- Upowszechnienie wzorcowego zakresu szkolenia i materiałów szkoleniowych wspierających organizację działań edukacyjnych dla opiekunów nieformalnych osób starszych, opracowanego w ramach zadania PIB w 2022 r., wśród przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego.
- Współpraca z ECDC w obszarze Health Communication;
- Współpraca z Centrum Dietetycznym Online (CDO).
PION ZASTĘPCY DYREKTORA DS. ŻYWIENIA I BEZPIECZEŃSTWA ŻYWNOŚCI
Kierownik
dr Jacek Postupolski
Zastępca kierownika
–
Skład zespołu
dr hab. Elżbieta Maćkiw, profesor NIZP PZH-PIB
mgr inż. Monika Mania
mgr inż. Marzena Pawlicka
mgr inż. Joanna Gajda-Wyrębek
mgr inż. Andrzej Starski
mgr inż. Jolanta Kurpińska-Jaworska
mgr Małgorzata Rebeniak
mgr farm. Jolanta Jarecka
mgr Joanna Kowalska
mgr inż. Aleksandra Antoszewska
dr hab. Dorota Korsak
mgr Aleksandra Kostrzewska
dr Iwona Gielecińska
mgr Agata Góralska
Dane kontaktowe
Osoba do kontaktu: Katarzyna Lubowiecka-Wilk
E-mail: kwilk@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 314
Budynek: C
Pokój: 105
CZYM ZAJMUJE SIĘ ZAKŁAD?
1. badania naukowe,
2. szkolenia,
3. monitoring biologicznych i chemicznych czynników ryzyka,
4. ekspertyzy w zakresie oceny ryzyka,
5. laboratorium referencyjne w zakresie zanieczyszczeń chemicznych i mikrobiologicznych w żywności, i materiałów do kontaktu z żywnością.
DZIAŁANIA W ZAKRESIE ZAPEWNIENIA ZDROWIA POLAKÓW
Ocena bezpieczeństwa żywności w zakresie bezpieczeństwa żywności
Opracowywanie opinii i ekspertyz w ww. zakresie
Ocena ryzyka środków spożywczych w ww. zakresie w ramach krajowego systemu RASFF
Udział w opracowywaniu i opiniowaniu krajowych aktów prawnych w dziedzinie bezpieczeństwa żywności, w tym implementacji prawa UE do ustawodawstwa krajowego
Udział w pracach Grup Roboczych Komisji Europejskiej i Rady Unii Europejskiej
Uczestnictwo w pracach Komisji Kodeksu Żywnościowego Uczestnictwo w pracach Komitetów Technicznych Polskiego Komitetu Normalizacyjnego
Prowadzenie szkoleń dla pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie: nowych regulacji prawnych i nowych metod badania żywności
Opracowywanie wytycznych dla planów pobierania próbek, koordynacja oraz opracowywanie raportów monitoringu w zakresie zawartości azotanów i azotynów w żywności
PROWADZONE PROJEKTY
EPIBAZA Udostępnienie zasobów Ogólnopolskiego Systemu Nadzoru Epidemiologicznego i Środowiskowego nad Bezpieczeństwem Ludności
2016-2019
NPZ Cel operacyjny NPZ: 4 W zakresie zadań – pozostałe zadania wspierające – prowadzenie monitoringu, w tym: prowadzenie baz danych dotyczących chemicznych zanieczyszczeń żywności, pozostałości pestycydów, mikrobiologii żywności, dodatków do żywności, bezpieczeństwa materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością.
2017-2020
Kierownik
dr Jacek Postupolski
Zastępca kierownika
mgr Małgorzata Rebeniak
Skład zespołu
dr hab. Elżbieta Maćkiw, profesor NIZP PZH-PIB
mgr inż. Monika Mania
mgr inż. Marzena Pawlicka
mgr inż. Joanna Gajda-Wyrębek
mgr inż. Andrzej Starski
mgr inż. Jolanta Kurpińska-Jaworska
mgr Małgorzata Rebeniak
mgr farm. Jolanta Jarecka
mgr Joanna Kowalska
mgr inż. Aleksandra Antoszewska
dr hab. Dorota Korsak
mgr Aleksandra Kostrzewska
dr Iwona Gielecińska
mgr Agata Góralska
Dane kontaktowe
Osoba do kontaktu: Katarzyna Lubowiecka-Wilk
E-mail: kwilk@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 314
Budynek: C
Pokój: 105
JAKIE BADANIA WYKONUJE LABORATORIUM?
Krajowe Laboratorium Referencyjne w zakresie zanieczyszczeń chemicznych i mikrobiologicznych w żywności i materiałów do kontaktu z żywnością.
Laboratorium Zakładu posiada akredytację, która obejmuje:
1. Badania w zakresie żywności:
mikotoksyn,
pierwiastków szkodliwych dla zdrowia,
syntetycznych barwników,
histaminy,
azotanów i azotynów,
zanieczyszczeń mikrobiologicznych żywności,
WWA
2. Badania w zakresie materiałów i wyrobów do kontaktu
z żywnością:
migracji globalnej,
migracji pierwiastków szkodliwych dla zdrowia
NAJISTOTNIEJSZE WSPÓŁPRACE NAUKOWE
1. Współpraca z następującymi Laboratoriami Referencyjnymi Unii Europejskiej:
Laboratorium Referencyjne Unii Europejskiej EU-RL ds. mikotoksyn, Geel, Belgia
Laboratorium Referencyjne Unii Europejskiej EU-RL ds. materiałów do kontaktu z żywnością, Ispra, Włochy
Laboratorium Referencyjne Unii Europejskiej EU-RL ds. metali ciężkich w żywności, Geel, Belgia
Laboratorium Referencyjne Unii Europejskiej EU-RL ds. WWA, Geel, Belgia
Laboratorium Referencyjne Unii Europejskiej EU-RL ds. gronkowców koagulazo-dodatnich, Paryż, Francja
Laboratorium Referencyjne Unii Europejskiej EU-RL ds. Listeria monocytogenes, Paryż, Francja
Laboratorium Referencyjne Unii Europejskiej EU-RL ds. Escherichia coli, Rzym, Włochy
Laboratorium Referencyjne Unii Europejskiej EU-RL ds. Salmonella, Bilthoven, Holandia
PROWADZONE PROJEKTY
Analiza Listeria monocytogenes (CRM-AD624) z zastosowaniem PFGE
Projekt zrealizowany we współpracy z Wspólnotowym Centrum Badawczym (WCB) Komisji Europejskiej z siedzibą w Geel dotyczący scharakteryzowania certyfikowanego materiału odniesienia (CRM), oznaczonego jako ERM-AD624, za pomocą pulsacyjnej elektroforezy żelowej (PFGE).
Kierownik
dr hab. Elżbieta Maćkiw, profesor NIZP PZH – PIB
Skład zespołu
dr hab. Dorota Korsak
mgr Joanna Kowalska
mgr inż. Aleksandra Antoszewska
mgr Aleksandra Kostrzewska
Dane kontaktowe
Osoba do kontaktu: dr hab. Elżbieta Maćkiw, profesor NIZP PZH-PIB
E-mail: emackiw@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 384
Budynek: C
Pokój: 105
CZYM ZAJMUJE SIĘ PRACOWNIA?
Badanie i ocena jakości mikrobiologicznej żywności i przedmiotów użytku, przygotowywanie opinii i ekspertyz.
Wykrywanie drobnoustrojów, oznaczanie liczby drobnoustrojów, wykrywanie genów wirulencji i lekooporności drobnoustrojów.
Oznaczanie enterotoksyn gronkowcowych w żywności.
Pełnienie funkcji laboratorium referencyjnego w zakresie wykrywania drobnoustrojów chorobotwórczych i wskaźnikowych w żywności.
Planowanie i koordynacja monitoringu w zakresie zanieczyszczeń mikrobiologicznych.
Wdrażanie i walidacja nowych metod badań dotyczących zanieczyszczeń mikrobiologicznych.
Organizowanie badań porównawczych dla potrzeb laboratoriów PIS.
Organizowanie szkoleń dotyczących metod badań mikrobiologicznych żywności.
Ocena ryzyka w zakresie zanieczyszczeń mikrobiologicznych żywności.
Opiniowanie aktów prawnych i dokumentów normalizacyjnych krajowych, Unii Europejskiej i innych międzynarodowych z zakresu bezpieczeństwa żywności w zakresie mikrobiologii i higieny.
NAJISTOTNIEJSZE WSPÓŁPRACE NAUKOWE
Komisja Europejska
Europejski Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA)
Europejskie Laboratoria Referencyjne
Europejski Komitet Normalizacyjny (CEN)- Komitet Techniczny CEN/TC 275
Polski Komitet Normalizacyjny – Komitet Technicznych
PROWADZONE PROJEKTY
EpiBaza – Udostępnienie zasobów Ogólnopolskiego Systemu Nadzoru Epidemiologicznego i Środowiskowego nad Bezpieczeństwem Ludności”.
Okres realizacji: od 2016-08-01 do 2019-07-31
Analiza Listeria monocytogenes (CRM-AD624) z zastosowaniem PFGE
Projekt zrealizowany we współpracy z Wspólnotowym Centrum Badawczym (WCB) Komisji Europejskiej z siedzibą w Geel dotyczący scharakteryzowania certyfikowanego materiału odniesienia (CRM), oznaczonego jako ERM-AD624, za pomocą pulsacyjnej elektroforezy żelowej (PFGE).
Kierownik
mgr inż. Monika Mania
Skład zespołu
mgr Małgorzata Rebeniak
techn. Urszula Karczewicz
Dane kontaktowe
Osoba do kontaktu: mgr inż. Monika Mania
E-mail: mmania@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 369
Budynek: C
Pokój: 105
CZYM ZAJMUJE SIĘ PRACOWNIA?
• Ocena zdrowotna i wydawanie świadectw jakości zdrowotnej na:
– materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością (metalowe, szklane, ceramiczne),
– smary i inne preparaty chemiczne stosowane w maszynach przemysłu spożywczego,
– kosmetyki i wyroby chemii gospodarczej,
– opakowania do kosmetyków (szkło, metal).
• Ocena jakości zdrowotnej żywności w zakresie zanieczyszczenia pierwiastkami szkodliwymi dla zdrowia; ocena ryzyka, opracowywanie opinii naukowych i ekspertyz.
• Planowanie i koordynacja monitoringu w zakresie zanieczyszczenia żywności pierwiastkami szkodliwymi dla zdrowia.
• Udział w opracowywaniu, weryfikacji, opiniowaniu krajowych i międzynarodowych aktów prawnych oraz dokumentów normalizacyjnych z dziedziny bezpieczeństwa żywności, w tym implementacja prawa Wspólnotowego do ustawodawstwa krajowego.
• Pełnienie funkcji krajowego laboratorium referencyjnego ds. metali ciężkich w tym: ołów (Pb), kadm (Cd), rtęć (Hg), arsen (As), cyna (Sn) w żywności pochodzenia roślinnego, środkach spożywczych wieloskładnikowych, substancjach dodatkowych, środkach spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, suplementach diety oraz w zakresie badania migracji metali (ołów, kadm, nikiel, chrom) z wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością.
• Opracowywanie, adaptacja, walidacja i wdrażanie metod analitycznych.
• Konsultacje i szkolenie pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
Wykonywanie badań: zawartości pierwiastków: Pb, Cd, Hg, Sn, Al, As (w tym arsen nieorganiczny), Ni, Cr, Cu, Zn i innych w środkach spożywczych oraz materiałach do kontaktu z żywnością; migracji pierwiastków: Pb, Cd, Cr, Ni i innych z materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością.
• Organizowanie badań biegłości w zakresie oznaczania zawartości ołowiu (Pb), kadmu (Cd), rtęci (Hg), arsenu (As), arsenu nieorganicznego (iAs), cyny (Sn), miedzi (Cu), cynku (Zn) oraz niklu (Ni) w środkach spożywczych.
• Działalność dydaktyczna w zakresie zanieczyszczenia żywności pierwiastkami szkodliwymi dla zdrowia: toksyczność, ustawodawstwo, ocena ryzyka; metody oznaczania oraz w zakresie materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością (metalowych, szklanych, ceramicznych): ustawodawstwo, metody badań.
NAJISTOTNIEJSZE WSPÓŁPRACE NAUKOWE
Udział w pracach Zespołu ds. Oceny Ryzyka Związanego z Bezpieczeństwem Żywności Komitetów i Grup Roboczych Komisji UE i Rady UE.
Komitetów Komisji Kodeksu Żywnościowego FAO/WHO ds. Zanieczyszczeń Żywności oraz Metod Analiz i Próbkobrania
Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego (CEN).
Polskiego Komitetu Normalizacyjnego – Komitety Techniczne.
PROWADZONE PROJEKTY
„EpiBaza – Udostępnienie zasobów Ogólnopolskiego Systemu Nadzoru Epidemiologicznego i Środowiskowego nad Bezpieczeństwem Ludności”. Okres realizacji: od 2016-08-01 do 2019-07-31
Kierownik
mgr inż. Marzena Pawlicka
Skład zespołu
mgr inż. Marzena Pawlicka
Dane kontaktowe
Osoba do kontaktu: mgr inż. Marzena Pawlicka
E-mail: mpawlicka@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 282
Budynek: C
Pokój: 105
CZYM ZAJMUJE SIĘ PRACOWNIA?
Ocena zdrowotna i wydawanie świadectw jakości zdrowotnej na:
materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością, w tym opakowania żywności, elementy maszyn spożywczych oraz inne wyroby wykonane z tworzyw sztucznych, laminatów, lakierowane, z nadrukiem, gumy, silikonu, papieru i tektury, drewna, materiałów tekstylnych, korka;
aktywne i inteligentne materiały (podkładki absorpcyjne);
czyściwa, zmywaki, mopy, ścierki, ubrania ochronne do przemysłu spożywczego i gospodarstwa domowego;
wyroby higieniczne do kontaktu z ciałem człowieka (szczoteczki do zębów, nici dentystyczne, gąbki, pumeks, ręczniki, podkłady, chusteczki, papier toaletowy, podpaski, wkładki higieniczne, tampony, patyczki do uszu, płatki kosmetyczne itp.);
inne przedmioty codziennego użytku:, w tym akcesoria toaletowe, pościel, kołdry, poduszki, materace, itp.;
opakowania do kosmetyków wykonane z tworzyw sztucznych, papieru, gumy, lakierowane;
wyroby dla niemowląt i małych dzieci przeznaczone do kontaktu ze skórą np. pieluchy, przewijaki, wózki spacerowe i przewozowe, materace, pościel, materiały na ubrania, smoczki do karmienia i uspakajania, zawieszki do smoczków, kołyski, śliniaki, nocniki, nakładki sedesowe, wanienki, akcesoria do mycia ciała, szczoteczki do zębów itp.;
materiały, z których produkowane są zabawki (grzechotki, gryzaki, karuzele do łóżeczek, maskotki, zabawki pluszowe, układanki, klocki, lalki, zabawki kąpielowe, drewniane, edukacyjne itp.).
Ocena ryzyka dla zdrowia związanego z migracją substancji szkodliwych dla zdrowia z materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, opracowywanie opinii naukowych i ekspertyz w tym zakresie.
Planowanie i koordynowanie monitoringu żywności w zakresie substancji migrujących z materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością.
Udział w opracowywaniu, weryfikacji, opiniowaniu krajowych i międzynarodowych aktów prawnych z dziedziny bezpieczeństwa materiałów do kontaktu z żywnością w tym implementacja prawa unijnego do ustawodawstwa krajowego,
Wykonywanie badań migracji globalnej z materiałów i wyrobów z tworzyw sztucznych przeznaczonych do kontaktu z żywnością do płynów modelowych imitujących żywność.
Wykonywanie zadań laboratorium referencyjnego w zakresie badania substancji migrujących z materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością .
Opracowywanie, walidowanie i wdrażanie metod analitycznych w zakresie oznaczania substancji migrujących z materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością.
Organizowanie badań biegłości w zakresie oznaczania substancji migrujących z materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością dla potrzeb laboratoriów Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz innych laboratoriów badających materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością.
Szkolenia i konsultacje dla pracowników laboratoriów Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
NAJISTOTNIEJSZE WSPÓŁPRACE NAUKOWE
Udział w pracach Zespołu ds. Oceny Ryzyka związanego z bezpieczeństwem materiałów do kontaktu z żywnością.
Uczestnictwo w pracach Grup Roboczych ds. Materiałów do Kontaktu z Żywnością,:
Komisji Europejskiej,
Rady Europy,
Laboratorium Referencyjnego Unii Europejskiej
Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności
PROWADZONE PROJEKTY
„EpiBaza – Udostępnienie zasobów Ogólnopolskiego Systemu Nadzoru Epidemiologicznego i Środowiskowego nad Bezpieczeństwem Ludności”. Okres realizacji: od 2016-08-01 do 2019-07-31
Kierownik
mgr inż. Joanna Gajda-Wyrębek
Skład zespołu
mgr farm. Jolanta Jarecka
mgr inż. Marta Dmitruk
Dane kontaktowe
Osoba do kontaktu: mgr inż. Joanna Gajda-Wyrębek
E-mail: jgajda@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 335
Budynek: C
Pokój: 105
CZYM ZAJMUJE SIĘ PRACOWNIA?
Ocena bezpieczeństwa żywności w zakresie spełniania wymagań prawnych dotyczących:
substancji dodatkowych
substancji pomagających w przetwarzaniu
aromatów
enzymów
niektórych zanieczyszczeń chemicznych ze szczególnym uwzględnieniem azotanów i azotynów
Ocena ryzyka środków spożywczych w ww. zakresie w ramach krajowego systemu RASFF.
Udział w pracach Grup Roboczych Komisji Europejskiej i Rady Unii Europejskiej ds. substancji dodatkowych, aromatów i enzymów.
Uczestnictwo w pracach Komisji Kodeksu Żywnościowego dotyczących substancji dodatkowych.
Pełnienie funkcji laboratorium referencyjnego w zakresie badania azotanów i azotynów w żywności, w tym organizowanie badań biegłości w ww. zakresie.
NAJISTOTNIEJSZE WSPÓŁPRACE NAUKOWE
Grupa Ekspertów Komisji Europejskiej ds. dodatków do żywności,
Grupa Ekspertów Komisji Europejskiej ds. substancji aromatyzujących,
Grupa Ekspertów Komisji Europejskiej ds. enzymów spożywczych,
Grupa Robocza ds. Kodeksu Żywnościowego; Rada Unii Europejskiej,
Komitet Kodeksu Żywnościowego ds. dodatków do żywności,
Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności; Forum Doradcze;
PROWADZONE PROJEKTY
„EpiBaza – Udostępnienie zasobów Ogólnopolskiego Systemu Nadzoru Epidemiologicznego i Środowiskowego nad Bezpieczeństwem Ludności”. Okres realizacji: od 2016-08-01 do 2019-07-31
Kierownik
mgr inż. Andrzej Starski
Skład zespołu
mgr inż. Jolanta Kurpińska-Jaworska
mgr inż. Małgorzata Szczęsna
Dane kontaktowe
Osoba do kontaktu: mgr inż. Andrzej Starski
E-mail: astarski@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 383
Budynek: C
Pokój: 105
CZYM ZAJMUJE SIĘ PRACOWNIA?
Działalność naukowo badawcza w zakresie identyfikacji zagrożeń związanych z zanieczyszczeniami żywności mikotoksynami, ocena wielkości narażenia i badanie mechanizmów ich szkodliwego działania.
Ocena bezpieczeństwa żywności w zakresie spełniania wymagań prawnych.
Ocena bezpieczeństwa nowej żywności, suplementów diety i środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego.
Opracowywanie opinii i ekspertyz w ww. zakresie.
Ocena ryzyka środków spożywczych w ramach krajowego systemu RASFF.
Opracowywanie i opiniowanie krajowych i międzynarodowych aktów prawnych w dziedzinie bezpieczeństwa żywności, w tym implementacja prawa Wspólnotowego do ustawodawstwa krajowego.
Szkolenie pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie nowych regulacji prawnych i nowych metod badania żywności.
Pełnienie funkcji laboratorium referencyjnego w zakresie mikotoksyn wdrażanie i walidacja metod oznaczania mikotoksyn w żywności nadzór nad jakością badań wykonywanych przez Państwową Inspekcję Sanitarną (PIS) w ww. zakresie, organizowanie badań biegłości odnośnie mikotoksyn.
Opracowywanie dla PIS krajowych planów kontroli urzędowej i monitoringu środków spożywczych w zakresie parametrów bezpieczeństwa żywności w tym zanieczyszczenia mikotoksynami.
Koordynacja w tym wykonywanie badań monitoringowych oraz opracowywanie raportów monitoringu w zakresie zanieczyszczenia mikotoksynami.
Ocena toksykologiczna nowych składników żywności i preparatów dla przemysłu spożywczego.
Ocena bezpieczeństwa nowej żywności, suplementów diety i środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego.
Opracowywanie, adaptacja metod analitycznych wybranych zanieczyszczeń żywności.
Ocena ryzyka dla zdrowia związanego z zanieczyszczeniami żywności takimi, jak histamina w rybach i produktach pochodzenia morskiego, 3-monochloro-1,2-propanodiol (3-MCPD) w sosach sojowych i hydrolizatach białek roślinnych oraz wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA).
Wykonywanie zadań wynikających z funkcji laboratorium referencyjnego w zakresie oznaczania histaminy w rybach i produktach rybnych oraz oznaczania wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (benzo(a)pirenu) w żywności.
Badania żywności w kierunku oznaczania zawartości takich zanieczyszczeń jak: aminy biogenne (w tym histamina), wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, 3-monochloro-1,2-propanodiol, benzen, furan, oleje mineralne.
Udział w opracowywaniu, weryfikacji, opiniowaniu krajowych i międzynarodowych aktów prawnych z dziedziny bezpieczeństwa żywności i pasz.
NAJISTOTNIEJSZE WSPÓŁPRACE NAUKOWE
Uczestnictwo w pracach Grup Roboczych Komisji Europejskiej ds Zanieczyszczeń Rolniczych, Stałego Komitetu ds. Łańcucha Żywnościowego i Zdrowia Zwierząt.
Uczestnictwo w pracach Komisji Kodeksu Żywnościowego w zakresie parametrów bezpieczeństwa żywności.
Uczestnictwo w pracach Komitetów Technicznych Polskiego Komitetu Normalizacyjnego.
PROWADZONE PROJEKTY
„EpiBaza – Udostępnienie zasobów Ogólnopolskiego Systemu Nadzoru Epidemiologicznego i Środowiskowego nad Bezpieczeństwem Ludności”. Okres realizacji: od 2016-08-01 do 2019-07-31
Kierownik
mgr Karolina Marek-Woźny, MBA
Skład zespołu
mgr Paulina Bartosik
mgr Grzegorz Bigas
mgr Beata Bondyra-Wiśniewska
mgr inż. Beata Dłużniewska
mgr Baszar El-Helou
mgr Paulina Gąsiewska
mgr Paula Gosa-Kwiatkowska
mgr Beata Jabłonowska-Lietz
mgr inż. Joanna Jaczewska-Schuetz
dr Magdalena Jodkiewicz
mgr Monika Kaczorek
lic. Marta Kielak
mgr Monika Korólczyk-Kowalczyk
mgr Justyna Kowalska-Bąbik
mgr Anna Krzemińska
dr Justyna Malinowska
mgr inż. Paula Nagel
mgr Sylwia Pacyna-Szymańska
mgr inż. Izabela Pawluk
dr Anna Taraszewska
mgr Aleksandra Wedziuk-Reszka
Dane kontaktowe
Osoba do kontaktu: mgr Karolina Marek-Woźny
e-mail: kmarek-wozny@pzh.gov.pl
tel. 22 54 21 487
Do zakresu działania Medycznego Centrum Dietetyki i Edukacji Zdrowotnej w szczególności należy:
1. Udzielanie świadczeń zdrowotnych z zakresu poradnictwa dietetycznego obejmującego profilaktykę oraz edukację żywieniową w chorobach dietozależnych wynikających z niewłaściwego stylu życia m.in. poprzez przeprowadzanie badań analizy składu ciała, planowanie żywienia w różnych jednostkach chorobowych, prowadzenie konsultacji dietetycznych indywidualnych i rodzinnych, a także w zakresie promocji zdrowia, w szczególności w obszarze zdrowia publicznego planowanie diety, prowadzenie konsultacji dietetycznych oraz udzielanie porad edukacyjnych, a także w zakresie promocji zdrowia, w szczególności w obszarze zdrowia publicznego.
2. Prowadzenie działalności naukowej w obszarze dietoprofilaktyki i chorób dietozależnych.
3. Upowszechnianie wiedzy z zakresu dietoprofilaktyki i dietoterapii chorób wynikających z nieprawidłowego stylu życia, a także zaleceń żywieniowych skierowanych zarówno do osób zdrowych, jak i chorych.
4. Prowadzenie działalności edukacyjnej z zakresu prawidłowego żywienia w szczególności dla pracowników ochrony zdrowia i innych instytucji związanych z żywieniem.
5. Upowszechnianie zachowań prozdrowotnych poprzez działania z zakresu profilaktyki zdrowotnej.
REALIZOWANE PROJEKTY
• Narodowy Program Zdrowia na lata 2021-2025 Cel operacyjny: Profilaktyka nadwagi i otyłości – Prowadzenie ogólnopolskiego centrum edukacji żywieniowej. Celem nadrzędnym jest umożliwienie wszystkim dostępu do wiarygodnych i podanych w przystępny sposób, praktycznych informacji na temat żywności, żywienia i zdrowego stylu życia, a wraz z tym:
– prowadzenie Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej https://ncez.pzh.gov.pl, za pośrednictwem którego realizowana jest zakrojona na szeroką skalę edukacja społeczeństwa z zasad zdrowego żywienia i aktywności fizycznej z wykorzystaniem nowoczesnych środków przekazu w tym: prowadzenie warsztatów kulinarnych dla dzieci, publikowanie materiałów z zakresu edukowania realizatorów żywienia zbiorowego dzieci w przedszkolach, materiałów edukacyjnych dla konsumentów z zakresu dietoprofilaktyki i dietoterapii, prowadzenie kampanii edukacyjnych motywujących do zmiany nawyków żywieniowych.
– prewencja i wspomaganie leczenia nadwagi i otyłości oraz chorób zależnych od stylu życia poprzez udostępnienie szerokiemu gronu społeczeństwa (pacjentom, pracownikom zawodów medycznych, dietetykom klinicznym, pracownikom realizującym żywienie zbiorowe) online konsultacji eksperckich i indywidualnych porad dietetycznych, psychodietetycznych oraz dotyczących aktywności fizycznej oraz dietetycznych porad rodzinnych za pośrednictwem platformy Centrum Dietetycznego Online (CDO) https://cdo.pzh.gov.pl
Centrum Dietetyczne Online prowadzone w NIZP PZH-PIB to jedyna tego typu usługa w Polsce, zapewniająca bezpłatny dostęp online do specjalisty bez skierowania. Główną misją jest zachęcanie Polek i Polaków, w każdym wieku, do trwałej zmiany nawyków żywieniowych oraz wdrażania regularnej aktywności fizycznej. Wykwalifikowani pracownicy NIZP PZH-PIB udzielają porad wszystkim osobom, które potrzebują edukacji w zakresie zdrowego stylu życia. Specjaliści pomagają zarówno osobom zdrowym, które chcą sprawdzić czy ich sposób żywienia jest właściwy, jak i chorym, dla których dieta powinna być istotnym elementem skutecznego leczenia. Z konsultacji dietetycznych online mogą skorzystać osoby dorosłe oraz całe rodziny posiadające dostęp do Internetu. Mogą mieć charakter jednorazowej porady lub długotrwałej opieki. Prowadzone są od poniedziałku do piątku od godz. 7:50 do godz. 19:30. Swobodny i w pełni bezpłatny dostęp do konsultacji z ekspertami pozwala na odpowiednie zaopiekowanie się osobami potrzebującymi edukacji żywieniowej. Platforma CDO i udzielane przez nią porady online stanowią narzędzie w prewencji oraz wspomaganiu leczenia nadwagi i otyłości, a także innych chorób zależnych od stylu życia. Od początku trwania projektu zrealizowano ponad 50 tysięcy konsultacji online.
Realizatorów żywienia zbiorowego zapraszamy do konsultacji z zakresu interpretacji wytycznych dot. realizacji posiłków w przedszkolach i szkołach wynikających z przepisów prawnych oraz obowiązujących zasad żywienia dzieci i młodzieży pod adresem zywieniezbiorowe_dzieci@pzh.gov.pl
• Program Junior Edu-Żywienie (JEŻ)
Pracownicy zakładu we współpracy z SGGW w Warszawie realizowali w latach 2022-23 pierwszą edycję programu JEŻ, stworzonego z inicjatywy Ministerstwa Edukacji i Nauki we współpracy z Ministerstwem Zdrowia. Program kierowany jest do nauczycieli i uczniów szkół podstawowych na terenie całego kraju i ma na celu edukację żywieniową uczestników oraz poprawę świadomości, a także modyfikację nawyków żywieniowych na korzystniejsze dla zdrowia.
W ramach programu skupiono się na podejściu wielokierunkowym. Przeprowadzono badania fokusowe celem oceny wiedzy oraz potrzeb edukacyjnych uczniów i ich rodziców z zakresu zdrowego żywienia. Opracowano i opublikowano na stronie https://jez.edu.pl/ gotowe plany lekcji wraz z kartami pracy dla uczniów szkół podstawowych, filmy edukacyjne do wykorzystania podczas lekcji, podręczniki dla nauczycieli mające na celu poszerzenie ich wiedzy oraz certyfikowane szkolenia dla nauczycieli z zakresu zdrowego żywienia w podziale na klasy starsze i młodsze. Prowadzone były również konkursy dla dzieci wraz z nagrodami dla zwycięskich szkół.
Działania podjęte w ramach programu były bezpłatne.
• Projekt ABM. Nutrition Health Education Diseases (NutriHED)
Międzyzakładowe badanie „Żywieniowe i żywnościowe czynniki ryzyka wielochoroboości w zakresie chorób dietozależnych oraz ocena wpływu edukacji żywieniowej na zmianę nawyków żywieniowych i poprawę parametrów zdrowotnych w profilaktyce wielochorobowości w populacji dorosłych w Polsce 2023/ABM/03/00014 ” akronim: NutriHED (Nutrition Health Education Diseases).
• Działalność Państwowego Instytutu Badawczego Zadanie 9: Opracowywanie i realizacja programów w zakresie profilaktyki pierwotnej i wtórnej oraz promocji zdrowia
Stworzono praktyczne narzędzie „Wsparcie dietetyczne Twojego pacjenta” skierowane do lekarzy i innych pracowników ochrony zdrowia, którzy mają bezpośredni kontakt z pacjentem. Projekt jest odpowiedzią na potrzeby środowiska medycznego w zakresie szybkiego i swobodnego dostępu do bezpłatnych materiałów edukacyjnych, opracowanych na podstawie najnowszych wyników badań naukowych. Stworzona strona internetowa https://odieciewgabinecie.pzh.gov.pl/ oraz zamieszczone na niej materiały edukacyjne, stanowią trafne uzupełnienie porady w gabinecie o niezbędną wiedzę z zakresu żywienia człowieka. Dodatkowo możliwość szybkiego przekierowania pacjenta na bezpłatne porady dietetyczne, psychodietetyczne oraz dotyczące aktywności fizycznej wspiera sektor ochrony zdrowia w kompleksowym leczeniu pacjentów. Na stronie w poszczególnych sekcjach umieszczono materiały edukacyjne według jednostek chorobowych i dolegliwości oraz zalecenia charakterystyczne dla konkretnych rodzajów diet. To najważniejsze rekomendacje potrzebne pacjentowi do zmiany nawyków żywieniowych na zdrowsze i wsparcia leczenia chorób zależnych od stylu życia.
W ramach działania „Wpuść dziecko do kuchni” stworzono materiały edukacyjne w formie filmów, skierowane do rodziców oraz opiekunów. Przedstawiono w nich, jak poprzez zabawę i wspólne gotowanie przekazywać dzieciom zasady zdrowego żywienia, a także kształtować prawidłowe nawyki żywieniowe. Dzięki uwzględnieniu różnych grup wiekowych dzieci i młodzieży, rodzice i opiekunowie będą lepiej znali możliwości dziecka w danym wieku, co pozwoli na bezpieczne i bardziej komfortowe obchodzenie się z żywnością oraz sprzętami i narzędziami kuchennymi. Filmy dostępne na https://wspuscdzieckodokuchni.pzh.gov.pl
Testy wodorowo-metanowe w kierunku diagnostyki SIBO/IMO
W ramach działalności zakładu realizowane są badania w kierunku diagnostyki zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (zespół SIBO, IMO). Test oddechowy wodorowo-metanowy trwa około 3 godzin (180 minut), podczas których pomiary przeprowadzane są co 20 minut. Materiałem do badania jest wydychane powietrze pozyskiwane przy pomocy jednorazowego zestawu (woreczka z ustnikiem, strzykawki). Pierwsza próbka pobierana jest na czczo, następnie pacjent wypija jednorazowo roztwór laktulozy i pobierane jest kolejne 9 próbek. Test oddechowy wykonywany jest przy pomocy urządzenia QuinTron. Koniecznym warunkiem do przeprowadzenia badania jest odpowiednie przygotowanie się: Jak przygotować się do badania?
Kierownik
dr hab. Paweł Struciński, prof. NIZP PZH – PIB
Zastępca kierownika
dr Katarzyna Czaja
Skład zespołu
dr inż. Wojciech Korcz
mgr inż. Radosław Lewiński
mgr Monika Liszewska
Dane kontaktowe
E-mail: toksykologia@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 328
Budynek: D
Pokój: 2
CZYM ZAJMUJE SIĘ ZAKŁAD?
Monitoring biologiczny, szacowanie narażenia i charakteryzowanie ryzyka związanego z narażeniem ludzi na wybrane ksenobiotyki.
Persystentne związki halogenoorganiczne: analiza, toksykologia, legislacja.
Ocena dokumentacji rejestracyjnej środków ochrony roślin w procesie rejestracji pestycydów w Polsce.
Ocena dokumentacji naukowo-technicznej substancji czynnych wprowadzanych do stosowania jako pestycydy na terenie Unii Europejskiej na zlecenie Komisji Europejskiej.
Wspieranie Głównego Inspektoratu Sanitarnego w unijnych przeglądach wartości NDP.
Ocena ryzyka związanego z narażeniem konsumentów w przypadkach stwierdzenia niezgodności z wartościami NDP dla potrzeb europejskiego krajowego Pojedynczego Punktu Kontaktowego Systemu Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach (RASFF).
Ocena zagrożeń związanych ze stosowaniem produktów o powszechnej dostępności, niosących ze sobą potencjalne zagrożenia wynikające z ich składu lub/i sposobu użytkowania (działalność w zakresie wydawania atestów higienicznych).
DZIAŁANIA W ZAKRESIE ZAPEWNIENIA ZDROWIA POLAKÓW
Zakład Toksykologii i Oceny Ryzyka Zdrowotngo uczestniczy w międzynarodowym systemie oceny bezpieczeństwa pestycydów, co przekłada się na minimalizowanie ryzyka zdrowotnego konsumentów oraz pracowników dokonujących zabiegi chemicznej ochrony roślin. Międzynarodowo uznana wiedza ekspercka pracowników Zakładu przyczynia się do wysokiego poziomu bezpieczeństwa żywności wytwarzanej w Polsce.
Badania naukowe prowadzone w Zakładzie umożliwiły w przeszłości potwierdzenie zależności między obecnością pestycydów w diecie a ich stężeniami w tkance tłuszczowej ludności oraz mleku kobiecym. Późniejsze badania, prowadzone we współpracy z zespołami międzynarodowymi, dotyczyły zależności między narażeniem na persystentne zanieczyszczenia środowiska a zdrowiem reprodukcyjnym w różnych populacjach europejskich, w tym w polskiej. Ich wyniki stanowiły ważny sygnał dla rządzących o zagrożeniach wynikających z oddalonych skutków zdrowotnych powodowanych niekontrolowaną emisją szkodliwych substancji do środowiska.
Dobrowolny system atestacji wyrobów pod kątem ich bezpieczeństwa pozwala wyeliminować wyroby, których stosowanie wiąże się z nieakceptowalnym ryzykiem dla zdrowia. Stanowi też ważny element edukacyjny dla producentów tych wyrobów.
NAJWIĘKSZE OSIĄGNIĘCIA NAUKOWE I BADAWCZE, PUBLIKACJE
Wykazanie w wieloletnim cyklu badań, że podstawową drogą usuwania z organizmu trwałych zanieczyszczeń organicznych (TZO) jest laktacja, co przekłada się na bezpośrednie narażenie niemowląt karmionych piersią;
Wykazanie, że depozyty TZO w organizmie kobiet są szybko uzupełniane w okresach między kolejnymi laktacjami oraz, że wzrastają wraz z wiekiem matek;
Wykazanie, że łożysko nie stanowi istotnej bariery dla większości TZO, co przyczynia się do narażenia dziecka w okresie życia płodowego;
Wykazanie pozytywnych skutków ograniczenia stosowania w wyposażeniu mieszkań szkodliwych dla zdrowia polibromowanych difenyloeterów jako związków opóźniających zapłon, przejawiające się zmniejszoną ich emisją do otoczenia;
Wykazanie pozytywnej korelacji między występowaniem niektórych TZO w mleku kobiecym i krwi pępowinowej świadczącej o zarówno pre-, jak i postnatalnym narażeniu dziecka na te potencjalne „endocrine disruptors” w najbardziej wrażliwym okresie rozwoju osobniczego;
Wykazanie, że długoterminowe pobranie pestycydów z żywnością dostępną na polskim rynku jest od 2 do 5 rzędów wielkości niższe od toksykologicznych wartości odniesienia (ADI), co praktycznie wskazuje na brak zagrożeń dla zdrowia.
Uzyskanie w 2020 r., wspólnie z Gdańskim Uniwersytetem Medycznym i Politechniką Gdańską, patentu na wynalazek: „Zestaw diagnostyczny do wykrywania bisfenolu A (BPA) w materiale biologicznym”.
Wykazanie, że pobranie wybranych kongenerów PBDE (BDE-47, BDE-99, BDE-153 i BDE-209) wraz z kurzem (domowym, z samochodów i samolotów) drogą pokarmową nie stanowi zagrożenia dla zdrowia człowieka. Wyposażenie elektroniczne, zwłaszcza starsze, może być jednym z głównych źródeł PBDE w kurzu.
Stwierdzono, że narażenie niemowląt i małych dzieci na furan i jego pochodne wynikające ze spożywania produktów gotowych do spożycia może stwarzać ryzyko dla zdrowia. W posiłkach przygotowywanych samodzielnie w domu badane związki występują na niższych poziomach (badania realizowane we współpracy z Zakładem Bezpieczeństwa Żywności).
OBRONY ROZPRAW DOKTORSKICH:
• Wojciech Korcz (2022) „Ocena ryzyka zdrowotnego związanego z narażeniem na polibromowane difenyloetery obecne w kurzu”, promotor: dr hab. Paweł Struciński, prof. NIZP-PZH, promotor pomocniczy: dr Katarzyna Czaja
• Maria Minorczyk (2022) „Ocena narażenia niemowląt i małych dzieci na furan i jego metylowe pochodne obecne w komercyjnie dostępnych daniach gotowych oraz posiłkach domowych”, promotor: dr hab. Paweł Struciński, prof. NIZP-PZH, promotor pomocniczy: dr Jacek Postupolski
PROWADZONE PROJEKTY
- INUENDO V Program Ramowy UE (2002-2005): Biopersistent Organochlorines in diet and human fertility. Epidemiologic studies of tome to pregnancy and semen quality in Inuit and European populations. Wykazano, że persystentne związki chloroorganiczne mogą utrudniać funkcjonowanie procesów reprodukcyjnych u mężczyzn nie wpływając jednak na liczbę plemników. W przypadku PCB wpływ ten był silniejszy niż w przypadku DDT. Potwierdzono również ograniczoną możliwość istnienia związku między narażeniem na te związki, a wystąpieniem efektu endokrynnego.
- Grant KBN (2002-2005) Nr 3P05D 091N 22: Próba oceny zależności między wielkością tkankowych depozytów wybranych ksenoestrogenów chloroorganicznych a występowanie nowotworów gruczołu sutkowego kobiet. Wykazano, że środowiskowe narażenie na niektóre TZO może wpływać na wzrost ryzyka występowania nowotworów sutka.
- Grant KBN (2008-2011) Nr NN404026935: Ocena pre- i postnatalnego narażenia człowieka na antropogenne chloro- i bromopochodne związki organiczne. Prowadzono badania obecności niektórych TZO w mleku kobiecym, krwi pępowinowej i łożysku.
- CLEAR VII Program Ramowy UE (2009-2013): Climate change, environmental contaminants and reproductive health. Badania były ukierunkowane na poszukiwanie zależności między zmianami klimatycznymi a narażeniem na środowiskowe stężenia TZO w rejonach Arktyki, Polsce i na Ukrainie. Badano też związek pomiędzy wielkością narażenia na TZO rodziców a zdrowiem ich dzieci.
- Grant NCN (2010-2013) Nr NN404 003639: Badanie potencjału immunomodulacyjnego pestycydów fosforoorganicznych w warunkach ekspozycji in vivo. Badania dotyczyły wpływu stosowanych w Polsce pestycydów fosforoorganicznych: chlorpiryfosu i pirymifosu metylowego na wybrane parametry odpowiedzi immunologicznej, w tym poziom cytokin oraz na elementy morfologiczne krwi obwodowej.
- Grant NCN (2010-2014) N N404088 140: Ocena narażenia wybranej populacji ludzi w Polsce na polibromowane difenyloetery (PBDE) pobierane z kurzem domowym. Wykazano, że kurz domowy może stanowić istotne źródło narażenia na polibromowane difenyloetery, przede wszystkim PBDE-209, zwłaszcza w przypadku małych dzieci.
- Kontrakt z Komisją Europejską (2018) Nr. D1-IATE-PL-11 na tłumaczenie terminów stosowanych w legislacji UE z zakresu pestycydów.
- Realizacja w ramach Narodowego Programu Zdrowia, cel operacyjny 4: „Zdrowie środowiskowe i choroby zakaźne” zadania nr 10 pod nazwą „Prowadzenie baz danych dotyczących chemicznych zanieczyszczeń żywności, mikrobiologii żywności, dodatków do żywności, bezpieczeństwa materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością” (nr umowy 6/7/85195/NPZ/2021/1094/826).
- Udział w realizacji zadania 6 „Gromadzenie i analiza krajowych danych z zakresu bezpieczeństwa żywności, w tym prowadzenie laboratorium na zasadach określonych w ustawie z dnia 25 sierpnia 2006 r o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U. z 2020 r., poz. 2021) w ramach urzędowej kontroli żywności oraz współpraca z Europejskim Urzędem ds. Bezpieczeństwa Żywności” realizowanego w ramach zadań Państwowego Instytutu Badawczego.
Kierownik
mgr inż. Monika Liszewska
Skład zespołu
mgr inż. Radosław Lewiński
Dane kontaktowe
mgr inż. Monika Liszewska
E-mail: mliszewska@pzh.gov.pl
Telefon: 22 542 14 37
Budynek: D, pokój: 1
CZYM ZAJMUJE SIĘ PRACOWNIA?
Ocena dokumentacji w zakresie bezpieczeństwa konsumenta (pozostałości pestycydów) i toksykologii w procesie rejestracji środków ochrony roślin i zatwierdzania substancji czynnych w procesie ich notyfikacji w UE.
Ocena ryzyka dla konsumenta w przypadku przekroczeń najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości pestycydów w żywności dla systemu RASFF, a także w przypadku podwyższonych poziomów persystentnych związków halogenoorganicznych w żywności.
Oznaczanie poziomów trwałych zanieczyszczeń halogenoorganicznych w próbkach środowiskowych, w tym pochodzących od człowieka; ocena narażenia na te substancje i charakterystyka ryzyka.
Uczestnictwo w komitetach ekspertów i grupach roboczych Komisji Europejskiej i EFSA zajmujących się zagadnieniami substancji czynnych środków ochrony roślin, pozostałości pestycydów i trwałych zanieczyszczeń organicznych w żywności.
Opiniowanie kart charakterystyki substancji i mieszanin chemicznych.
NAJISTOTNIEJSZE WSPÓŁPRACE NAUKOWE
Współpraca naukowa z EFSA i Komisją Europejską w zakresie dostarczania naukowych argumentów wykorzystywanych przy zarządzaniu ryzykiem wynikającym z obecności pestycydów w żywności.
PROWADZONE PROJEKTY
1. INUENDO V Program Ramowy UE (2002-2005): Biopersistent Organochlorines in diet and human fertility. Epidemiologic studies of tome to pregnancy and semen quality in Inuit and European populations. Wykazano, że persystentne związki chloroorganiczne mogą utrudniać funkcjonowanie procesów reprodukcyjnych u mężczyzn nie wpływając jednak na liczbę plemników. W przypadku PCB wpływ ten był silniejszy niż w przypadku DDT. Potwierdzono również ograniczoną możliwość istnienia związku między narażeniem na te związki, a wystąpieniem efektu endokrynnego.
2. Grant KBN (2002-2005) Nr 3P05D 091N 22: Próba oceny zależności między wielkością tkankowych depozytów wybranych ksenoestrogenów chloroorganicznych a występowanie nowotworów gruczołu sutkowego kobiet. Wykazano, że środowiskowe narażenie na niektóre TZO może wpływać na wzrost ryzyka występowania nowotworów sutka.
3. CLEAR VII Program Ramowy UE (2009-2013): Climate change, environmental contaminants and reproductive health. Badania były ukierunkowane na poszukiwanie zależności między zmianami klimatycznymi a narażeniem na środowiskowe stężenia TZO w rejonach Arktyki, Polsce i na Ukrainie. Badano też związek pomiędzy wielkością narażenia na TZO rodziców a zdrowiem ich dzieci.
4. Grant NCN (2010-2014) N N404088 140: Ocena narażenia wybranej populacji ludzi w Polsce na polibromowane difenyloetery (PBDE) pobierane z kurzem domowym. Wykazano, że kurz domowy może stanowić istotne źródło narażenia na polibromowane difenyloetery, przede wszystkim PBDE-209, zwłaszcza w przypadku małych dzieci.
5. Kontrakt z Komisją Europejską (2018) Nr. D1-IATE-PL-11 na tłumaczenie terminów stosowanych w legislacji UE z zakresu pestycydów.
Kierownik
dr Katarzyna Czaja
Skład zespołu
dr inż. Wojciech Korcz
Dane kontaktowe
Osoba do kontaktu: dr Katarzyna Czaja
E-mail: kczaja@pzh.gov.pl
Telefon: 22 542 14 45
Budynek: D
Pokój: 7
CZYM ZAJMUJE SIĘ PRACOWNIA?
Ocena dokumentacji w zakresie bezpieczeństwa konsumenta (pozostałości pestycydów), właściwości fizykochemicznych i metod analitycznych w procesie rejestracji środków ochrony roślin i zatwierdzania substancji czynnych w procesie ich notyfikacji w UE.
Ocena dokumentacji w procesie ustalania Najwyższych Poziomów Pozostałości substancji czynnych środków ochrony roślin w Unii Europejskiej.
Prowadzenie działalności naukowej, usługowej i eksperckiej dotyczącej pozostałości pestycydów w żywności i zanieczyszczeń halogenoorganicznych w środowisku.
Działalność w grupach ekspertów EFSA w ramach „The Panel on Plant Protection Products and their Residues (PPR)” zajmujących się oceną ryzyka substancji czynnych przed ich notyfikacją w UE
NAJISTOTNIEJSZE WSPÓŁPRACE NAUKOWE
Współpraca naukowa z EFSA i Komisją Europejską w zakresie dostarczania naukowych argumentów wykorzystywanych przy zarządzaniu ryzykiem wynikającym z obecności pestycydów w żywności.
Współpraca z Komisją Europejską w zakresie weryfikacji terminologii związanej z pestycydami
PROWADZONE PROJEKTY
1. INUENDO V Program Ramowy UE (2002-2005): Biopersistent Organochlorines in diet and human fertility. Epidemiologic studies of tome to pregnancy and semen quality in Inuit and European populations. Wykazano, że persystentne związki chloroorganiczne mogą utrudniać funkcjonowanie procesów reprodukcyjnych u mężczyzn nie wpływając jednak na liczbę plemników. W przypadku PCB wpływ ten był silniejszy niż w przypadku DDT. Potwierdzono również ograniczoną możliwość istnienia związku między narażeniem na te związki, a wystąpieniem efektu endokrynnego.
2. Grant KBN (2002-2005) Nr 3P05D 091N 22: Próba oceny zależności między wielkością tkankowych depozytów wybranych ksenoestrogenów chloroorganicznych a występowanie nowotworów gruczołu sutkowego kobiet. Wykazano, że środowiskowe narażenie na niektóre TZO może wpływać na wzrost ryzyka występowania nowotworów sutka.
3. CLEAR VII Program Ramowy UE (2009-2013): Climate change, environmental contaminants and reproductive health. Badania były ukierunkowane na poszukiwanie zależności między zmianami klimatycznymi a narażeniem na środowiskowe stężenia TZO w rejonach Arktyki, Polsce i na Ukrainie. Badano też związek pomiędzy wielkością narażenia na TZO rodziców a zdrowiem ich dzieci.
4. Grant NCN (2010-2014) N N404088 140: Ocena narażenia wybranej populacji ludzi w Polsce na polibromowane difenyloetery (PBDE) pobierane z kurzem domowym. Wykazano, że kurz domowy może stanowić istotne źródło narażenia na polibromowane difenyloetery, przede wszystkim PBDE-209, zwłaszcza w przypadku małych dzieci.
5. Kontrakt z Komisją Europejską (2018) Nr. D1-IATE-PL-11 na tłumaczenie terminów stosowanych w legislacji UE z zakresu pestycydów.
Kierownik
dr inż. Katarzyna Stoś
Zastępca kierownika
dr inż. Beata Przygoda
Osoba do kontaktu
Elżbieta Drążkiewicz – sekretariat
tel. 22 55 09 677
e-mail:zzwoz@pzh.gov.pl
Siedziba Zakładu
ul. Chocimska 24
00-791 Warszawa
CZYM ZAJMUJE SIĘ ZAKŁAD?
- Badania naukowe i prace wdrożeniowe dotyczące wpływu żywienia i składników żywności na zdrowie.
- Badania sposobu żywienia i stanu odżywienia polskiej populacji oraz preferencji konsumenckich.
- Badania składu żywości, w szczególności wartości odżywczej produktów spożywczych i potraw oraz tworzenie i rozwój bazy danych składu i wartości odżywczej żywności
- Opracowywanie Norm Żywienia dla populacji Polski
- Badanie substancji i produktów powodujących alergię lub reakcje nietolerancji
- Opracowywanie i doskonalenie metodologii i narzędzi badawczych do oceny sposobu żywienia i stanu odżywienia populacji
- Doskonalenie metod diagnostycznych zakażenia Helicobacter pylori oraz opracowywanie testów
- Prowadzenie działalności szkoleniowej w zakresie norm żywienia i zaleceń żywieniowych, składu i wartości odżywczej żywności, znakowania żywności, metod oceny sposobu żywienia i stanu odżywienia, roli żywienia i składników pożywienia w zapobieganiu przewlekłym chorobom niezakaźnym, w szczególności nadwagi i otyłości;
- Opracowywanie opinii i ekspertyz w zakresie żywienia, jakości i składu produktów spożywczych i potraw, suplementów diety, składników żywności, znakowania, oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych
- Opiniowanie, opracowywanie i weryfikacja krajowych, wspólnotowych oraz innych międzynarodowych projektów norm, stanowisk i aktów prawnych dotyczących żywienia i żywności, w tym żywności z dodatkiem witamin, składników mineralnych i innych substancji, szczególnych grup żywności, suplementów diety, nowej żywności, oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych, znakowania żywności, alergenów w żywności
- Laboratorium Zakładu Żywienia i Wartości Odżywczej Żywności – wykonywanie zadań ośrodka wiodącego w zakresie badania składników żywności, w tym suplementów diety, jak również opracowywanie, walidowanie i wdrażanie nowych metod badawczych
DZIAŁANIA W ZAKRESIE ZAPEWNIENIA ZDROWIA POLAKÓW
- Ocena sposobu żywienia i stanu odżywienia Polaków
- Monitorowanie wartości odżywczej żywności; tworzenie i rozwój bazy danych składu i wartości odżywczej żywności
- Badania spożycia żywności dla potrzeb analizy trendów zmian spożycia oraz oceny ryzyka
- Analiza i ocena czynników ryzyka chorób żywieniowozależnych
- Opracowywanie i aktualizacja norm żywienia dla populacji polskiej.
- Opracowywanie i realizowanie programów poprawy zdrowia publicznego w zakresie prawidłowego żywienia i stylu życia oraz jakości zdrowotnej żywności
- Ocena ryzyka dla zdrowia związanego z nadmiarem lub niedoborem składników w diecie, z uwzględnieniem suplementów diety
- Udział w opracowywaniu i opiniowaniu krajowych i wspólnotowych aktów prawnych oraz innych stanowisk w dziedzinie jakości i bezpieczeństwa żywności i żywienia
- Udział w pracach Grup Roboczych Komisji Europejskiej i Rady Unii Europejskiej dotyczących żywności i żywienia
- Uczestnictwo w pracach Komitetów Kodeksu Żywnościowego KKŻ FAO/WHO, w szczególności ds. Żywienia oraz Żywności Przeznaczonej do Specjalnych Celów Żywieniowych (CCNFSDU)
- Uczestnictwo w pracach sieci ekspertów m.in. EFSA „Scientific Network on Food Consumption Data”; EPHNA – European Public Health Nutrition Alliance
- Uczestnictwo w pracach Komitetów Technicznych Polskiego Komitetu Normalizacyjnego
- Prowadzenie szkoleń na temat składu i jakości zdrowotnej żywności oraz wpływu żywności i żywienia na zdrowie dla różnych grup zawodowych (m.in. pracodawcy, przemysł spożywczy, menadżerowie zdrowia, zawody medyczne, nauczyciele, pracownicy ochrony zdrowia, pracownicy PIS)
- Opracowywanie wytycznych dla planów pobierania próbek w ramach urzędowej kontroli żywności i monitoringu, koordynacja oraz opracowywanie raportów
ZADANIA STATUTOWE
Badania związków pomiędzy sposobem żywienia i wybranymi składnikami żywności a zdrowiem, stanem odżywienia i ryzykiem rozwoju chorób żywieniowo-zależnych oraz analiza składu i wartość odżywczej żywności, w tym:
- Badanie składu i wartości odżywczej żywności oraz aktualizacja bazy danych o wartości odżywczej żywności (zadanie kontynuowane).
- Badanie sposobu żywienia, stanu odżywiania i innych elementów stylu życia różnych grup populacyjnych jako czynników wpływających na zdrowie.
- Ocena wpływu wybranych produktów i składników żywności na zakażenie Helicobacter pylorioraz ich zastosowanie w profilaktyce i leczeniu.
- Badania czasowych trendów zmian zawartości wybranych zanieczyszczeń procesowych w żywności, diecie i płynach ustrojowych, w powiązaniu z ryzykiem rozwoju chorób żywieniowozależnych (2024-2025).
- Analiza związku wybranych polimorfizmów w genach warunkujących wrażliwość na smak słodki i smak tłuszczu ze sposobem żywienia u pacjentów ze zdiagnozowanym zespołem metabolicznym.
BADANIA WŁASNE
- Badanie zawartości wybranych substancji powodujących alergie lub reakcje nietolerancji w produktach spożywczych, na opakowaniu których widnieje informacja „może zawierać: …” – (2022 – 2024).
PROJEKTY REALIZOWANE PRZEZ MŁODYCH NAUKOWCÓW
- Badania nad możliwością wykorzystania różnych technik analizy sposobu żywienia do oceny pobrania izomerów trans kwasów tłuszczowych z dietą (2023-2024).
PROWADZONE PROJEKTY
- Szkolenia w zakresie zasad zdrowego żywienia i aktywności fizycznej dla grup zawodowych zaangażowanych w działania na rzecz walki z nadwagą i otyłością– Umowa Nr 6/5/85195/NPZ/2021/1094/824 na realizację zadania z zakresu zdrowia publicznego w ramach Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025 w zakresie: Zadania nr 8 Szkolenia w zakresie zasad zdrowego żywienia i aktywności fizycznej dla grup zawodowych zaangażowanych w działania na rzecz walki z nadwagą i otyłością (pracodawcy, przemysł spożywczy, menadżerowie zdrowia, zawody medyczne, nauczyciele, pracownicy ochrony zdrowia, pracownicy PIS), Celu Operacyjnego 1 Profilaktyka nadwagi i otyłości;
- Prace nad systemem przyjaznego etykietowania żywności– Umowa Nr 6/2/85195/NPZ/2021/1094/821 na realizację zadania z zakresu zdrowia publicznego w ramach Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025 w zakresie Zadania 7: Prace nad systemem przyjaznego etykietowania żywności; Celu Operacyjnego 1: Profilaktyka nadwagi i otyłości;
- Badanie preferencji konsumentów dotyczących wyborów żywieniowych, w tym przegląd składu i wartości odżywczej wybranych produktów dostępnych na rynku– Umowa Nr 6/2/85195/NPZ/2021/1094/821 na realizację zadania z zakresu zdrowia publicznego w ramach Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025 w zakresie Zadania 9: Badanie preferencji konsumentów dotyczących wyborów żywieniowych, w tym przegląd składu i wartości odżywczej wybranych produktów dostępnych na rynku, Celu Operacyjnego 1: Profilaktyka nadwagi i otyłości;
- Prowadzenie e-Bazy izomerów trans kwasów tłuszczowych oraz jej aktualizacja na podstawie badań zawartości tych związków w żywności– Umowa Nr 6/2/85195/NPZ/2021/1094/821 na realizację zadania z zakresu zdrowia publicznego w ramach Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025 w zakresie Zadania 11: Prowadzenie e-Bazy izomerów trans kwasów tłuszczowych oraz jej aktualizacja na podstawie badań zawartości tych związków w żywności, Celu Operacyjnego 1: Profilaktyka nadwagi i otyłości;
- Aktualizacja norm żywienia populacji– Umowa Nr 6/2/85195/NPZ/2022/1094/383 na realizację zadania z zakresu zdrowia publicznego w ramach Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025 w zakresie: Zadania 12 „Aktualizacja norm żywienia populacji”, Celu Operacyjnego 1: Profilaktyka nadwagi i otyłości.
AKTUALNIE ZGŁOSZONE I/LUB PRZYGOTOWYWANE PROJEKTY
- COST SENESCENCE 2030 Action – SenEsceNcE, basSiC resEarch aNd impaCt on age-associated disEases in the next decade, złożony w ramach COST Open Call OC-2022 (Lider projektu: The School of Medicine at the University of Naples Federico II, Włochy; główny wykonawca z NIZP PZH-PIB: H. Mojska).
DZIAŁALNOŚĆ W RAMACH PIB
ZADANIE 5: Popularyzacja wiedzy i informowanie społeczeństwa o aktualnej sytuacji epidemiologicznej chorób i zakażeń oraz sytuacji zdrowotnej obywateli, a także popularyzacja wiedzy i zachowań sprzyjających zdrowiu w zakresie profilaktyki chorób, prawidłowego odżywiania oraz prozdrowotnego stylu życia
Produkt 8: Raport dotyczący wdrażania w Polsce działań na rzecz wyeliminowania i-TFA z żywności i diety oraz popularyzacji wiedzy w tym obszarze, w kontekście utrzymania certyfikacji przyznanej przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) w tym zakresie (Validation of Trans Fat Elimination)
ZADANIE 6: Gromadzenie i analiza krajowych danych z zakresu bezpieczeństwa żywności, w tym prowadzenie laboratorium na zasadach określonych w ustawie z dnia 25 sierpnia 2006 r o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz U z 2020 r poz 2021 w ramach urzędowej kontroli żywności oraz współpraca z Europejskim Urzędem ds. Bezpieczeństwa Żywności EFSA
Produkt 2: Raport z działalności Krajowego Laboratorium Referencyjnego (w tym opracowanie MANCAP), w tym:
— Rozszerzenie metod oznaczania składników odżywczych o matrycę suplementy diety – w ramach działania zaplanowano rozszerzenie metod oznaczania składników odżywczych o matrycę suplementów diety
— Organizacja badań biegłości między laboratoriami urzędowymi Państwowej Inspekcji Sanitarnej i NIZP PZH – PIB w zakresie oznaczania zawartości jodu w soli kuchennej
— Organizacja badań biegłości między laboratoriami urzędowymi Państwowej Inspekcji Sanitarnej i NIZP PZH – PIB w zakresie oznaczania zawartości kwasu erukowego w musztardzie
— Opracowanie wkładu merytorycznego do Planu pobierania próbek do badania żywności w ramach urzędowej kontroli i monitoringu w Państwowej Inspekcji Sanitarnej w kierunku izomerów trans kwasów tłuszczowych oraz jodu w soli
— Opracowanie instrukcji dla pracowników urzędowych laboratoriów nt. raportowania danych charakteryzujących produkty pobierane w ramach ogólnopolskich badań monitoringowych, w kierunku izomerów trans kwasów tłuszczowych
Produkt 5: Sporządzanie opinii, analiz i doradztwo w obszarze bezpieczeństwa żywności i żywienia oraz prowadzenie szkoleń dla organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej dla nadzoru w zakresie bezpieczeństwa żywności
– Organizacja szkoleń praktycznych dla pracowników urzędowej kontroli żywności w zakresie oznaczania zawartości kwasów tłuszczowych, w tym izomerów trans kwasów tłuszczowych w żywności metodą chromatografii gazowej sprzężonej ze spektrometrią mas (GC/MS)
Produkt 6: Uczestnictwo ekspertów Instytutu w posiedzeniach organizowanych w ramach prac instytucji Unii Europejskiej
Produkt 7: Prace projektowe dotyczące utworzenia laboratorium badania alergenów
ZADANIE 7: Monitorowanie i ocena stanu zdrowia oraz sposobu odżywiania ludności kraju i wybranych subpopulacji celem określenia najważniejszych problemów zdrowotnych i wsparcia ustalania priorytetów polityki zdrowotnej oraz prowadzenie w ramach statystyki publicznej ogólnopolskiego badania chorobowości szpitalnej ogólnej
Produkt 5: Badanie spożycia żywności dostosowane do wymogów jakościowych związanych z wykorzystaniem danych do analizy trendów zmian spożycia oraz do oceny ryzyka wynikającego z obecności np. zanieczyszczeń, pozostałości lub substancji dodatkowych – narzędzie i pilotaż
PUBLIKACJE (2021-2023)
2023
- Gielecińska I., Mojska H., Trends in the acrylamide content of potato products in Poland in the years 2004–2020, Food Control, Volume 152, 2023, 109877;
Rozdziały w monografiach:
Wierzejska R. Kawa i herbata. Czy dają nam tylko przyjemność, czy coś jeszcze? W: Prawdy i półprawdy w żywieniu człowieka, red.: Gutkowska K., Harton A. Warszawa, SGGW, 2023, 367-388.
2022
- Jasińska-Melon E., Mojska H., Przygoda B., Stoś K.: Trans Fatty Acids Content in Whole-Day Diets Intended for Pregnant and Breastfeeding Women in Gynaecological and Obstetric Wards: Findings from the Study under the “Mum’s Diet” Pilot Program in Poland. Nutrients. 2022, 16, 14(16):3360. doi: 10.3390/nu14163360. PMID: 36014867; PMCID: PMC9416592.
- Mojska H. Acrylamide in human breast milk – the current state of knowledge. Rocz Panstw Zakl Hig 2022;73(3):259-264.
- Mojska H.: sól wapniowa kwasu lewomefoliowego jako źródło folianów w żywności dla niemowląt i małych dzieci – jaki powinien być współczynnik konwersji do DFE? Standardy Medyczne / Pediatria 2022, t. 19, 16-17.
- Pachocka L., Baszar El-Helou, Wojda B., Mękus M.: Impact of lockdown on changes in lifestyle, including changes in consumption of selected groups of food products of a selected group of inhabitants in the mazowieckie voivodeship. Przegląd Epidemiologiczny 2022,76(1) 79-96.
- Rychlik E., Woźniak A., Stoś K., Ołtarzewski M. Nutritional status of the elderly in Poland, Roczniki Państwowego Zakładu Higieny 2022;73(3), doi.10.32394/rpzh.2022.0219.
- Stoś K., Rychlik E., Woźniak A., Ołtarzewski M.: Red and Processed Meat Consumption in Poland. Foods. 2022, 11(20):3283. https://doi.org/10.3390/foods11203283.
- Stoś K., Rychlik E., Woźniak A., Ołtarzewski M., Jankowski M., Gujski M., Juszczyk G.: Prevalence and Sociodemographic Factors Associated with Overweight and Obesity among Adults in Poland: A 2019/2020 Nationwide Cross-Sectional Survey. Int J Environ Res Public Health. 2022, 28, 19(3):1502. doi: 10.3390/ijerph19031502. PMID: 35162521; PMCID: PMC8834843.
- Stoś K, Wojda B, Ołtarzewski M. Spożycie przetworów mięsnych a pobranie azotanu (III) sodu wśród dorosłych Polaków. Przemysł Spożywczy 2022; 75, 6, 27-30 doi 10.15199/65.2022.5.5.
- Andreeva VA, Egnell M, Stoś K, Przygoda B, Talati Z, Touvier M, Galan P, Hercberg S, Pettigrew S, Julia C. Polish Consumers’ Understanding of Different Front-of-Package Food Labels: A Randomized Experiment. Foods. 2022 Jan 5;11(1):134. doi: 10.3390/foods11010134. PMID: 35010260; PMCID: PMC8750026.
- Wójcik M, Mojska H. Human milk metabolome: impact of gestational age, lactation stage and maternal diet. Rocz Panstw Zakl Hig 2022;73(2):139-145.
- Wierzejska R.: Dietary supplements – for whom? The current state of knowledge about the health effects of selected supplement use. Int. J. Environ. Res. Public Health 2021, 18, 8897. https://doi.org/10.3390/ijerph18178897.
- Wierzejska R.: Evaluation of prenatal vitamin-mineral preparations in the context of recommended dietary supplementation. Are pregnant women supplied with what they should get? Rocz Panstw Zakl Hig 2021;72(3):309-320.
- Wierzejska R., Wojda B.: Vitamin D status during pregnancy versus the anthropometric parameters of two- and four-year-olds: a pilot study. Nutrients, 2022, 14, 254.
- Wierzejska R.: Review of dietary recommendations for twin pregnancy: Does nutrition science keep up with the growing incidence of multiple gestations? Nutrients 2022, 14, 1143.
- Wierzejska R., Wiosetek-Reske A., Siuba-Strzelińska M., Wojda B.: Health-related content of TV and radio advertising of dietary supplements – analysis of legal aspects after introduction of self-regulation for advertising of these products in Poland. J. Environ. Res. Public Health 2022, 19, 8037. https://doi.org/10.3390/ijerph19138037.
- Wierzejska R.: The impact of the sweetened beverages tax on their reformulation
in Poland – the analysis of the composition of commercially
available beverages before and after the introduction of the tax
(2020 vs. 2021). J. Environ. Res. Public Health 2022, 19, 14464.
Monografie:
- Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Sińska B., Turlejska H.: Zasady żywienia. Planowanie i ocena. Podręcznik do nauki zawodu. Wyd. IX zmienione, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Warszawa 2022, 1-336;
Rozdziały w monografiach:
- Kunachowicz H., Przygoda B., Nadolna I.: Inne składniki pożywienia. W: Zasady żywienia człowieka. Planowanie i ocena. Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Sińska B., Turlejska H. IX zmienione, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Warszawa 2022, 133-141,
- Matczuk E., Szponar L.: Choroby pierwotne na tle niedoborów żywieniowych. W Żywienie człowieka zdrowego i chorego. Grzymisławski M., Moszak M. (red.), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2022, wyd. III, s. 127-186.
- Mojska H. Akryloamid – stan wiedzy 20 lat po odkryciu obecności w żywności. XXX Jubileuszowa Konferencja Dyskusyjna – Fakty i fikcje w żywieniu człowieka „Fakty i fikcje w żywieniu człowieka – wczoraj, dziś i jutro. Materiały konferencyjne, Warszawa, 21.10.2022. Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych – Zarząd Główny, ISBN 978-83-949238-7-7,
- Przygoda B.: Wartość odżywcza produktów spożywczych. W: Zasady żywienia człowieka. Planowanie i ocena. Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Sińska B., Turlejska H. Wyd. IX zmienione, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Warszawa 2022, 148-161
- Przygoda B.: Żywność funkcjonalna, wzbogacana, suplementy diety i środki specjalnego przeznaczenia. W: Zasady żywienia człowieka. Planowanie i ocena. Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Sińska B., Turlejska H. Wyd. IX zmienione, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Warszawa 2022, 161-168
- Przygoda B., Kunachowicz H.: Wartość energetyczna pożywienia. W: Zasady żywienia człowieka. Planowanie i ocena. Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Sińska B.,
Turlejska H. Wyd. IX zmienione, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Warszawa 2022, 142-147 - Przygoda B., Nadolna I.: Bazy danych, tabele, programy komputerowe oraz znakowanie żywności. W: Zasady żywienia człowieka. Planowanie i ocena. Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Sińska B., Turlejska H. Wyd. IX zmienione, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Warszawa 2022, 185-195
- Przygoda B., Nadolna I.: Wpływ procesów technologicznych na wartość odżywczą.
W: Zasady żywienia człowieka. Planowanie i ocena. Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Sińska B., Turlejska H. Wyd. IX zmienione, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Warszawa 2022, 169-184 - Przygoda B., Gawęcki J., Woźniewicz M.: Źródła informacji o składzie i wartości odżywczej. W: Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu. Gawęcki J. (red.), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2022, wyd. IV, s. 512-535.
- Stoś K., Rychlik E., Woźniak A., Ołtarzewski M., Stokwiszewski J., Wojtyniak B., pt.: Wybrane aspekty sposobu żywienia Polaków, z uwzględnieniem okresu pandemii COVID-19 w raporcie dotyczącym sytuacji zdrowotnej Polaków.. [w:] Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania. Wojtyniak B., Goryński P. [red] . Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – Państwowy Instytut Badawczy. Warszawa 2022. s. 515-556.
- Szponar L., Matczuk E: Ocena jakości i sposobu żywienia w żywieniu zbiorowym. W Żywienie człowieka zdrowego i chorego. Grzymisławski M., Moszak M. (red.), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2022, wyd. III, s. 533-547;
- Turlejska H., Kunachowicz H., Przygoda B.: Żywieniowa promocja zdrowia w Polsce. W: Zasady żywienia człowieka. Planowanie i ocena. Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Sińska B., Turlejska H. Wyd. IX zmienione, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Warszawa 2022, 316-323
Publikacje na stronach internetowych:
- Mojska H., Jasińska-Melon E. Izomery trans kwasów tłuszczowych w ciastkach z cukierni sieciowych. Nowe dane w Bazie zawartości izomerów trans kwasów tłuszczowych w żywności (e-Baza) (NCEŻ): https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/co-kryje-etykieta/izomery-trans-kwasow-tluszczowych-w-ciastkach-z-cukierni-sieciowych-nowe-dane-w-bazie-zawartosci-izomerow-trans-kwasow-tluszczowych-w-zywnosci-e-baza/
- Jasińska-Melon E., Mojska H. Efekty planu Światowej Organizacji Zdrowia na rzecz globalnej eliminacji izomerów trans kwasów tłuszczowych z żywności (NCEŻ): https://ncez.pzh.gov.pl/informacje-dla-producentow/efekty-planu-swiatowej-organizacji-zdrowia-na-rzecz-globalnej-eliminacji-izomerow-trans-kwasow-tluszczowych-z-zywnosci/
- Przygoda B., Kłys W., Matczuk E., Pietraś E.: Wartość energetyczna i zawartość wybranych składników odżywczych w słodyczach bez i z dodatkiem cukrów, https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/co-kryje-etykieta/wartosc-energetyczna-i-zawartosc-wybranych-skladnikow-odzywczych-w-slodyczach-bez-i-z-dodatkiem-cukrow/
- Wierzejska R.: Zapotrzebowanie na energię u kobiet w ciąży bliźniaczej. Czy nauka o żywieniu nadąża za rosnącą ilością ciąż mnogich? (NCEŻ): https://ncez.pzh.gov.pl/ciaza-i-macierzynstwo/plodnosc-i-ciaza/zapotrzebowanie-na-energie-u-kobiet-w-ciazy-blizniaczej-czy-nauka-o-zywieniu-nadaza-za-rosnaca-iloscia-ciaz-mnogich/#:~:text=W%20%C5%9Bwietle%20pogl%C4%85d%C3%B3w%20niekt%C3%B3rych%20ekspert%C3%B3w,a%20z%20oty%C5%82o%C5%9Bci%C4%85%202700%2D3000%20kcal ;
- Wierzejska R.: Ile witamin i składników mineralnych potrzebują kobiety w ciąży bliźniaczej? (NCEŻ): https://ncez.pzh.gov.pl/ciaza-i-macierzynstwo/ile-witamin-i-skladnikow-mineralnych-potrzebuja-kobiety-w-ciazy-blizniaczej/ ;
- Wierzejska R.: Podatek od „niezdrowej” żywności, jako narzędzie profilaktyki chorób cywilizacyjnych. (NCEŻ): https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/zasady-zdrowego-zywienia/podatek-od-niezdrowej-zywnosci-jako-narzedzie-profilaktyki-chorob-cywilizacyjnych/ ;
- Wierzejska R.: Olej rzepakowy w diecie kobiet ciężarnych na diecie wegetariańskiej. Portal “Pokochaj olej rzepakowy”. 5.10.2022 https://www.pokochajolejrzepakowy.eu/olej-rzepakowy-diecie-kobiet-ciezarnych-diecie-wegetarianskiej/ ;
- Wierzejska R., Wojda B.: wykład on-line: „Zasady zdrowego żywienia i stylu życia – zalecenia dla kobiet z cukrzycą ciążową”, Materiał edukacyjny na temat wiedzy o cukrzycy ciążowej – na stałe stronie Uniwersyteckiego Centrum Zdrowia Kobiety i Noworodka WUM, https://uczkin.pl/dla-pacjentow/cukrzyca-ciazowa
2021
- Kłosiewicz-Latoszek L., Cybulska B., Stoś K., Tyszko P.: Hypolipaemic nutraceutics: red yeast rice and Armolipid, berberine and bergamot. Ann Agric Environ Med. 2021, 28, 81–88. doi: 10.26444/aaem/130629
- Mojska H., Gielecińska I., Winiarek J., Sawicki W: Acrylamide Content in Breast Milk: The Evaluation of the Impact of Breastfeeding Women’s Diet and the Estimation of the Exposure of Breastfed Infants to Acrylamide in Breast Milk. Toxics 2021, 9, 298
- Płocharski A., Stoś K., Mieszczakowska-Frąc M., Groele B. Aktualizacje w zaleceniach żywieniowych – piramidy, talerze i promocja zdrowego żywienia społeczeństwa. Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny 2021, 1, 15-21. DOI: 10.15199/64.2021.1.2
- Stoś K., Woźniak A., Rychlik E., Ziółkowska I., Głowala A. and Ołtarzewski M.: Assessment of Food Supplement Consumption in Polish Population of Adults. Front. Nutr. 2021, 8:733951. doi: 10.3389/fnut.2021.733951
- Stoś K., Rychlik E., Woźniak A., Ołtarzewski M., Wojda B., Przygoda B., Matczuk M., Pietraś E., Kłys W. Krajowe badanie sposobu żywienia i stanu odżywienia populacji polskiej. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – Państwowy Instytut Badawczy, 2021. p-ISBN: 978-83-65870-41-4
- Stoś K., Ołtarzewski M., Rychlik E. Dietary patterns of Polish seniors in retirees’ households, Rocz Panstw Zakl Hig. 2021;72(4):393-401. doi: 10.32394/rpzh.2021.0190.
- Szajewska H., Socha P., Horvath A., Rybak A., Zalewski B.M., Nehring-Gugulska M.,
Mojska H., Czerwionka-Szaflarska M., Gajewska D., Helwich E., Jackowska T., Książyk J., Lauterbach R., Olczak-Kowalczyk D., Weker H., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko polskiego towarzystwa gastroenterologii, hepatologii i żywienia dzieci, Przegląd Pediatryczny 2021/Vol. 50, 1-21 - Wawrzyniak A., Przybyłowicz K., Wądołowska L., Charzewska J., Górecka D., Lange E., Berger S., J. Bertrandt, B. Bobrowska-Korczak, M. Borawska, M. Bronkowska, E. Cieślik, J. Czarnocińska, Człapka-Matyasik M., Długosz A., Drywień M., Friedrich M., Gayny E., Gromadzka-Ostrowska J., Gronowska-Senger A., J. Hamułka, M. Jeżewska-Zychowicz, A. Kołłajtis-Dołowy, Z. Krejpcio, T. Leszczyńska, R. Markiewicz-Żukowska, Z. Marzec, H. Mojska, R. Olędzka, J. Przysławski, J. Sadowska, M. Schlegel-Zawadzka, J. Socha, K. Socha, P. Socha, I. Traczyk, J. Walkowiak, H. Weker, M. Widz, A. Wojdyło, M. Woźniewicz, K. Zabłocka-Słowińska, Stanowisko Komitetu Nauki o Żywieniu Człowieka Polskiej Akademii Nauk w sprawie stosowania przez osoby dorosłe suplementów diety zawierających witaminy i składniki mineralne. Rocz Panstw Zakl Hig 2021, 72(3): 321-326 ;
- Wądołowska L., Drywień M., Hamułka J., Socha P., Borawska M., Friedrich M., Lange E., Berger S., Bertrandt J., Bobrowska-Korczak B., Bronkowska M., Cieślik E., Charzewska J., Czarnocińska J., Człapka-Matyasik M., Długosz A., Gayny E., Górecka D., Gromadzka-Ostrowska J., Gronowska-Senger A., Jeżewska-Zychowicz M., Kołłajtis-Dołowy A., Krejpcio Z., Leszczyńska T., Markiewicz-Żukowska R., Marzec Z., Mojska H., Olędzka R., Przybyłowicz K., Przysławski J., Sadowska J., Schlegel-Zawadzka M., Socha K., Socha J., Traczyk I., Walkowiak J., Wawrzyniak A., Weker H., Widz M., Wojdyło A., Woźniewicz M., Zabłocka-Słowińska K.. Zalecenia żywieniowe podczas pandemii COVID-19. Stanowisko Komitetu Nauki o Żywieniu Człowieka Polskiej Akademii Nauk. Rocz Panstw Zakl Hig 2021, 72(2): 209-220;
- Wierzejska R.: Dietary supplements – for whom? The current state of knowledge about the health effects of selected supplement use. J. Environ. Res. Public Health 2021, 18, 8897;
- Wierzejska R.: Evaluation of prenatal vitamin-mineral preparations in the context of recommended dietary supplementation. Are pregnant women supplied with what they should get? Rocz Panstw Zakl Hig 2021;72(3):309-320
Rozdziały w monografiach:
- Mojska H. Kwasy tłuszczowe omega-3 w profilaktyce chorób i zaburzeń stanu zdrowia. W: Materiały konferencyjne XXIX Konferencji Dyskusyjnej Fakty i Fikcje w Żywieniu Człowieka „Żywienie i odporność”, Ed.: J. Hamułka, Warszawa, 2021, ISBN: 978-83-949238-6-0. str. 6-16
Publikacje na stronach internetowych:
- Mojska H.: Kwasy omega-3 a COVID-19. Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej (NCEŻ): https://ncez.pzh.gov.pl/bez-kategorii/kwasy-omega-3-a-covid-19/ ;
- Mojska H., Krygier B., Jasińska-Melon E.: Izomery trans kwasów tłuszczowych w ciastach z cukierni sieciowych. Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej (NCEŻ): https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/co-kryje-etykieta/izomery-trans-kwasow-tluszczowych-w-ciastach-z-cukierni-sieciowych/ ;
DZIAŁALNOŚĆ USŁUGOWA ZAKŁADU
- Ocena składu, przeznaczenia i znakowania produktów spożywczych, w tym suplementów diety, szczególnych grup żywności, żywności wzbogacanej
- Badania zawartości składników żywności, obliczanie wartości odżywczej produktów spożywczych i potraw, ocena jakości żywienia, w tym posiłków, całodziennych diet i jadłospisów
- Licencjonowana sprzedaż Bazy danych składu i wartości odżywczej żywności
- Opracowywanie programów komputerowych do planowania i oceny żywienia (Dieta 6.0 i Dieta 6.D)
- Opinie i ekspertyzy dotyczące żywienia, jakości i składu produktów spożywczych i potraw, sposobu i metod przygotowywania potraw i posiłków, znakowania produktów spożywczych ze szczególnym uwzględnieniem wartości odżywczej
- Produkcja testów ureazowych do diagnostyki bakterii Helicobacter pylori
Kierownik
dr inż. Katarzyna Stoś
Skład zespołu:
dr hab. n. farm. Hanna Mojska, prof. NIZP-PZH PIB
dr inż. Beata Przygoda
mgr inż. Edyta Jasińska-Melon
dr Sławomir Garboś
mgr inż. Bogumiła Krygier
mgr Wojciech Kłys
mgr inż. Ewa Matczuk
mgr Edyta Pietraś- Krzyżewska
Osoba do kontaktu:
Elżbieta Drążkiewicz
tel. 22 55 09 677
email: zzwoz@pzh.gov.pl
W ramach Zakładu działa Laboratorium Zakładu Żywienia i Wartości Odżywczej Żywności, objęte systemem zarządzania w zakresie jakości, do którego zadań w szczególności należy:
- Wykonywanie zadań ośrodka wiodącego w zakresie badania składników żywności i suplementów diety
- Wykonywanie badań zawartości składników żywności i suplementów diety, substancji powodujących alergie i reakcje nietolerancji oraz wybranych zanieczyszczeń
- Wykonywanie badań zawartości wybranych składników żywności i metabolitów w płynach ustrojowych
- Organizowanie międzylaboratoryjnych badań biegłości w zakresie oznaczania składników żywności i suplementów diety oraz wybranych zanieczyszczeń
- Współpraca międzynarodowa z laboratoriami w zakresie oznaczania składników żywności
Kierownik
dr hab. n. farm. Hanna Mojska, prof. NIZP PZH – PIB
Skład Zespołu
mgr inż. Edyta Jasińska-Melon
mgr inż. Bogumiła Krygier
dr Sławomir Garboś
mgr inż. Anna Milewska
dr hab. Regina Wierzejska, prof. NIZP PZH – PIB
mgr inż. Barbara Wojda
Dane kontaktowe
dr hab. n. farm. Hanna Mojska, prof. NIZP-PZH PIB
e-mail: hmojska@pzh.gov.pl
tel. 22 55-09-656
Do głównych zadań Pracowni należy:
- Badania nad składem, jakością i bezpieczeństwem żywności, w tym nad obecnością w produktach spożywczych i w diecie związków chemicznych, które stanowią i/ lub mogą stanowić czynniki ryzyka chorób żywniowozależnych;
- Badania nad markerami ustrojowymi w kontekście ich wykorzystania do oszacowania narażenia i oceny ryzyka dla zdrowia, związanego z obecnością wybranych składników i zanieczyszczeń w żywności oraz diecie;
- Analiza i ocena żywnościowych czynników ryzyka rozwoju chorób żywieniowozależnych, w tym ocena ryzyka dla zdrowia związanego z pobraniem z żywnością wybranych składników i zanieczyszczeń;
- Prowadzenie elektronicznej krajowej bazy danych zawartości izomerów trans kwasów tłuszczowych w produktach żywnościowych;
- Badania nad zawartością izomerów trans kwasów tłuszczowych w żywności, diecie i płynach ustrojowych wraz z oceną ich pobrania z wykorzystaniem markerów ustrojowych
- Ocena kryteriów bezpieczeństwa żywności w odniesieniu do wybranych składników i zanieczyszczeń, ze szczególnym uwzględnieniem żywieniowych czynników ryzyka chorób żywniowozależnych;
- Opracowywanie norm i zaleceń żywieniowych, przede wszystkim w odniesieniu do tłuszczu i kwasów tłuszczowych, w profilaktyce przewlekłych chorób niezakaźnych (żywieniowozależnych) dla wybranych grup populacyjnych osób zdrowych;
- Udział w planowaniu i koordynowaniu monitoringu żywności w zakresie wybranych składników żywności i zanieczyszczeń;
- Badania nad spożyciem składników diety (o działaniu odżywczym lub fizjologicznym) przez kobiety ciężarne oraz ich stężeniem we krwi matek i krwi pępowinowej, celem analizy związku tych czynników z przebiegiem ciąży, parametrami antropometrycznymi i stanem zdrowia noworodków
- Realizacja zadań na rzecz Laboratorium Referencyjnego, w tym m.in.: opracowywanie i walidowanie metod analitycznych, szkolenia dla pracowników laboratoriów PIS, organizowanie badań biegłości dla potrzeb laboratoriów PIS
- Udział w realizacji praktyk i staży w zakresie bezpieczeństwa żywności i żywienia
- Udział w opracowywaniu, weryfikacji, opiniowaniu krajowych, wspólnotowych i innych międzynarodowych dokumentów normalizacyjnych oraz innych aktów prawnych z dziedziny składu, jakości i bezpieczeństwa żywności;
- Udział w opracowywaniu opinii i ekspertyz dotyczących profilaktyki chorób żywieniowozależnych, ze szczególnym uwzględnieniem udziału w ocenie jakości i bezpieczeństwa nowych składników żywności i preparatów dla przemysłu spożywczego, w tym ocena spełnienia obowiązujących wymagań;
- Działalność ekspercka krajowa obejmująca m.in. udział w pracach Komitetu Nauki o Żywieniu Człowieka PAN, Polskiego Komitetu Normalizacyjnego, Polskiego Towarzystwa Nauk Żywieniowych, Komitetu Chemii Analitycznej Polskiej Akademii Nauk,
- Działalność ekspercka międzynarodowa obejmująca m.in. realizację programu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) dot. weryfikacji w zakresie eliminacji tłuszczów trans w polskiej żywności (WHO Trans Fat Elimination Validation Certificate), udział w pracach grup roboczych Komisji Europejskiej, udział w pracach Advisory Board of EFSA Journal.
Najistotniejsza współpraca naukowa:
- Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)
- Komisja Europejska
- Europejski Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA)
- Polska Akademia Nauk
- Polskie Centrum Akredytacji
- Polski Komitet Normalizacyjny
- Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych
- Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy
- Warszawski Uniwersytet Medyczny
- Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie
Kierownik
dr inż. Agnieszka Woźniak
Skład Zespołu
dr inż. Ewa Rychlik
dr inż. Dorota Łukasiewicz-Śmietańska
dr Natalia Bieńko
Dane kontaktowe
dr Agnieszka Woźniak
e-mail: awozniak@pzh.gov.pl
tel. 22 55-09-880
Do głównych zadań Pracowni należy:
- Badanie sposobu żywienia, stanu odżywiania i innych elementów związanych ze stylem życia populacji Polski i wybranych grup populacyjnych;
- Analiza czynników ryzyka przewlekłych chorób niezakaźnych wynikających z nieprawidłowej diety, stanu odżywienia i innych elementów stylu życia;
- Ocena ryzyka dla zdrowia związanego z niedoborowym lub nadmiernym spożyciem wybranych składników żywności;
- Opracowywanie norm żywienia dla populacji Polski oraz koordynacja prac związanych z ich aktualizacją;
- Analiza metodologii oraz opracowywanie i doskonalenie narzędzi do badania sposobu żywienia i stanu odżywienia różnych grup populacyjnych;
- Izolacja DNA z różnych materiałów biologicznych oraz analiza jakościowa i ilościowa wyizolowanego DNA, genotypowanie;
- Ocena związków między sposobem żywienia, stanem odżywienia i innymi parametrami dotyczącymi stanu zdrowia a częstością polimorfizmów SNP w genach warunkujących wrażliwość m.in. na smak słodki i smak tłuszczu w wybranej grupie pacjentów;
- Udział w prowadzeniu szkoleń w zakresie zasad zdrowego żywienia i aktywności fizycznej dla grup zawodowych zaangażowanych w działania na rzecz walki z nadwagą i otyłością; prowadzenie wykładów dotyczących norm żywienia, zapotrzebowania na energię i składniki odżywcze w różnych grupach populacyjnych oraz personalizacji diety w kontekście profilaktyki i leczenia otyłości i innych chorób powiązanych z żywieniem;
- Prowadzenie kursów „Epidemiologia stanów i chorób związanych z żywnością i żywieniem”, szkolenie stażystów w zakresie metod oceny sposobu żywienia i stanu odżywienia oraz interpretacji danych z tego zakresu;
- Szkolenia i konsultacje dotyczące programu Dieta 6;
- Opracowywanie opinii i ekspertyz w zakresie norm żywienia, sposobu żywienia, stanu odżywienia, wpływu żywienia na ryzyko przewlekłych chorób niezakaźnych;
- Udział w opracowywaniu i opiniowaniu krajowych i wspólnotowych aktów prawnych dotyczących żywności i żywienia; współpraca z MZ, GIS i innymi urzędami;
- Działalność ekspercka międzynarodowa:
– udział w pracach grupy roboczej Komisji Europejskiej – Task Force ds. maksymalnych ilości witamin i składników mineralnych w suplementach diety i żywności wzbogacanej,
– uczestnictwo w pracach sieci ekspertów EFSA „Scientific Network on Food Consumption Data”,
– uczestnictwo w pracach elektronicznej Grupy Roboczej do spraw ogólnych zasad ustalania referencyjnych wartości spożycia NRV-R dla preparatów przeznaczonych dla osób w wieku od 6 do 36 miesiąca działającej w ramach Komitetu Kodeksu Żywnościowego KKŻ FAO/WHO ds. Żywienia oraz Żywności Przeznaczonej do Specjalnych Celów Żywieniowych (CCNFSDU),
– udział w pracach sieci ESAN (European Salt Action Network) działającej w ramach WHO,
– udział w pracach innych grup eksperckich, takich, jak np. Grupa robocza KE ds. Suplementów Diety i Żywności Wzbogacanej, Grupa robocza KE ds. oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych;;
- Współpraca z Michigan State University w ramach analizy frekwencji polimorfizmów SNP w wybranych genach u kobiet ze zdiagnozowanym nowotworem piersi.
Kierownik
dr inż. Beata Przygoda
Dane kontaktowe
dr inż. Beata Przygoda
e-mail: bprzygoda@pzh.gov.pl
tel. 22 55 09 854
Skład Zespołu
mgr Wojciech Kłys
mgr inż. Ewa Matczuk
mgr Edyta Pietraś-Krzyżewska
Do głównych zadań Pracowni należy:
- prowadzenie badań naukowych oraz prac wdrożeniowych dotyczących badania składu i wartości odżywczej żywności, wpływu procesów technologicznych na wartość odżywczą produktów spożywczych i potraw;
- prowadzenie badań naukowych i prac wdrożeniowych w zakresie znakowania żywności, w tym wartością odżywczą, np. badań konsumenckich dotyczących rozumienia systemów znakowania żywności wartością odżywczą na przodzie opakowania;
- prowadzenie badań konsumenckich, np. badań preferencji konsumentów
- tworzenie krajowej bazy danych składu i wartości odżywczej żywności;
- prowadzenie badań wartości odżywczej żywności w ramach działalności Laboratorium Zakładu;
- prowadzenie badań substancji powodujących alergie i reakcje nietolerancji w ramach działalności Laboratorium Zakładu;
- udział w opracowywaniu Norm żywienia dla populacji polskiej;
- udział w realizacji szkoleń, praktyk i staży w zakresie żywności i żywienia;
- udział w opracowywaniu i opiniowaniu krajowych i wspólnotowych aktów prawnych oraz innych stanowisk w dziedzinie jakości i bezpieczeństwa żywności i żywienia; współpraca z MZ, GIS i innymi urzędami;
- udział w pracach Grup Roboczych Komisji Europejskiej i Rady Unii Europejskiej;
- opiniowanie, opracowywanie i weryfikacja krajowych, wspólnotowych oraz innych międzynarodowych stanowisk dotyczących składu i wartości odżywczej żywności, substancji powodujących alergie i reakcje nietolerancji, znakowania żywności, w tym wartością odżywczą;
- udział w opracowywaniu opinii i ekspertyz w zakresie: składu i wartości odżywczej żywności, wpływu procesów technologicznych na wartość odżywczą żywności; substancji powodujących alergie i reakcje nietolerancji, prawa żywnościowego.
Kierownik
–
Skład Zespołu
dr inż. Katarzyna Stoś
mgr inż. Maciej Ołtarzewski
mgr inż. Izabela Ziółkowska
mgr Aneta Głowala
Osoba do kontaktu
Elżbieta Drążkiewicz – sekretariat
tel. 22 55 09 677
e-mail: zzwoz@pzh.gov.pl
Do głównych zadań Pracowni należy:
- Badania związków pomiędzy sposobem żywienia i wybranymi składnikami żywności a zdrowiem, i ryzykiem rozwoju chorób żywieniowo-zależnych;
- Badanie spożycia żywności, składników żywności, ze szczególnym uwzględnieniem suplementów diety;
- Monitorowanie spożycia żywności oraz analiza trendów na podstawie badań budżetów gospodarstw domowych oraz bilansów żywnościowych;
- Analiza pobrania wybranych substancji dodatkowych i ocena narażenia;
- Udział w opracowywaniu Norm Żywienia dla populacji Polski;
- Udział w realizacji szkoleń i staży w zakresie żywności i żywienia;
- Opracowywanie opinii i ekspertyz w zakresie produktów spożywczych, w tym suplementów diety oraz żywności wzbogacanej i żywności dla szczególnie wrażliwych grup ludności (FSG), znakowania, oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych;
- Dokonywanie oceny ryzyka dla zdrowia związanego z nadmiarem lub niedoborem składników w diecie, ze szczególnym uwzględnieniem suplementów diety;
- Udział w opracowywaniu i opiniowaniu krajowych i wspólnotowych aktów prawnych oraz innych stanowisk w dziedzinie jakości i bezpieczeństwa żywności i żywienia; współpraca z MZ, GIS i innymi urzędami;
- Udział w pracach Grup Roboczych Komisji Europejskiej i Rady Unii Europejskiej;
- Uczestnictwo w pracach sieci ekspertów m.in. EFSA „Scientific Network on Food Consumption Data”;
- Uczestnictwo w pracach Komitetów Kodeksu Żywnościowego KKŻ FAO/WHO, w szczególności ds. Żywienia oraz Żywności Przeznaczonej do Specjalnych Celów Żywieniowych (CCNFSDU);
- Prace w ramach EFSA Management Board.
Kierownik
mgr inż. Stanisława Gutkowska
Skład Zespołu
Tomasz Majewski
mgr Joanna Cieślik-Hajduk
Dane kontaktowe
e-mail: testy@pzh.gov.pl
tel. 22 55-09-667
Pracownia zajmuje się zagadnieniami związanymi z zakażeniem bakterią Helicobacter pylori.
Obecność bakterii Helicobacter pylori jest istotną przyczyną przewlekłych chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego. Bakteria żyjąca w przewodzie pokarmowym może powodować nadżerki oraz wrzody żołądka i dwunastnicy. Ponieważ w ostatnich latach zaobserwowano wzrost oporności Helicobacter pylori na antybiotyki prowadzimy prace w kierunku uzyskania specjalistycznego produktu, którego zadaniem będzie wspomaganie leczenia.
Prowadzimy badania w ramach tematu statutowego “Analiza badań wpływu wybranych produktów i składników żywności na zakażenie Helicobacter pylori.”
USŁUGI
W ramach usług wytwarzamy TESTY UREAZOWE DO WYKRYWANIA BAKTERII HELICOBACTER PYLORI stosowanych w diagnostyce przewodu pokarmowego u dzieci i dorosłych w zakresie wykrywania Helicobacter pylori w bioptatach z żołądka lub dwunastnicy.
PRODUKTY
TEST UREAZOWY (Mokry)
TEST UREAZOWY Mokry nr kat. TU 101 to opracowany przez pracowników naukowych Instytutu, pierwszy na polskim rynku sprawdzony test ureazowy w diagnostyce przewodu pokarmowego.
Cechy:
- wysoka czułość i specyficzność,
- czas odczytu 1-60 minut,
- łatwość wykonania,
- możliwość oceny stopnia zakażenia,
- możliwość oceny skuteczności leczenia po kuracji antybiotykowej,
- trwałość przechowywania do 2 lat w temperaturze pokojowej,
TEST UREAZOWY (Suchy)
H.p. Swift-Test SUCHY nr kat. GP 103 – to zmodyfikowany test o przyspieszonym działaniu, niewymagający dodatku wody.
Cechy:
- prostota wykonania badania,
- wysoka czułość i specyficzność,
- szybki wynik badania od 1 – 15 min.,
- możliwość oceny stopnia zakażenia,
- trwałość przechowywania do 2 lat w temperaturze pokojowej.
Główną różnicą między testami jest fakt, iż do suchego testu nie dodajemy wody podczas wykonywania badania. Wyrób skierowany jest do gabinetów lekarskich, szpitali, uczelni oraz firm zajmujących się dystrybucją wyrobów medycznych w skali globalnej.
PION ZASTĘPCY DYREKTORA DS. BEZPIECZEŃSTWA EPIDEMIOLOGICZNEGO I ŚRODOWISKOWEGO
Kierownik
prof. dr hab. Aleksandra Anna Zasada
Zastępca kierownika
dr n. med. Paulina Górska
Skład zespołu
dr n. med. Paulina Górska
dr n. med. Ewa Mosiej
dr n. med. Marta Prygiel
dr n. med. Katarzyna Krysztopa-Grzybowska
dr n. med. Maciej Polak
mgr Aldona Wiatrzyk
mgr Urszula Czajka
mgr inż. Kamila Formińska
mgr inż. Małgorzata Główka
mgr Katarzyna Woźnica
mgr Karol Wdowiak
mgr Anna Zadrożna
mgr inż. Karolina Sobiecka
Beata Lewandowska
Agnieszka Roszkowska
Dane kontaktowe
Osoba do kontaktu: mgr inż. Kamila Formińska, mgr Anna Zadrożna
E-mail: kforminska@pzh.gov.pl, azadrozna@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 212
Budynek: AB
Pokój: 315
CZYM ZAJMUJE SIĘ ZAKŁAD?
• Prowadzenie laboratoryjnej kontroli produktów leczniczych immunologicznych i krwiopochodnych oraz biopreparatów (w tym kontroli seryjnej wstępnej), oraz przygotowywanie orzeczeń o zwolnieniu z obowiązku kontroli seryjnej wstępnej produktów leczniczych immunologicznych lub krwiopochodnych z certyfikatem OCABR (Official Control Authority Batch Release),
• Współpraca z Europejskim Dyrektoriatem ds. Jakości Leków (EDQM- European Directoriate for the Quality of Medicines & Health Care), a w szczególności z siecią laboratoriów OMCL (Official Medicines Control Laboratories), w zakresie ujednolicenia wymagań stawianych państwowym laboratoriom kontroli produktów leczniczych w krajach Unii Europejskiej,
• Ocena dokumentacji chemicznej, farmaceutycznej i biologicznej produktów leczniczych w procesie dopuszczenia do obrotu,
• Prowadzenie badań antygenów szczepionkowych oraz efektywności odpowiedzi ochronnej wzbudzanej drogą szczepień in vitro/in vivo, mechanizmów jej unikania oraz analizy genetycznej zmienności bakterii stosowanych jako antygeny szczepionkowe lub substancje czynne produktów leczniczych immunologicznych metodami fenotypowymi i genetycznymi, w tym genotypowania i sekwencjonowania,
• Prowadzenie badań w zakresie wirulencji grzybów chorobotwórczych dla człowieka oraz biologicznej aktywności nowych syntetycznych związków przeciwgrzybiczych w warunkach in vitro oraz in vivo.
DZIAŁANIA W ZAKRESIE ZAPEWNIENIA ZDROWIA POLAKÓW
Działalność Zakładu skupia się na kontrolowaniu jakości immunologicznych produktów leczniczych (szczepionek), produktów krwiopochodnych (immunoglobulin), produktów enzymatycznych i probiotyków, co służy zapewnieniu ich bezpieczeństwa i skuteczności.
Zakład współtworzy stronę Szczepienia.info, która ma na celu bezstronne informowanie zarówno o korzyściach płynących ze szczepień, jak również o potencjalnym ryzyku związanym z przyjęciem poszczególnych szczepionek. Przedstawiane informacje poparte są wyłącznie wiarygodnymi dowodami naukowymi, dzięki czemu podnoszona jest świadomość polskich obywateli w kwestii szczepień.
Prowadzone w Zakładzie badania naukowe dotyczą zmienności drobnoustrojów w odpowiedzi na szczepienia, co prowadzi do zmniejszonej skuteczności szczepionek, opracowania szczepionek najnowszej generacji, a także odpowiedzi immunologicznej na infekcje grzybicze oraz mechanizmów działania naturalnych i nowoczesnych syntetycznych związków przeciwgrzybiczych, co jest ważnym zagadnieniem ze względu na narastającą liczbę poważnych zakażeń grzybiczych.
NAJWIĘKSZE OSIĄGNIĘCIA NAUKOWE I BADAWCZE, PUBLIKACJE
Staniszewska M, Gizińska M, Mikulak E, Adamus K, Koronkiewicz M, Łukowska-Chojnacka E. New 1,5 and 2,5-disubstituted tetrazoles-dependent activity towards surface barrier of Candida albicans. European Journal of Medicinal Chemistry. 2018;145:124-139; IF = 4,519
Czajka U, Wiatrzyk A, Mosiej E, Formińska K, Zasada AA. Changes in MLST profiles and biotypes of Corynebacterium diphtheriae isolates from the diphtheria outbreak period to the period of invasive infections caused by nontoxigenic strains in Poland (1950–2016). BMC Infectious Diseases 2018;18:121; IF = 2,768
Mosiej E, Krysztopa-Grzybowska K, Polak M, Prygiel M, Lutyńska A. Multi-locus variable-number tandem repeat analysis of Bordetella pertussis isolates circulating in Poland in the period 1959-2013. Journal of Medical Microbiology 2017;66:753-761; IF=3,391
Mosiej E, Zawadka M, Krysztopa-Grzybowska K, Polak M, Augustynowicz E, Piekarska K, Lutyńska A. Sequence variation in virulence-related genes of Bordetella pertussis isolates from Poland in the period 1959-2013. European Journal of Clinical Microbiology and Infectious Diseases 2015;34:147-152; IF=2,727
Zasada AA. Nontoxigenic highly pathogenic clone of Corynebacterium diphtheriae, Poland, 2004-2012. Emerging Infectious Diseases 2013;19:1870-1872; IF=7,858
PROWADZONE PROJEKTY
Badania markerów mikroewolucji Mycobacterium bovis BCG stosowanego do powszechnych szczepień przeciw gruźlicy w Polsce, NCN, 2014/15/N/NZ7/03793, 2014-2020
Specyfika stosowanej przez dziesięciolecia technologii produkcji szczepionek BCG (Bacillus Calmette–Guérin) z wykorzystaniem oryginalnego francuskiego szczepu Mycobacterium bovis BCG w różnych częściach świata wywołała indywidualne zmiany wśród szczepów potomnych BCG. Różnice genetyczne w obrębie podszczepów BCG przekładają się na skuteczność i bezpieczeństwo poszczególnych szczepionek BCG. Celem prowadzonych badań jest analiza genomu oraz identyfikacja różnic genetycznych związanych z odrębną mikroewolucją podszczepu Mycobacterium bovis BCG Moreau wykorzystywanego do produkcji szczepionki przeciw gruźlicy w Polsce i jego szczepu rodzicielskiego M. bovis BCG Moreau Rio de Janeiro (RDJ) – stosowanego w Brazylii, w odniesieniu do referencyjnego podszczepu M. bovis BCG Pasteur z Francji.
Badanie wpływu presji selekcyjnej indukowanej drogą szczepień przeciw krztuścowi na powstawanie szczepów Bordetella pertussis niewytwarzających antygenów szczepionkowych, NCN, 2013/09/N/NZ7/03563, 2014-2017.
Jedną z przyczyn wzrostu zachorowań na krztusiec na świecie jest pojawienie się szczepów niewytwarzających pertaktyny – antygenu wchodzącego w skład większości stosowanych szczepionek przeciw krztuścowi. Celem projektu była ocena częstości występowania oraz charakterystyka bakterii niewytwarzających antygenów szczepionkowych (pertaktyna, toksyna krztuścowa, hemaglutynina włókienkowa, czynnik kolonizacji tchawicy A) w Polsce w latach 1959-2016.
Badania laboratoryjnego bezpieczeństwa suplementów diety, środków dietetycznych specjalnego przeznaczenia medycznego oraz produktów leczniczych zawierających probiotyki, 3/EM.1, 2015-2018.
Produkty probiotyczne są obecnie traktowane jako środki do poprawy jakości życia lub stymulujące układ odpornościowy, jednak problem jakości produktów probiotycznych w świetle niejednoznacznych przepisów prawnych pozostaje wciąż nierozwiązaną kwestią. Dlatego też celem badań jest przeprowadzenie analiz zmienności genetycznej drobnoustrojów probiotycznych, w celu wyróżnienia markerów molekularnych, które pozwolą na swoistą oraz specyficzną identyfikację drobnoustrojów na poziomach gatunku oraz szczepu. Prowadzone badania ukierunkowane są na ocenę stabilności genetycznej probiotyków jako substancji czynnych, identyfikacji markerów oporności na wybrane antybiotyki oraz analizę metagenomów szczepów wyizolowanych z produktów należących do ww. kategorii.
Analiza zmienności sekwencji aminokwasowej białka 67-72p oraz białek strukturalnych pili Corynebacterium diphtheriae pod kątem ich przydatności jako potencjalnych antygenów szczepionkowych, 1/EMMŁ/2017, 2017.
Corynebacterium diphtheriae jest czynnikiem etiologicznym ciężkiej choroby zakaźnej – błonicy. W populacjach o wysokim odsetku zaszczepienia przeciw błonicy bakterie te utraciły zdolność do wytwarzania toksyny błoniczej, przeciw której skierowana jest powszechnie stosowana szczepionka przeciwbłonicza, ale zyskały zdolność wywoływania poważnych zakażeń inwazyjnych, takich jak zapalenie wsierdzia lub bakteriemia. Przeprowadzone badania polegały na poszukiwaniu potencjalnych antygenów szczepionkowych u szczepów C. dihptheriae poprzez analizę bioinformatyczną zmienności aminokwasowej powierzchniowego białka 67-72p, które uczestniczy w kolonizacji i indukowaniu apoptozy komórek nabłonka na wczesnych etapach błonicy oraz białek strukturalnych pili, biorących udział w przyleganiu bakterii do komórek gospodarza i wywoływaniu różnego typu zakażeń.
Ocena potencjału epidemicznego szczepów Bordetella pertussis w warunkach obniżonej odpowiedzi poszczepiennej jako element poszukiwania przyczyn obniżonej efektywności szczepień przeciw krztuścowi, NCN, 2013/11/B/NZ7/02083, 2014-2019.
Wyniki badań pozwolą uzyskać wiedzę czy zwiększenie częstości występowania w Polsce szczepów odmiennych antygenowo niż w innych krajach Europy może być niebezpieczne ze względu na ich predyspozycję do większego potencjału namnażania się in vivo. Projekt realizowany jest na myszach szczepu Balb/c.
Phase contrast microscopy and scanning electron microscopy of non-frozen and frozen samples of freeze-sensitive vaccines, World Health Organization (WHO), grant nr 2016, 674142-0; 2016-2017
Rewalidacja testu wytrząsania (Shake-Test) pozwalającego odróżnić szczepionki z adiuwantem glinowym poddane zamrożeniu od niemrożonych przy użyciu różnych metod badawczych, m. in. mikroskopii fazowo-kontrastowej oraz skaningowej mikroskopii elektronowej.
Rola kluczowych czynników wirulencji w formowaniu biofilmu Candida albicans. Nowe syntetyczne pochodne aromatyczne aktywne wobec czynników wirulencji Candida spp., NCN 2014/15/N/NZ6/03710, 2015-2018
Aktywność kalcyneuryny jest niezbędna komórkom Candida do przeżycia w warunkach stresu osmotycznego. Proponowany projekt dostarczy informacji odnośnie roli kalcyneuryny w procesie wirulencji C. albicans oraz w odpowiedzi na nowe syntetyczne pochodne aromatyczne w warunkach formowania biofilmu.
Elektrochemiczne sensory z warstwą receptorową DNA do wykrywania sekwencji markerowych wysoce patogennych bakterii – NCN, UMO-2014/15/B/NZ6/01771, 2015-2018
Celem naukowym projektu jest ocena możliwości wykorzystania elektrochemicznych sensorów do wykrywania swoistych markerów genetycznych wysoce niebezpiecznych patogenów bakteryjnych, takich jak werotoksyczne Escherichia coli (VTEC), Francisella tularensis, Bacillus anthracis, Yersinia pestis, umożliwiających ich identyfikację oraz oznaczenie patogenności. Wyżej wymienione patogeny ludzi i zwierząt mimo swej bardzo wysokiej patogenności są niezwykle podobne genetycznie do bardzo blisko spokrewnionych, ale o znacząco mniejszej patogenności lub niepatogennych gatunków, podgatunków lub szczepów.
Podgatunki i genotypy Francisella tularensis występujące w Polsce i na świecie – NCN, 2013/11/N/NZ6/01247, 2014-2018
Celem planowanych badań jest poznanie zróżnicowania genetycznego szczepów bakterii z gatunku Francisella tularensis (pałeczka tularemii) izolowanych w Polsce i ich podobieństwa do szczepów izolowanych w innych krajach, a także występowanie bakterii tego gatunku w kleszczach – które uznawane są za wektor przenoszący te patogeny – zebranych w różnych rejonach Polski. Ponadto wszystkie badane izolaty zostaną zidentyfikowane do podgatunku, co dostarczy wstępnej informacji o poziomie ich zjadliwości.
Zastosowanie sekwencjonowania DNA czwartej generacji do identyfikacji potencjalnych czynników zjadliwości wysoce patogennego klonu Corynebacterium diphtheriae powodującego bakteriemie i zapalenie wsierdzia – NCN, 2015/17/N/NZ6/03517, 2016-2019
W planowanych badaniach zostanie przeprowadzone sekwencjonowanie całych genomów szczepów C. diphtheriae izolowanych od pacjentów na terenie Polski, Francji kontynentalnej oraz Nowej Kaledonii, z takich zakażeń jak bakteriemia, zapalenie wsierdzia, zakażenia ran, błonica. Zostanie przeprowadzona analiza uzyskanych sekwencji m.in. pod kątem występowania wysp patogenności, profagów, potencjalnych genów zjadliwości, takich jak geny kodujące czynniki związane z przyleganiem i wnikaniem do komórek eukariotycznych czy geny kodujące systemy pozyskiwania żelaza. Wyniki badań dostarczą informacji o bakteryjnych czynnikach wpływających na rozwój poważnych zakażeń inwazyjnych powodowanych przez nietoksynotwórcze C. diphtheriae.
Efficient response to highly dangerous and emerging pathogens at EU level (EMERGE), CHAFEA, 677066, 2015-2018
Celem projektu jest zapewnienie szybkiej odpowiedzi na nowe oraz powracające poważne zagrożenia bezpieczeństwa zdrowotnego obywateli EU w zakresie wysoce niebezpiecznych bakteryjnych i wirusowych patogenów człowieka.
Temat 1/EM Badanie zmienności drobnoustrojów w odpowiedzi na szczepienia
Celem planowanych badań jest opracowanie szybkiej metody, umożliwiającej różnicowanie szczepów o potencjale wywoływania błonicy od szczepów opornych na działanie szczepień przeciwbłoniczych. W badaniach zostaną wybrane markery genetyczne umożliwiające różnicowanie tych dwóch grup szczepów. Następnie do ich wykrywania zostaną zastosowane techniki izotermicznej amplifikacji kwasów nukleinowych oraz kolorymetryczne metody detekcji. Zostanie również zbadana możliwość zastosowania immunosensorów.
Kierownik
dr n. med. Paulina Górska
Skład zespołu
prof. dr hab. Aleksandra Anna Zasada
dr n. med. Ewa Mosiej
dr n. med. Paulina Górska
dr n. med. Marta Prygiel
dr n. med. Katarzyna Krysztopa-Grzybowska
dr n. med. Maciej Polak
mgr Aldona Wiatrzyk
mgr Urszula Czajka
mgr Katarzyna Woźnica
mgr inż. Kamila Formińska
mgr Anna Zadrożna
mgr inż. Małgorzata Główka
mgr Karol Wdowiak
mgr inż. Karolina Sobiecka
tech. Beata Lewandowska
tech. Agnieszka Roszkowska
Dane kontaktowe do laboratorium
Osoba kontaktowa: mgr inż. Kamila Formińska, mgr Anna Zadrożna
E-mail:kforminska@pzh.gov.pl, azadrozna@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 212
Budynek: AB
Pokój: 315
JAKIE BADANIA WYKONUJE LABORATORIUM?
Laboratorium Zakładu Badania Surowic i Szczepionek posiada akredytację Europejskiego Dyrektoriatu ds. Jakości Leków (EDQM) (certyfikat EDQM/MJA-100) oraz Polskiego Centrum Akredytacji (AB509). Stosuje system zarządzania jakością zgodnie z normą ISO/IEC 17025 oraz zaleceniami EDQM i sieci OMCL (Official Medicines Control Laboratories).
Laboratorium Zakładu Badania Surowic i Szczepionek oferuje szeroki panel badań wykonywanych w immunologicznych produktach leczniczych (szczepionki), w produktach krwiopochodnych (immunoglobuliny), produktach enzymatycznych i w probiotykach, w zakresie testów:
– biologicznych (w tym aktywność szczepionek, miano antytoksyn),
– immunochemicznych (w tym poziom substancji pomocniczych i adiuwantów obecnych w szczepionkach),
– mikrobiologicznych,
– immunologicznych (w tym miano przeciwciał w immunoglobulinach),
– molekularnych (w tym tożsamość gatunkowa bakterii, genotypowanie drobnoustrojów).
NAJISTOTNIEJSZE WSPÓŁPRACE NAUKOWE
Laboratorium Zakładu Badania Surowic i Szczepionek NIZP PZH – PIB jest Państwowym Laboratorium Kontroli Produktów Leczniczych (OMCL – Official Medicines Control Laboratory) i należy do Europejskiej Sieci Laboratoriów Kontroli Produktów Leczniczych OMCL (European Network of Official Medicines Control Laboratories– GEON), koordynowanej przez EDQM (https://www.edqm.eu/en/human-biologicals-611.html).
Współpraca z Głównym Inspektoratem Farmaceutycznym, której przedmiotem jest prowadzenie państwowych badań jakościowych produktów leczniczych immunologicznych oraz produktów wykazujących aktywność biologiczną pod kątem fałszowania produktów leczniczych.
PROWADZONE PROJEKTY
Kontrola seryjna wstępna produktów immunologicznych i krwiopochodnych na rynek krajowy jest prowadzona zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 10 kwietnia 2013 r. w sprawie kontroli seryjnej wstępnej produktów leczniczych oraz surowców wykorzystywanych do sporządzania leków recepturowych lub aptecznych (Dz.U. 2013 poz. 491). Obejmuje laboratoryjne badania jakościowe każdej serii wyprodukowanego produktu leczniczego immunologicznego lub krwiopochodnego w celu potwierdzenia zgodności z określonymi wymaganiami jakościowymi zawartymi w dokumentacji stanowiącej podstawę wydania pozwolenia na dopuszczenie do obrotu, w Farmakopei Europejskiej lub jej tłumaczeniu na język polski zawartym w Farmakopei Polskiej oraz zgodności z wynikami badań zawartymi w zapisach wytwarzania i kontroli produktu leczniczego.
Kontrola seryjna wstępna produktów immunologicznych na rynek europejski (EU OCABR) jest prowadzona zgodnie z art. 114 Dyrektywy 2001/83/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, zmienionej przez Dyrektywę 2004/27/WE oraz Europejską Administracyjną Procedurą Zwalniania Serii (EU Administrative Procedure for Official Control Authority Batch Release) EDQM. Obejmuje laboratoryjne badania jakościowe danej serii wyprodukowanego produktu leczniczego immunologicznego zgodnie z wymaganiami OCABR, w celu potwierdzenia zgodności z określonymi wymaganiami jakościowymi zawartymi w dokumentacji stanowiącej podstawę wydania pozwolenia na dopuszczenie do obrotu, w Farmakopei Europejskiej oraz zgodności z wynikami badań zawartymi w zapisach wytwarzania i kontroli produktu leczniczego.
Zwolnienie z obowiązku kontroli seryjnej wstępnej jest prowadzone zgodnie z europejską administracyjną procedurą zwalniania serii (EU Administrative Procedure For Official Control Authority Batch Release) Europejskiego Dyrektoriatu ds. Jakości Leków (EDQM) zgodnie z art. 114 Dyrektywy 2001/83/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, zmienionej przez Dyrektywę 2004/27/WE. Obejmuje przegląd dokumentacji dotyczącej wytwarzania i kontroli danej serii produktu leczniczego z kryteriami określonymi w dokumentacji stanowiącej podstawę wydania pozwolenia na dopuszczenie do obrotu.
Kierownik
dr n. med. Marta Prygiel
Skład zespołu
dr n. med. Ewa Mosiej
mgr Karol Wdowiak
Dane kontaktowe do pracowni
Osoba kontaktowa: dr n. med. Marta Prygiel
E-mail: mprygiel@pzh,gov.pl
Telefon: 22 54 21 265
Budynek: AB
Pokój: 319
CZYM ZAJMUJE SIĘ PRACOWNIA?
• Laboratoryjne badania jakościowe szczepionek oraz preparatów do immunoterapii w zakresie aktywności (mocy), tożsamości i bezpieczeństwa.
• Przegląd dokumentacji stanowiącej podstawę wydanie pozwolenia na dopuszczenie do obrotu pod kątem zgodności z wynikami badań zawartymi w zapisach wytwarzania serii produktu immunologicznego w celu uzyskania orzeczenia o jego dopuszczeniu do obrotu.
• Opracowywanie, walidacja i wdrażanie metod biologicznych, mikrobiologicznych i serologicznych wymaganych do oceny aktywności (mocy) i bezpieczeństwa produktów leczniczych immunologicznych.
• Identyfikacja antygenów szczepionkowych metodami konwencjonalnymi.
Badania eksperymentalne dotyczące alternatywnych metod oceny szczepionek zgodne z zasadą 3R.
NAJISTOTNIEJSZE WSPÓŁPRACE NAUKOWE
Europejska grupa badawcza EUpertstrain skupiająca ekspertów zajmujących się tematyką zakażeń bakteriami z rodzaju Bordetella oraz zachorowaniami na krztusiec
PROWADZONE PROJEKTY
Projekt 2013/11/B/NZ7/02083 – Ocena potencjału epidemicznego szczepów Bordetella pertussis w warunkach obniżonej odpowiedzi poszczepiennej jako element poszukiwania przyczyn obniżonej efektywności szczepień przeciw krztuścowi. Wyniki badań pozwolą uzyskać wiedzę czy zwiększenie częstości występowania w Polsce szczepów odmiennych antygenowo niż w innych krajach Europy może być niebezpieczne ze względu na ich predyspozycję do większego potencjału namnażania się in vivo. Projekt realizowany jest na myszach szczepu Balb/c
Okres realizacji projektu od 30.07.2014 do 31.03.2019.
Kierownik
mgr Aldona Wiatrzyk
Skład zespołu
dr n. med. Katarzyna Krysztopa-Grzybowska
dr n. med. Maciej Polak
mgr inż. Karolina Sobiecka
Dane kontaktowe
Osoba do kontaktu: mgr Aldona Wiatrzyk
E-mail: awiatrzyk@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 443
Budynek: AB
Pokój: 320
CZYM ZAJMUJE SIĘ PRACOWNIA?
1. Laboratoryjne badania jakościowe produktów immunologicznych lub krwiopochodnych w zakresie aktywności, tożsamości i bezpieczeństwa.
2. Przegląd dokumentacji stanowiącej podstawę wydania pozwolenia na dopuszczenie do obrotu pod kątem zgodności z wynikami badań zawartymi w zapisach wytwarzania serii produktu immunologicznego lub krwiopochodnego w celu uzyskania orzeczenia o jego dopuszczeniu do obrotu.
3. Opracowywanie, walidacja i wdrażanie metod jakości produktów immunologicznych, krwiopochodnych i biopreparatów.
4. Ocena jakości produktów leczniczych, suplementów diety i dietetycznych środków spożywczych specjalnego przeznaczenia medycznego stosowanych u ludzi zawierających probiotyki z użyciem metod mikrobiologicznych akredytowanych przez PCA.
5. Laboratoryjne badania bezpieczeństwa probiotyków.
NAJISTOTNIEJSZE WSPÓŁPRACE NAUKOWE
– Europejska grupa badawcza EUpertstrain skupiająca ekspertów zajmujących się tematyką zakażeń bakteriami z rodzaju Bordetella oraz zachorowaniami na krztusiec,
– Pracownia Biobank, Katedra Biofizyki Molekularnej, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Łódzki,
– Samodzielna Pracownia Epidemiologii i Ekonomiki Weterynaryjnej, Wydział Medycyny Weterynaryjnej, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie,
– Zakład Mikrobiologii, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie.
PROWADZONE PROJEKTY
Badania markerów mikroewolucji Mycobacterium bovis BCG stosowanego do powszechnych szczepień przeciw gruźlicy w Polsce, NCN, 2014/15/N/NZ7/03793, 2014-2020
Specyfika stosowanej przez dziesięciolecia technologii produkcji szczepionek BCG (Bacillus Calmette–Guérin) z wykorzystaniem oryginalnego francuskiego szczepu Mycobacterium bovis BCG w różnych częściach świata wywołała indywidualne zmiany wśród szczepów potomnych BCG. Różnice genetyczne w obrębie podszczepów BCG przekładają się na skuteczność i bezpieczeństwo poszczególnych szczepionek BCG. Celem prowadzonych badań jest analiza genomu oraz identyfikacja różnic genetycznych związanych z odrębną mikroewolucją podszczepu Mycobacterium bovis BCG Moreau wykorzystywanego do produkcji szczepionki przeciw gruźlicy w Polsce i jego szczepu rodzicielskiego M. bovis BCG Moreau Rio de Janeiro (RDJ) – stosowanego w Brazylii, w odniesieniu do referencyjnego podszczepu M. bovis BCG Pasteur z Francji.
Badanie wpływu presji selekcyjnej indukowanej drogą szczepień przeciw krztuścowi na powstawanie szczepów Bordetella pertussis niewytwarzających antygenów szczepionkowych, NCN, 2013/09/N/NZ7/03563, 2014-2017.
Jedną z przyczyn wzrostu zachorowań na krztusiec na świecie jest pojawienie się szczepów niewytwarzających pertaktyny – antygenu wchodzącego w skład większości stosowanych szczepionek przeciw krztuścowi. Celem projektu była ocena częstości występowania oraz charakterystyka bakterii niewytwarzających antygenów szczepionkowych (pertaktyna, toksyna krztuścowa, hemaglutynina włókienkowa, czynnik kolonizacji tchawicy A) w Polsce w latach 1959-2016.
Badania laboratoryjnego bezpieczeństwa suplementów diety, środków dietetycznych specjalnego przeznaczenia medycznego oraz produktów leczniczych zawierających probiotyki, 3/EM.1, 2015-2018.
Produkty probiotyczne są obecnie traktowane jako środki do poprawy jakości życia lub stymulujące układ odpornościowy, jednak problem jakości produktów probiotycznych w świetle niejednoznacznych przepisów prawnych pozostaje wciąż nierozwiązaną kwestią. Dlatego też celem badań jest przeprowadzenie analiz zmienności genetycznej drobnoustrojów probiotycznych, w celu wyróżnienia markerów molekularnych, które pozwolą na swoistą oraz specyficzną identyfikację drobnoustrojów na poziomach gatunku oraz szczepu. Prowadzone badania ukierunkowane są na ocenę stabilności genetycznej probiotyków jako substancji czynnych, identyfikacji markerów oporności na wybrane antybiotyki oraz analizę metagenomów szczepów wyizolowanych z produktów należących do ww. kategorii.
Analiza zmienności sekwencji aminokwasowej białka 67-72p oraz białek strukturalnych pili Corynebacterium diphtheriae pod kątem ich przydatności jako potencjalnych antygenów szczepionkowych, 1/EMMŁ/2017, 2017.
Corynebacterium diphtheriae jest czynnikiem etiologicznym ciężkiej choroby zakaźnej – błonicy. W populacjach o wysokim odsetku zaszczepienia przeciw błonicy bakterie te utraciły zdolność do wytwarzania toksyny błoniczej, przeciw której skierowana jest powszechnie stosowana szczepionka przeciwbłonicza, ale zyskały zdolność wywoływania poważnych zakażeń inwazyjnych, takich jak zapalenie wsierdzia lub bakteriemia. Przeprowadzone badania polegały na poszukiwaniu potencjalnych antygenów szczepionkowych u szczepów C. dihptheriae poprzez analizę bioinformatyczną zmienności aminokwasowej powierzchniowego białka 67-72p, które uczestniczy w kolonizacji i indukowaniu apoptozy komórek nabłonka na wczesnych etapach błonicy oraz białek strukturalnych pili, biorących udział w przyleganiu bakterii do komórek gospodarza i wywoływaniu różnego typu zakażeń.
Kierownik
dr n. med. Paulina Górska
Skład zespołu
mgr Katarzyna Woźnica
mgr inż. Małgorzata Główka
Dane kontaktowe
Osoba do kontaktu: dr n. med. Paulina Górska
E-mail: pgorska@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 347
Budynek: AB
Pokój: 316
CZYM ZAJMUJE SIĘ PRACOWNIA?
• Wizualna ocena produktów leczniczych w zakresie ich zabarwienia i przezroczystości, a także obecności zanieczyszczeń cząstkami widocznymi okiem nieuzbrojonym.
• Badanie właściwości immunochemicznych, fizykochemicznych oraz zawartości substancji konserwujących, adiuwancyjnych, białek oraz poziomu endotoksyn bakteryjnych w produktach leczniczych immunologicznych i krwiopochodnych, probiotykach oraz innych biopreparatach.
• Opracowywanie, walidacja i wdrażanie metod immunochemicznych i fizykochemicznych do oceny właściwości m.in. preparatów leczniczych immunologicznych i krwiopochodnych.
NAJISTOTNIEJSZE WSPÓŁPRACE NAUKOWE
Bezpieczeństwo, jakość i standard szczepionek bazowanych na adiuwantach glinowych.
Współpraca z przemysłem IBSS BIOMED S.A, ekspertyzy, wykłady.
Badania naukowe: Współpraca z WHO w Genewie (World Health Organization, Department of Essential Medicines and Health Products, Geneva, Switzerland), z Wydziałem Chemii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz z Wydziałem Chemii Uniwersytetu Warszawskiego, prowadzenie badań, publikowanie wyników oraz wykłady na konferencjach krajowych i międzynarodowych.
Biosynteza antybiotykow, poszukiwanie nowych antybiotyków, mechanizm działania antybiotyków.
Współpraca z: Institute of Biochemistry and Molecular Biology, Berlin, Germany; Robert Koch-Institute, Berlin, Germany; Hans Knoel Institute, Jena, Germany; Heidelberg Universiy, Heidelberg, Germany; Uniwersity of Oxford, U.K; University of Brussels, Belgium; University of Lieghe, Belgium, University of Debrecen, Hungary. Publikowanie wyników badań, wykłady na konferencjach międzynarodowych.
Biodegradacja lignino-celulozowych biomiomas, produkcja celulozy, paliwa, bioremediacja, biodegradacja.
Do badań stosowane były szczepu Streptomyces i mikrogrzybów z Kolekcji NIZP – PZH im. Prof. Włodzimierza Kuryłowicza.
Badania naukowe, współpraca z: University of Brussels, i przemysłem Cell Argennes, wspólne publikowanie wyników badań.
Aktywność oraz mechanizm działania naturalnych oraz syntetycznych związków przeciwgrzybiczych. Szybkie metody diagnostyczne w diagnozowaniu grzybic. Odpowiedź immunologiczna na infekcje grzybicze.
Współpraca krajowa z Wydziałem Chemicznym PW; ICHO PAN oraz ITiH w Warszawie. Współpraca międzynarodowa z Uniwersytet Eberharda Karola w Tybindze oraz Wydziałem Biologii Uniwersytetu w Guanajuato w Meksyku.
Przenośne mikrourządzenie do szybkiego i specyficznego wykrywania białek oraz fragmentów kwasów nukleinowych.
Współpraca z Wydziałem Chemicznym Politechniki Warszawskiej
PROWADZONE PROJEKTY
Projekt finansowany przez World Health Organization (WHO), Geneva, Szwajcaria, Department of Essential Medicines and Health Products, grant nr 2016, 674142-0.
Tytuł: Phase contrast microscopy and scanning electron microscopy of non-frozen and frozen samples of freeze-sensitive vaccines. Rewalidacja testu wytrząsania (Shake-Test) pozwalającego odróżnić szczepionki z adiuwantem glinowym poddane zamrożeniu od niemrożonych przy użyciu różnych metod badawczych, m. in. mikroskopii fazowo-kontrastowej oraz skaningowej mikroskopii elektronowej. Data rozpoczęcia: 10.11.2016, data zakończenia: 10.02.2017
Projekt Preludium przyznany przez NCN (UMO 2014/15/N/NZ6/03710).
Tytuł projektu: „Rola kluczowych czynników wirulencji w formowaniu biofilmu Candida albicans. Nowe syntetyczne pochodne aromatyczne aktywne wobec czynników wirulencji Candida spp.” Realizowany w latach 2015-2018.
Kierownik
mgr Czajka Urszula
Skład zespołu
mgr inż. Kamila Formińska
mgr Anna Zadrożna
Dane kontaktowe
Osoba do kontaktu: mgr Czajka Urszula
E-mail: uczajka@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 368
Budynek: AB
Pokój: 320
CZYM ZAJMUJE SIĘ PRACOWNIA?
1. Prowadzenie ewidencji produktów leczniczych immunologicznych i krwiopochodnych przyjmowanych do badań.
2. Nadzór nad dokumentacją dotyczącą produktów leczniczych.
3. Nadzór nad dokumentacją o produktach wstrzymywanych lub wycofywanych z obrotu na terenie Polski i Unii Europejskiej.
NAJISTOTNIEJSZE WSPÓŁPRACE NAUKOWE
Współpraca z 23 ośrodkami w Europie (m.in. Robert Koch Institute – Niemcy, Institut für Mikrobiologie der Bundeswehr (IMBBw) – Niemcy, Friedrich-Loeffler-Institut – Niemcy, Public Health Agency of Sweden, Public Health England, Norwegian Institute of Public Health), w zakresie wykrywania i identyfikacji wysoce niebezpiecznych patogenów.
PROWADZONE PROJEKTY
Podgatunki i genotypy Francisella tularensis występujące w Polsce i na świecie.
Tematem badań jest poznanie zróżnicowania genetycznego szczepów bakterii z gatunku Francisella tularensis izolowanych w Polsce i ich podobieństwa do szczepów izolowanych w innych krajach, a także występowanie bakterii tego gatunku w kleszczach – które uznawane są za wektor przenoszący te patogeny. Kolekcja izolatów zostaną zidentyfikowane do podgatunku, co dostarczy wstępnej informacji o poziomie ich zjadliwości.
Okres realizacji 2014-2017
Kierownik
prof. dr hab. Aleksandra Anna Zasada
Skład zespołu
technik Agnieszka Roszkowska
technik Beata Lewandowska
Dane kontaktowe
Osoba do kontaktu:
prof. dr hab. Aleksandra A. Zasada
Telefon: 22 54 21 246
e-mail: azasada@pzh.gov.pl
Budynek: AB
Pokój: 419, 420, 423, 423A, 423B, 423C
CHARAKTERYSTYKA
1. Zwierzęta laboratoryjne utrzymywane są w warunkach konwencjonalnych lub w ściśle kontrolowanych warunkach w szafach klimatyczno-wentylacyjnych.
2. Metody badawcze i doświadczenia naukowe są opracowywane w sposób zapewniający dobrostan zwierząt laboratoryjnych.
3. Zwierzętarnia jest objęta nadzorem Powiatowego Lekarza Weterynarii w zakresie, o którym mowa w ustawie z dnia 15 stycznia 2015 r. o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych i edukacyjnych.
4. Zwierzętarnia podlega nadzorowi Lokalnej Komisji Etycznej ds. Doświadczeń na Zwierzętach w Warszawie.
5. Pracownicy nadzorujący zwierzętarnię, sprawujący opiekę nad zwierzętami, uśmiercający zwierzęta, planujący oraz wykonujący procedury na zwierzętach spełniają wymagania Rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 5 maja 2015 r. w sprawie szkoleń, praktyk i staży dla osób wykonujących czynności związane z wykorzystaniem zwierząt do celów naukowych lub edukacyjnych.
Kierownik
dr hab. n. med. Rafał Gierczyński, prof. NIZP PZH – PIB
Zastępca kierownika
prof. dr hab. n. med. Waldemar Rastawicki
dr hab. n. o zdr. Katarzyna Piekarska
Skład zespołu
dr n. biol. Agnieszka Chojecka
dr n. med. Tomasz Wołkowicz
dr n med. Katarzyna Zacharczuk
dr n. farm. Michał Łaźniewski
mgr Daria Fabisiak
mgr inż. Jakub Filochowski
mgr anal. med. Adam Pietrusiński
mgr inż. Klaudia Płaza
mgr Patrycja Skłodowska
mgr anal. med. Agata Stepuch
mgr inż. Patrycja Wojdyło
mgr inż. Anita Zarychta
Dane kontaktowe
Osoba do kontaktu: mgr inż. Monika Małecka
E-mail: mmalecka@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 240
Budynek: AB
Pokój: 121
CZYM ZAJMUJE SIĘ ZAKŁAD?
• Badanie biologicznych właściwości bakterii ważnych w patologii człowieka i określanie ich genetycznego zróżnicowania oraz monitorowanie lekowrażliwości.
• Badanie immunogennych właściwości bakterii ważnych w patologii człowieka oraz ocena humoralnej odpowiedzi w przebiegu zakażeń u ludzi.
• Badanie wybranych związków chemicznych i czynników fizycznych w zakresie ich przydatności do dezynfekcji i sterylizacji.
• Doskonalenie metod identyfikowania, różnicowania i wykrywania mechanizmów wirulencji bakterii oraz ocena rozprzestrzenienia tych drobnoustrojów w środowisku.
• Wykonywanie badań odwoławczych dla laboratoriów Państwowej Inspekcji Sanitarnej i innych mikrobiologicznych laboratoriów medycznych.
DZIAŁANIA W ZAKRESIE ZAPEWNIENIA ZDROWIA POLAKÓW
Stosowanie wysokiej jakości metod diagnostycznych (biochemicznych, serologicznych i molekularnych) umożliwia weryfikację wyników laboratoryjnych rozpoznań chorób zakaźnych, usprawnia diagnozowanie wybranych chorób zakaźnych i poprzez badania odwoławcze zwiększa skuteczność nadzoru sanitarnego nad chorobami zakaźnymi.
Prowadzenie unikatowych w skali kraju badań naukowych umożliwiło rutynową diagnostykę u osób w Polsce wybranych, rzadkich chorób zakaźnych (np. twardziel, zakażenia Y. enterocolitica bioserotypu 1B/O8, zakażenia VTEC = serodiagnostyka HUS) i zatruć (toksyna botulinowa).
Doświadczenie w identyfikacji wysoce niebezpiecznych bakterii umożliwiło referencyjną diagnostykę podejrzeń wąglika, cholery czy HUS, gdy istniało wysokie ryzyko zawleczenia tych chorób do Polski.
NAJWIĘKSZE OSIĄGNIĘCIA NAUKOWE I BADAWCZE, PUBLIKACJE
1. Udział we wdrażaniu i standaryzacji w Europie analiz pełnogenomowych (WGS) dla potrzeb diagnostyki mikrobiologicznej i epidemiologii (m.in. poprzez uczestniczenie w projekcie EFSA: ENGAGE czy udział w pracach grupy eksperckiej ECDC: FWD-NEXT). Analizy pełnogenomowe zostały wykorzystane m.in. w badaniu międzynarodowego ogniska Salmonella Enteritidis związanego z polskimi jajkami (Wołkowicz T. The utility and perspectives of NGS-based methods in BSL-3 and BSL-4 laboratory – sequencing and analysis strategies. Brief Funct Genomics 2017. Nov 10 doi: 10.1093/bfgp/elx033).
2. Przekrojowe badania dotyczące genetycznych determinant oporności na fluorochinolony u pałeczek Enterobacteriaceae w Polsce wykazały liczne współwystępowanie plazmidowych i chromosomowych mechanizmów oporności ( Piekarska K, Wołkowicz T, Zacharczuk K, i wsp. Co-existence of plasmid-mediated quinolone resistance determinants and mutations in gyrA and parC among fluoroquinolone-resistant clinical Enterobacteriaceae isolated in a tertiary hospital in Warsaw, Poland. Int J Antimicrob Agents. 2015; 45:238-43.
3a. Wykrycie na terenie kraju epidemii zakażeń wywoływanych przez “amerykańskie” szczepy wysokochorobotwórczych pałeczek Y. enterocolitica bioserotypu 1B/O8. (Rastawicki W, Szych J, Gierczyński R., Rokosz N. A dramatic increase of Yersinia enterocolitica serogroup O:8 infections in Poland. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 2009; 28: 535-7).
3b. Wykazanie, że wysoce chorobotwórcze pałeczki Y. enterocolitica 1B/O8 w Polsce mają ścisłą strukturę klonalną charakterystyczną dla ognisk rozproszonych. (Gierczyński R, Szych J, Rastawicki W i wsp. Molecular characterization of human clinical isolates of Yersinia enterocolitica bioserotype 1B/O8 in Poland: emergence and dissemination of three highly related clones. J Clin Microbiol 2009; 47: 1225 – 8).
4. Opracowanie schematu genotypowania pałeczek Yersinia enterocolitica metoda MLVA. Schemat wykorzystywany był do badań epidemiologicznych i dla celów badawczych przez naukowców w Norwegii, Finlandii, Niemczech, Chinach i innych krajach (Gierczyński R, Golubov A, Neubaurer H. i wsp. Development of multiple-locus variable-number tandem-repeat analysis for Yersinia enterocolitica subsp. palearctica and its application to bioserogroup 4/O3 subtyping. J. Clin. Microbiol. 2007; 45:2508-2515).
5. Badanie genetycznego zróżnicowania szczepów laseczki wąglika (Bacillus anthracis) metodą MLVA, pozwoliło stworzyć założenia molekularnej epidemiologii tego drobnoustroju w Polsce, która była drugim po Francji krajem Europy, gdzie przeprowadzono tego typu badania( Gierczyński R., S. Kałużewski, A. Rakin i wsp. Intriguing diversity of Bacillus anthracis in eastern Poland – the molecular echoes of the past outbreaks. FEMS Microbiology Letters 2004; 239: 235-240).
PROWADZONE PROJEKTY
Projekt ENGAGE – Establishing Next Generation sequencing ability for genomic analysis in Europe
Data rozpoczęcia projektu: 29.01.2016
Data zakończenia projektu: 28.01.2018
Celem projektu ENGAGE jest harmonizacja i ustalenia zasad współpracy w zakresie badań z wykorzystaniem sekwencjonowania pełnogenomowego w Europie w zakresie badań mikrobiologicznych. Konsorcjum składa się z Narodowych Instytutów zajmujących się bezpieczeństwem weterynaryjnym, bezpieczeństwem żywności oraz zdrowiem publicznym. W ramach projektu zsekwencjonowanych i zanalizowanych zostało ponad 3 tysiące genomów szczepów Salmonella enterica oraz Escherichia coli.
Projekt NCN 2014/15/B/NZ7/00874 – Analiza porównawcza struktury populacji Campylobacter jejuni z łańcucha żywności drobiowej i od ludzi jako podstawa bazy danych dla epidemiologii molekularnej.
Data rozpoczęcia projektu: 05.08.2015
Data zakończenia projektu: 04.01.2019
Celem badań w projekcie jest przebadanie szczepów Campylobacter jejuni izolowanych w Polsce z łańcucha żywności drobiowej oraz szczepów izolowanych od ludzi. W ramach projektu szczepy zostały poddane genotypowaniu w celu identyfikacji potencjalnych szlaków przepływu. Dodatkowo został oznaczony profil determinant wirulencji oraz poziom oporności na stosowane w terapii antybiotyki.
Projekt międzynarodowy EMERGE: Efficient response to highly dangerous and emerging pathogens at EU level); Decision No 082/2013/EU; (finansowany: European Commission as a Joint Action (JA), CHAFEA n° 677 066)
Data rozpoczęcia projektu: 2015
Data zakończenia projektu: 2018
Projekt obejmuje współpracę 37 partnerów z 25 krajów UE, koordynowaną przez Instytut Roberta Kocha. Projekt jest kontynuacja zadań realizowanych w ramach poprzednich projektów o akronimie: QUANDHIP i EQADeBa. Celem projektu jest Celem projektu jest doskonalenie poziomu wykrywania i identyfikacji wysoce chorobotwórczych patogenów bakteryjnych takich jak: Y.pestis, B.anthracis, F.tularensis, Brucela sp., B.malei, B.pseudomale, Coxiella burnetii, stanowiące potencjale ryzyko bioterrorystvczne
Projekt NCN 2015/17/N/NZ6/03517 – Zastosowanie sekwencjonowania DNA czwartej generacji do identyfikacji potencjalnych czynników zjadliwości wysoce patogennego klonu Corynebacterium diphtheriae powodującego bakteriemie i zapalenie wsierdzia.
Data rozpoczęcia projektu: 15.03.2016
Data zakończenia projektu: 14.03.2019
Celem projektu jest zsekwencjonowanie pełnych genomów 10 nietoksynotwórczych szczepów Corynebacterium diphtheriae wyizolowanych z zakażeń inwazyjnych. Sekwencjonowanie zostało przeprowadzone zarówno z zastosowaniem platformy Illumina, jak i sekwenatora IV generacji MinION (Nanopore Technologies). Szczepy zostaną przebadane i porównane z dostępnymi genomami szczepów toksynotwórczych. Uzyskane wyniki mogą pomóc wykryć istotne determinanty odpowiadające za podwyższoną wirulencję tych szczepów.
Projekt Sanofi Pasteur, SeroPertPoland Project study – “Seroprevalence of pertussis in Polish children and adolescents”
Data rozpoczęcia: 2017
Data zakończenia: 2019
Projekt dotyczy analizy komórkowej i humoralnej odpowiedzi u dzieci i młodzieży po szczepieniu komórkową i bezkomórkową szczepionką przeciwko krztuścowi.
Kierownik
dr hab. n. o zdr. Katarzyna Piekarska
Skład zespołu
dr n. med. Tomasz Wołkowicz
dr n. med. Katarzyna Zacharczuk
dr n. farm. Michał Łaźniewski
mgr Daria Fabisiak
mgr inż. Jakub Filochowski
mgr anal. med. Agata Stepuch
mgr inż. Patrycja Wojdyło
Dane kontaktowe
Osoba do kontaktu: dr hab. n. o zdr. Katarzyna Piekarska, dr n. med. Tomasz Wołkowicz
E-mail: kpiekarska@pzh.gov.pl; twolkowicz@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 321, 22 54 21 260
Budynek: AB
Pokój: 103,120
CZYM ZAJMUJE SIĘ PRACOWNIA?
Prowadzenie badań nad biologicznymi właściwościami bakterii wywołujących zakażenia układu pokarmowego i oddechowego, oraz inne zakażenia stanowiące potencjalne zagrożenia dla zdrowia publicznego.
• Opracowywanie, doskonalenie i wdrażanie metod wykrywania wybranych bakterii chorobotwórczych dla człowieka, ich identyfikowania i różnicowania, w tym dla potrzeb dochodzenia epidemiologicznego oraz oceny rozprzestrzeniania w środowisku.
• Wykonywanie badań odwoławczych w zakresie identyfikacji i wewnątrzgatunkowego różnicowania wybranych gatunków bakterii z rodzaju: Salmonella, Shigella, Yersinia, enteropatogennych pałeczek E. coli (EPEC), enterokrwotocznych/werotoksycznych E. coli (EHEC/VTEC), entero-agregacyjnych pałeczek E. coli (EAEC), Aeromonas, Campylobacter, Vibrio; Legionella, Bordetella, Corynebacterium oraz Mycoplasma.
• Wykonywanie badań molekularnych w kierunku atypowych zakażeń układu oddechowego, ze szczególnym uwzględnieniem B. pertussis, M. pneumoniae, L. pnumophila;
wykonywanie badań w zakresie wykrywania i identyfikacji bakterii wysoce chorobotwórczych dla człowieka, w tym: B. anthracis, F. tularensis, Y. pestis, Brucela, Burkholderia.
• Wykonywanie badań w zakresie wykrywania i identyfikacji typu toksyny botulinowej w materiale klinicznym (próba biologiczna).
• Wykonywanie analiz odwoławczych i ekspertyz w zakresie oceny podobieństwa genetycznego wybranych bakterii, w szczególności pałeczek Enterobacteriaceae, Pseudomonas, Campylobacter, Staphylococcus, Enterococcus.
• Badanie mechanizmów oporności na antybiotyki i chemioterapeutyki, w tym u szczepów bakterii występujących u osób zdrowych.
• Doskonalenie metod wykrywania mechanizmów oporności na antybiotyki i chemioterapeutyki.
• Wykonywanie na rzecz Laboratorium Zakładu Bakteriologii i Zwalczania Skażeń Biologicznych diagnostycznych badań laboratoryjnych w zakresie kompetencji Pracowni.
NAJISTOTNIEJSZE WSPÓŁPRACE NAUKOWE
• Centrum Leczenia Mukowiscydozy, Szpital w Dziekanowie Leśnym
• Klinika Urologii CMKP, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny w Warszawie
• Pracownia Genetyki Molekularnej, Instytut Biologii Medycznej PAN w Łodzi
• Pracownia BioBank, Uniwersytet Łódzki
• Instytut Chemii Fizycznej PAN w Warszawie
• Wydział Mechatroniki, Politechnika Warszawska
• Wydział Chemiczny, Politechnika Warszawska
• Robert Koch Institute
PROWADZONE PROJEKTY
Projekt ENGAGE – Establishing Next Generation sequencing ability for genomic analysis in Europe
Data rozpoczęcia projektu: 29.01.2016
Data zakończenia projektu: 28.01.2018
Celem projektu ENGAGE jest harmonizacja i ustalenia zasad współpracy w zakresie badań z wykorzystaniem sekwencjonowania pełnogenomowego w Europie w zakresie badań mikrobiologicznych. Konsorcjum składa się z Narodowych Instytutów zajmujących się bezpieczeństwem weterynaryjnym, bezpieczeństwem żywności oraz zdrowiem publicznym. W ramach projektu zsekwencjonowanych i zanalizowanych zostało ponad 3 tysiące genomów szczepów Salmonella enterica oraz Escherichia coli.
Projekt NCN 2014/15/B/NZ7/00874 – Analiza porównawcza struktury populacji Campylobacter jejuni z łańcucha żywności drobiowej i od ludzi jako podstawa bazy danych dla epidemiologii molekularnej.
Data rozpoczęcia projektu: 05.08.2015
Data zakończenia projektu: 04.01.2019
Celem badań w projekcie jest przebadanie szczepów Campylobacter jejuni izolowanych w Polsce z łańcucha żywności drobiowej oraz szczepów izolowanych od ludzi. W ramach projektu szczepy zostały poddane genotypowaniu w celu identyfikacji potencjalnych szlaków przepływu. Dodatkowo został oznaczony profil determinant wirulencji oraz poziom oporności na stosowane w terapii antybiotyki.
Projekt NCN 2015/17/N/NZ6/03517 – Zastosowanie sekwencjonowania DNA czwartej generacji do identyfikacji potencjalnych czynników zjadliwości wysoce patogennego klonu Corynebacterium diphtheriae powodującego bakteriemie i zapalenie wsierdzia.
Data rozpoczęcia projektu: 15.03.2016
Data zakończenia projektu: 14.03.2019
Celem projektu jest zsekwencjonowanie pełnych genomów 10 nietoksynotwórczych szczepów Corynebacterium diphtheriae wyizolowanych z zakażeń inwazyjnych. Sekwencjonowanie zostało przeprowadzone zarówno z zastosowaniem platformy Illumina, jak i sekwenatora IV generacji MinION (Nanopore Technologies). Szczepy zostaną przebadane i porównane z dostępnymi genomami szczepów toksynotwórczych. Uzyskane wyniki mogą pomóc wykryć istotne determinanty odpowiadające za podwyższoną wirulencję tych szczepów.
Projekt międzynarodowy QUANDHIP: Quality Assurance Exercises and Networking on the Detection of Highly Infectious Pathogens (finansowany: European Commission as a Joint Action (JA), EAHC n° 2010 21 02)
Data rozpoczęcia projektu: 2011
Data zakończenia projektu: 2014
Projekt obejmował współpracę 36 laboratoriów mikrobiologicznych z 23 krajów UE, koordynowaną przez Instytut Roberta Kocha. Celem projektu było doskonalenie poziomu wykrywania i identyfikacji wysoce chorobotwórczych patogenów bakteryjnych takich jak: Y. pestis, B. anthracis, F. tularensis, Brucela sp., B. malei, B. pseudomale, Coxiella burnetii, stanowiące potencjale ryzyko bioterrorystvczne.
Projekt międzynarodowy EMERGE: Efficient response to highly dangerous and emerging pathogens at EU level); Decision No 082/2013/EU; (finansowany: European Commission as a Joint Action (JA), CHAFEA n° 677 066)
Data rozpoczęcia projektu: 2015
Data zakończenia projektu: 2018
Projekt obejmuje współpracę 37 partnerów z 25 krajów UE, koordynowaną przez Instytut Roberta Kocha. Projekt jest kontynuacja zadań realizowanych w ramach poprzednich projektów o akronimie: QUANDHIP i EQADeBa. Celem projektu jest Celem projektu jest doskonalenie poziomu wykrywania i identyfikacji wysoce chorobotwórczych patogenów bakteryjnych takich jak: Y.pestis, B.anthracis, F.tularensis, Brucela sp., B.malei, B.pseudomale, Coxiella burnetii, stanowiące potencjale ryzyko bioterrorystvczne
Projekt NCBiR Nr LIDER/35/0041/L-7/15/NCBR/2016: Tytuł: Przenośne mikrourządzenie do szybkiego i specyficznego wykrywania białek oraz specyficznych kwasów nukleinowych; (realizowany we współpracy z liderem projektu: Politechnika Warszawska)
Data rozpoczęcia projektu: 01.01.2017 r.,
Data zakończenia projektu: 31.12.2019 r.,
Celem projektu jest stworzenie urządzenia dla bianalityki i diagnostyki medycznej, poprzez integrację zaawansowanych technologii w dziedzinie biosensorów i chemii bioanalitycznej. Urządzenie będzie dedykowane do szybkiego i specyficznego wykrywania wybranych fragmentów DNA oraz białek, obecnych w analizowanych próbkach. Jako układ modelowy wybrano wykrywanie DNA bakterii z gatunku Corynebacterium diphteriae oraz produkowanej przez nie toksyny błoniczej.
Kierownik
prof. dr hab. n. med. Rastawicki Waldemar
Skład zespołu
mgr anal. med. Adam Pietrusiński
mgr inż. Klaudia Płaza
Dane kontaktowe
Osoba do kontaktu: prof. dr hab. n. med. Rastawicki Waldemar
E-mail: wrastawicki@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 325
Budynek: AB
Pokój: 116
CZYM ZAJMUJE SIĘ PRACOWNIA?
opracowywanie, doskonalenie i wdrażanie serologicznych metod rozpoznawania wybranych zakażeń bakteryjnych, w szczególności wywoływanych przez drobnoustroje z rodzaju Yersinia, Salmonella, Klebsiella, Mycoplasma, Bordetella, Legionella, Listeria, Francisella, Campylobacter jejuni/Campylobacter coli
prowadzenie kontroli i oceny preparatów do serologicznej diagnostyki zakażeń bakteryjnych,
wykonywanie badań referencyjnych i odwoławczych w zakresie serologicznej diagnostyki zakażeń bakteryjnych,
wykonywanie na rzecz Laboratorium Zakładu Bakteriologii diagnostycznych badań laboratoryjnych w zakresie kompetencji Pracowni.
NAJISTOTNIEJSZE WSPÓŁPRACE NAUKOWE
1. ECDC EUPert-LabNet
2. Sanofi Pasteur, SeroPertPoland Project study
PROWADZONE PROJEKTY
“Seroprevalence of pertussis in Polish children and adolescents” grant Sanofi Pasteur, SeroPertPoland Project study. Analiza komórkowej i humoralnej odpowiedzi u dzieci i młodzieży po szczepieniu komórkową i bezkomórkową szczepionką przeciwko krztuścowi. Lata 2017-2019
Kierownik
dr n. biol. Chojecka Agnieszka
Skład zespołu
mgr inż. Anita Zarychta
mgr inż. Patrycja Skłodowska
Dane kontaktowe
Osoba do kontaktu: dr n. biol. Agnieszka Chojecka
E-mail: achojecka@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 330
Budynek: B
Pokój: 1
CZYM ZAJMUJE SIĘ PRACOWNIA?
prowadzenie badań naukowych dotyczących wrażliwości drobnoustrojów na chemiczne preparaty dezynfekcyjne, fizyczne czynniki dezynfekujące oraz czynniki sterylizujące oraz opracowywanie i adaptacja metod badania skuteczności środków dezynfekcyjnych.
opracowywanie i wdrażanie procedur związanych z higieną szpitalną – dezynfekcją, sterylizacją oraz zasadami bezpiecznego postępowania
z materiałem zakaźnym;
opiniowanie, opracowywanie i weryfikacja krajowych, wspólnotowych oraz innych międzynarodowych projektów norm i dokumentów prawnych dotyczących postępowania z materiałem skażonym biologicznie ze szczególnym uwzględnieniem dekontaminacji w obszarze medycznym (oczyszczanie, dezynfekcja, sterylizacja);
wykonywanie prac usługowych dotyczących badania skuteczności środków dezynfekcyjnych stosowanych w obszarze medycznym,
spożywczym, przemysłowym, instytucjonalnym i domowym oraz opiniowanie preparatów dezynfekcyjnych i ocena wyrobów medycznych związanych ze sterylizacją;
kształcenie i doskonalenie kadr medycznych oraz pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej z zakresu higieny szpitalnej ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień dezynfekcji, sterylizacji
i gospodarki odpadami – kursy, wykłady, szkolenia.
NAJISTOTNIEJSZE WSPÓŁPRACE NAUKOWE
Skuteczność biobójcza preparatów dezynfekcyjnych przeznaczonych do nasączania chusteczek jako produktów stosowanych do dezynfekcji metodą przecierania wg normy PN-EN 16615: 2015-06 w ramach tematu statutowego Zakładu Medycyny Zapobiegawczej i Higieny Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego: „Analiza związku czynników żywieniowych i środowiskowych ze stanem zdrowia społeczeństwa.”
PROWADZONE PROJEKTY
Opiniowanie projektów Norm Europejskich w Komitecie Technicznym ds. Dezynfekcji i Antyseptyki KT 296. Polski Komitet Normalizacyjny. Od 2009 r.
Opiniowanie projektów Norm Europejskich w Komitecie Technicznym ds. Sterylizacji KT 295. Polski Komitet Normalizacyjny. Od 2016 r.
Opiniowanie projektu Normy Europejskiej prEN 17169 „Tattooing – Safe and hygienic practice” w Komitecie Technicznym ds. Tatuażu KT 508. Polski Komitet Normalizacyjny. Od 2015 r.
Współpraca z Głównym Inspektoratem Sanitarnym w zakresie nadzoru nad procesami dekontaminacji w placówkach medycznych oraz zakładach świadczących usługi fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu i odnowy biologicznej.
Kierownik
dr hab. n. o zdr. Katarzyna Piekarska
Dane kontaktowe
Osoba do kontaktu: dr hab. n. o zdr. Katarzyna Piekarska
E-mail: kpiekarska@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 321
Budynek: AB
Pokój: 103
JAKIE BADANIA WYKONUJE LABORATORIUM?
Badania diagnostyczne:
Bakteriologiczne badania kału biegunkowego na obecność chorobotwóczych pałeczek jelitowych, w tym: Salmonella, Shigella, Campylobacter, VTEC, EPEC, EAEC, EIEC, ETEC, Yersinia, Vibrio, Plesiomonas, Aeromonas,
Molekularne wykrywanie DNA Bordetella, Legionella, Mycoplasma, Francisella tularensis, Bacillus anthracis oraz drobnoustrojów przenoszonych drogą płciową w materiale klinicznym,
Wykrywanie toksyny botulinowej w surowicy krwi metodą in vivo,
Identyfikacja szczepu z rodzaju: Corynebacterium, Salmonella, Shigella, Campylobacter, Vibrio, Yersinia, VTEC, EPEC, EAEC, EIEC, ETEC,
Typowanie szczepu bakteryjnego metodą PFGE,
Serodiagnostyka krztuśca, mycoplazmozy, twardzieli, jersiniozy, salmonellozy, kampylobakteriozy, tularemii, legionellozy – oznaczanie poziomu przeciwciał w klasie IgA, IgG, IgM,
Wykrywanie antygenu pałeczek Legionella w moczu,
Badania niediagnostyczne:
Badanie działania bakteriobójczego i grzybobójczego środków dezynfekcyjnych i antyseptycznych w obszarze medycznym oraz spożywczym, przemysłowym, instytucjonalnym i domowym.
p.o. Kierownika
dr n. med. Maciej Szczotko
Zastępca Kierownika
dr n. med. i n. o zdr. Joanna Ziemska
Skład zespołu
dr hab. n. med. Jolanta Solecka, prof. NIZP PZH – PIB
dr Renata Matuszewska
dr Joanna Ziemska
dr Łukasz Mąka
dr Wojciech Kornacki
dr inż. Dorota Święcicka
dr inż. Elżbieta Kaniowska
dr inż. Grzegorz Kaczmarczyk
dr inż. Krzysztof Skotak
dr inż. Aleksandra Rajnisz-Mateusiak
mgr Marta Bartosik
mgr Małgorzata Jamsheer-Bratkowska
mgr Katarzyna Jakubiec-Krześniak
mgr Izabela Orych
mgr Agnieszka Stankiewicz
mgr Anna Dubik
mgr Tomasz Szynal
mgr Adam Guśpiel
mgr inż. Małgorzata Mazańska
dr Aneta Gajowik
Renata Barbarska
Katarzyna Buczyńska
Kamila Kaleta
Dane kontaktowe
Osoba do kontaktu – atestacja
Renata Barbarska, Kamila Kaleta
e-mail: sekretariat-bk@pzh.gov.pl
Telefon: 22 5421 354/349
Pokój: 301 C, 306 C
Osoba do kontaktu – sekretariat Zakładu
Katarzyna Buczyńska
e-mail: kbuczynska@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 423
Pokój: 124 C
CZYM ZAJMUJE SIĘ ZAKŁAD?
Do zakresu działania Zakładu należy między innymi:
• prowadzenie badań naukowych i usługowych w obszarze wpływu środowiska na zdrowie ludzi, szczególnie w zakresie bezpieczeństwa zdrowotnego wody i powietrza oraz ocena ryzyka dla zdrowia związanego z narażeniem na zanieczyszczenia znajdujące się w środowisku;
• opracowywanie, walidacja i wdrażanie metod wykrywania skażeń mikrobiologicznych wody oraz oznaczania parametrów fizyko-chemicznych, zawartości składników mineralnych, zanieczyszczeń chemicznych wody(wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych, wód stołowych wód leczniczych), powietrza i peloidów;
• opracowywanie kryteriów i normatywów w zakresie prawidłowego kształtowania środowiska człowieka, jego oceny higienicznej i badań;
• opiniowanie aktów prawnych i dokumentów normalizacyjnych z dziedziny zanieczyszczeń mikrobiologicznych i fizykochemicznych wody i powietrza oraz bezpieczeństwa zdrowotnego środowiska;
• atestacja higieniczna materiałów i wyrobów, kontaktujących się z wodą przeznaczoną do spożycia oraz preparatów do jej uzdatniania i dezynfekcji, materiałów stosowanych w budownictwie, wyrobów stosowanych w wentylacji, klimatyzacji i wyrobów oświetleniowych, produktów chemii gospodarczej, produktów do rozkładu zanieczyszczeń środowiska i innych wyrobów użytkowych;
• wykonywanie badań i ekspertyz w zakresie podatności materiałów kontaktujących się z wodą przeznaczoną do spożycia na tworzenie się biofilmu;
• prowadzenie szkoleń i konsultacji w zakresie monitoringu środowiska w ujęciu zdrowotnym oraz zastosowania nowych metod oznaczeń chemicznych i mikrobiologicznych;
• prowadzenie badań naukowych dotyczących poszukiwania, biosyntezy i charakteryzowania nowych związków biologicznie czynnych pochodzenia naturalnego oraz syntetycznych, a także zastosowanie chemii obliczeniowej do projektowania związków o zwiększonej aktywności;
• wykonywanie badań fizykochemicznych i mikrobiologicznych: wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych, wód stołowych;
• wydawanie ocen i kwalifikacji rodzajowych naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych i wód stołowych;
• wykonywanie badań fizykochemicznych i mikrobiologicznych: surowców leczniczych (wód leczniczych, peloidów) i wytwarzanych z nich produktów (środków farmaceutycznych i kosmetycznych), ocena ich właściwości leczniczych oraz przydatności surowców do celów leczniczych;
• wydawanie świadectw potwierdzających właściwości lecznicze naturalnych surowców leczniczych;
DZIAŁANIA W ZAKRESIE ZAPEWNIENIA ZDROWIA POLAKÓW
Proces oceny higienicznej materiałów i wyrobów ma na celu zapobieganie wprowadzaniu do obrotu na krajowym rynku materiałów i wyrobów niebezpiecznych dla zdrowia konsumentów Atest Higieniczny jest poświadczeniem, że skład chemiczny/materiałowy ocenianego materiału lub wyrobu (pod warunkiem jego użytkowania zgodnego z przeznaczeniem) nie wpływa negatywnie na zdrowie ludzi i ich bezpośrednie otoczenie.
Działalność ekspercka i doradcza w zakresie m. in. wpływu na zdrowie zanieczyszczeń wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, powietrza wewnątrz pomieszczeń, bezpieczeństwa materiałów budowlanych, mają na celu zwiększenie bezpieczeństwa zdrowotnego zarówno społeczności lokalnych jak i wszystkich Polaków.
NAJWIĘKSZE OSIĄGNIĘCIA NAUKOWE I BADAWCZE, PUBLIKACJE
1. Patent Nr 241755 “Zastosowanie medium roztwarzającego tworzywa sztuczne” 05.12.2022r.; Kaczmarczyk G., Kaniowska E., Solecka J.; NIZP PZH – PIB.
2. Patent Nr 230817 „Pochodne 3,4-dihydroizochinoliny, sposób ich wytwarzania, kompozycje farmaceutyczne zawierające takie pochodne oraz ich zastosowanie” 13.12.2018r; Solecka J., Guśpiel A., Postek M., Ziemska J., Rajnisz A. i inni; NIZP-PZH – UPH.
3. Patent Nr 229743 “Nowe pochodne kwasu 3,4-dihydroizochinolino-3-karboksylowego o właściwościach przeciwnowotworowych, sposób ich syntezy, kompozycje (farmaceutyczne) zawierające te pochodne oraz ich zastosowanie” 29.11.2018r; Solecka J. i współprac.; NIPZ-PZH – UPH.
4. Patent europejski EP 3 027 591 B1; no PCT/IB2014/063518, Application number: 14766002.1; 18.07.2018, Bulletin 2018/29, Niemcy, Francja, Wielka Brytania; “Novel derivatives of a 3,4-dihydroisoquinoline-3-carboxylic acid having anti-cancer properties, a method for their synthesis, pharmaceutical compositions comprising said derivatives, and their use”. Solecka J., Postek M., Ziemska J., Guśpiel A., Kawęcki R., Pypowski K.; NIPZ-PZH – UPH.
PROWADZONE PROJEKTY
Projekt nr 2021/1099907-0 Implementation of pilot of WHO AirQ+ tool adapted to Poland
Okres realizacji: 2021
Cel badań prowadzonych w NIZP PZH – PIB:
• Test pilotażowy narzędzia AirQ+ w celu zapewnienia wydajności oprogramowania w języku angielskim oraz polskim.
• Ocena narzędzia AirQ+ w kontekście Polski (np. z wykorzystaniem danych z regionu/miasta w Polsce) i przekazanie informacji zwrotnych przed pełnym wdrożeniem narzędzia.
Kierownik projektu w NIZP PZH – PIB: dr hab. Jolanta Solecka, prof. NIZP PZH – PIB
Wykonawcy z afiliacją: dr inż. Krzysztof Skotak, mgr Małgorzata Jamsheer-Bratkowska, mgr Agnieszka Stankiewicz, dr Daniel Rabczenko, Lidia Janicka
Projekt N2_030 „Bakteriocyny Bacillus sp.: optymalizacja właściwości i modyfikacje zwiększające potencjał komercjalizacyjny”. Okres realizacji: 2021-2022
Źródło finansowania: program grantowy na prace B+R jednostek naukowych w ramach projektu „Podkarpackie Centrum Innowacji” współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Osi Priorytetowej nr 1 „Konkurencja i innowacyjna gospodarka” z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2014-2020
Kierownik główny projektu: dr Marta Sochacka- Piętal
Kierownik projektu w NIZP PZH – PIB: dr hab. Jolanta Solecka
Wykonawcy z afiliacją: dr Tomasz Wołkowicz, mgr Adam Guśpiel
Wykaz jednostek naukowych będących wykonawcami projektu: Politechnika Rzeszowska, NIZP PZH – PIB
Projekt 1/2017/OHT „Ocena skuteczności pośredniego pomiaru stężenia trihalometanów przez urządzenie opracowane w ramach projektu OHT na wybranych basenach kąpielowych, oraz ocena utrzymania norm jakości wody i powietrza dzięki zastosowaniu opracowanego urządzenia”.
Okres realizacji projektu: 2018-2020
Projekt realizowany w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój POIR.01.01.01-00-0460/16 „Inteligentny OPTYMALIZATOR HVAC w funkcji potencjału tworzenia THM na basenach krytych (OHT) – nowa metoda zarządzania energią elektryczną i ciepłem dopasowująca na bieżąco sterowanie wentylacją, ogrzewaniem, chłodzeniem (HVAC) do stężeń rakotwórczych chlorowcopochodnych metanu takich jak trihalometany (THM) oraz ich usuwania z basenów krytych”.
Kierownik projektu: dr Sławomir Garboś
Wykonawcy: dr Sławomir Garboś, dr inż. Dorota Święcicka, dr inż. Elżbieta Kaniowska,
dr Bożena Krogulska, dr Renata Matuszewska
ESGLI PRIZE PROJECT Microbiome analysis of drinking water system: evaluation of new approaches for prevention and control of Legionnaires disease.
Okres realizacji: 2017-2018
Zadanie NIZP-PZH – „Analiza występowania pałeczek Legionella sp. w mikrobiomie wody przeznaczonej do spożycia na podstawie badań wykrywania obecności tych bakterii w formie hodowlanej oraz ich DNA”.
Kierownik zadania realizowanego w NIZP PZH: dr Bożena Krogulska
Wykonawcy: dr hab. Katarzyna Pancer, dr Renata Matuszewska
PUBLIKACJE
1. Scaturro M., Del Chierico F., Motro Y., Chaldoupi A., Flountzi A., Moran-Gilad J., Girolamo A., Koutsiomani T., Krogulska B., Lindsay D., Matuszewska R., Papageorgiou G., Pancer K., Panoussis N., Rota M.C., Uldum S. A., Velonakis E., Chaput D. L., Ricci M.L.:Premise plumbing bacterial communities in four European cities and their association with Legionella. FRONTIERS IN MICROBIOMES, 2023. https://doi.org/10.3389/frmbi.2023.1170824
2. Szczotko M., Orych I., Mąka Ł, Solecka J. Ocena Skuteczności różnych typów urządzeń przeznaczonych do oczyszczania powietrza w zakresie redukcji bakterii I grzybów w powietrzu wewnętrznym w warunkach rzeczywistych. INSTAL 2023;1:18-26. https://doi.org/10.36119/15.2023.1.3
3. Bartosik M., Mąka Ł., Matuszewska R.: Colifagi somatyczne jako wskaźnik w ocenie jakości wody do picia. POSTĘPY MIKROBIOLOGII – ADVANCEMENTS OF MICROBIOLOGY 2022;61(1):39–48. https://doi.org/10.2478/am-2022.0005
4. Kaniowska E, Kaczmarczyk G.: The Sensitive Method of Determination of Hazardous Phthlates in Polymeric Building Materials by High Performance Liquid Chromatography.
Rocznik Ochrona Środowiska.2022; 24: 190-201, https://doi.org/10.54740/ros.2022.014
5. Szczotko M., Orych I., Mąka Ł., Solecka J. A Review of Selected Types of Indoor Air Purifiers in Terms of Microbial Air Contamination Reduction. Atmosphere 2022;13(5), 800; https://doi.org/10.3390/atmos13050800
6. Jamsheer-Bratkowska M., Stankiewicz A., Maziarka D.: Azotany w wodzie przeznaczonej do spożycia a zagrożenie dla zdrowia – współczesne poglądy (aktualny stan wiedzy). Technologia Wody 2021;3:28-38.
7. Magiera A., Solecka J.: Environmental noise, its types and effects on health. Rocz Panstw Zakl Hig, 2021;72(1):41-48. https://doi.org/10.32394/rpzh.2021.0147
8. Szczotko M., Orych I., Guśpiel A., Maziarka D., Solecka J.: Wdrożenie metody badawczej do oceny materiałów przeznaczonych do kontaktu z wodą w zakresie ich podatności na powstawanie biofilmu, zgodnej z EN 16421:2014 Influence of materials on water for human consumption – Enhancement of microbial growth (EMG) – Method 3: Measured by mean dissolved oxygen depletion. Badania porównawcze. INSTAL 2021;12:46-52. https://doi.org/10.36119/15.2021.12.7
9. Magiera A, Solecka J.: Radiofrequency electromagnetic radiation from WI-FI and its effects on human health, in particular children and adolescents. Review. Roczn Panstw Zakl Hig, 2020;71(3):251-250. https://doi.org/10.32394/rpzh.2020.0125
10. Matuszewska R., Szczotko M.: Ocena występowania punktowego i systemowego zanieczyszczenia bakteriami z rodzaju Legionella w instalacjach wodociągowych wody ciepłej. INSTAL 2020;11:36-40. https://doi.org/10.36119/15.2020.11
11. Ziemska J., Solecka J., Jarończyk M.: In Silico Screening for Novel Leucine Aminopeptidase Inhibitors with 3,4-Dihydroisoquinoline Scaffold. MOLECULES 2020;25:1753. https://doi.org/10.3390/molecules25071753
12. Ziemska J., Mazańska M., Szynal T., Solecka J.: Naturalne wody podziemne w Polsce – występowanie, podział i właściwości fizykochemiczne. Natural groundwaters in Poland – occurrence, properties and chemical types. Rocz Panstw Zakl Hig. 2020;71(4):363-370. https://doi.org/10.32394/rpzh.2020.0141
13. Kitowska W. , Stępień M. , Rosińska M. , Szmulik K., Jamsheer-Bratkowska M., Budziosz P. , Sadkowska-Todys M.: COVID-19 MODULE IN SRWE SYSTEM – APPLICATION AND USE IN EPIDEMIOLOGICAL SURVEILLANCE AND REPORTING TO INTERNATIONAL INSTITUTIONS, PRZEGL EPIDEMIOL 2020;74(3): 416-431. https://doi.org/10.32394/pe.74.35
14. Magiera A., Solecka J.: Mobile telephony and its effects on human health. Rocz Panstw Zakl Hig 2019; 70(3):225-234.
15. Maziarka D., Stankiewicz A., Jamsheer-Bratkowska D.: Neurotoksyczny wpływ fluorków w wodzie przeznaczonej do spożycia u dzieci – aktualny stan badań. Technologia Wody 2019; 6:48-51.
16. Stankiewicz A., Jamsheer-Bratkowska M., Maziarka D: Zmiana zasad oceny higienicznej materiałów do kontaktu z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi w świetle projektu nowej dyrektywy dotyczącej jakości wody zastępującej dyrektywę 98/83/WE. Technologia Wody 2019;5:58-61
17. Szczotko M., Matuszewska R.: Ocena podatności materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z wodą do spożycia przez ludzi na tworzenie się biofilmu – aktualne problemy towarzyszące ocenie higienicznej. GAZ, WODA I TECHNIKA SANITARNA 2019;10:314-319.
18. Matuszewska R., Szczotko M.: Perspektywy długoterminowego zastosowania elektrolitycznej metody dezynfekcji jonami miedzi i srebra do usuwania bakterii Legionella występujących w wodzie w wewnętrznych instalacjach wodociągowych budynków. GAZ, WODA I TECHNIKA SANITARNA 2019;10:320-323. https://doi.org/10.15199/17.2019.10.2
19. Ziemska J., Szynal T., Mazańska M., Solecka J.: Uzdrowiskowe surowce lecznicze i ich zastosowania terapeutyczne. Natural medicinal resources and their therapeutic applications. Rocz Panstw Zakl Hig 2019;70(4):407-413.
https://doi.org/10.32394/rpzh/2019.0093
20. Jamsheer-Bratkowska M., Stankiewicz A., Matuszewska M.: Warunkowa przydatność wody do spożycia w świetle rozporządzenia Ministra Zdrowia z 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi – praktyczne problemy. Technologia Wody 2018;3:54-58.
21. Jakubiec-Krześniak K., Rajnisz-Mateusiak A., Guspiel A., Ziemska J., Solecka J.: Secondary Metabolites of Actinomycetes and their Antibacterial, Antifungal and Antiviral Properties. Pol J Microbiol. 2018;67(3):259–272. https://doi.org/10.21307/pjm-2018-048
22. Kabala K., Grzeszczyk B., Furman B., Chmielewski M., Solecka J., Guśpiel A.: Synthesis of Monobactams via the Diastereoselective Kinugasa Reaction. Synthesis 2018; 50, A-J, https://doi.org/10.1055/s-0037-1609304
23. Maziarka D., Stankiewicz A., Jamsheer-Bratkowska M.: Powłoki niklowe i chromoniklowe w wyrobach do kontaktu z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi: wpływ na jakość wody i jej bezpieczeństwo dla zdrowia. INSTAL 2018;11:31-33
24. Mikulak E., Gliniewicz A., Przygodzka M., Solecka J.: Galleria mellonella L. as model organism used in biomedical and other studies / Galleria mellonella L. – organizm modelowy stosowany w badaniach biomedycznych i innych. Przegl Epidemiol 2018;72(1): 57-73.
25. Solecka J.et al.: Cyclo(Pro-DOPA), a third identified bioactive metabolite produced by Streptomyces sp. 8812. J Antibiot. 2018;71(8):757-761. https://doi.org/10.1038/s41429-018-0059-6
26. Sowińska M., Laskowska A., Guśpiel A., Solecka J., Bochynska-Czyż M., Lipkowski A.W., Trzeciak K., Urbanczyk-Lipkowska Z.: Bioinspired Amphiphilic Peptide Dendrimers as Specific and Effective Compounds against Drug Resistant Clinical Isolates of E. coli. Bioconjug Chem. 2018;29(11):3571-3585. https://doi.org/10.1021/acs.bioconjchem.8b00544
27. Stankiewicz A., Jamsheer-Bratkowska M., Maziarka D.: Wysoka twardość wody przeznaczonej do spożycia a jej bezpieczeństwo dla zdrowia w świetle współczesnych badań. INSTAL 2018;12:52-54
Kierownik
dr Renata Matuszewska
Skład zespołu
dr Maciej Szczotko
dr Łukasz Mąka
dr inż. Dorota Święcicka
dr inż. Elżbieta Kaniowska
dr Joanna Ziemska
dr Wojciech Kornacki
mgr Marta Bartosik
mgr Izabela Orych
mgr Katarzyna Jakubiec-Krześniak
mgr Anna Dubik
mgr inż. Małgorzata Mazańska
mgr Tomasz Szynal
mgr Adam Guśpiel
Dane kontaktowe
Badania mikrobiologiczne: dr Renata Matuszewska
e-mail: rmatuszewska@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 374
Pokój: 300/2 C
Badania fizykochemiczne: dr inż. Dorota Święcicka
e-mail: dswiecicka@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 455
Pokój: 315 C
mgr Tomasz Szynal
e-mail: tszynal@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 401
Pokój: 124 C
JAKIE BADANIA WYKONUJE LABORATORIUM?
Laboratorium Zakładu Bezpieczeństwa Zdrowotnego Środowiska posiada akredytację Polskiego Centrum Akredytacji nr AB 509 w zakresie badań fizykochemicznych i mikrobiologicznych próbek wody (w tym wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi), badań zanieczyszczeń mikrobiologicznych próbek powietrza, badania podatności materiałów na powstawanie obrostów biologicznych (biofilmu) oraz pobierania próbek wody do analiz mikrobiologicznych.
Pełny zakres wykonywanych badań (akredytowanych i nieakredytowanych) dostępny pod linkiem https://www.pzh.gov.pl/uslugi/badania-i-ekspertyzy/
Zakres akredytacji Laboratorium Badawczego nr AB 509 znajduje się na stronie głównej NIZP PZH-PIB: https://www.pzh.gov.pl/
Laboratorium posiada zatwierdzenie PPIS dotyczące pobierania próbek wody i oznaczania parametrów mikrobiologicznych w wodzie przeznaczonej do spożycia – Decyzja Nr DE HKN/00145/2024 z dn. 29.02.2024 r.
Kierownik
dr Renata Matuszewska
Skład zespołu
dr Maciej Szczotko
dr Łukasz Mąka
dr inż. Aleksandra Rajnisz-Mateusiak
mgr Marta Bartosik
mgr Izabela Orych
mgr Adam Guśpiel
mgr Katarzyna Jakubiec Krześniak
Dane kontaktowe
dr Renata Matuszewska
E-mail: rmatuszewska@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 374
Pokój: 300/2 C
dr Łukasz Mąka
e-mail: lmaka@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 449
Pokój: 300/1 C
mgr Marta Bartosik
e-mail: mbartosik@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 304
Pokój: 300/1 C
mgr Katarzyna Jakubiec-Krześniak
e-mail:kkrzesniak@pzh.gov.pl
Pokój: 300/2 C
dr inż. Aleksandra Rajnisz-Mateusiak
e-mail: arajnisz@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 463
Pokój: 124 C
dr Maciej Szczotko
e-mail: mszczotko@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 382
Pokój: 313 C
mgr Izabela Orych
e-mail: iorych@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 272
Pokój: 312 C
mgr Adam Guśpiel
e-mail: aguspiel@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 464
Pokój: 124 C
CZYM ZAJMUJE SIĘ PRACOWNIA?
- wsparciem merytorycznym dla laboratoriów mikrobiologicznych, w tym laboratoriów stacji sanitarno-epidemiologicznych w zakresie badań mikrobiologicznych próbek wody,
- opracowywaniem, adaptowaniem i wdrażaniem nowych metod wykrywania i oznaczania mikroorganizmów występujących w wodzie, powietrzu,
- oceną podatności materiałów kontaktujących się z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi na powstawanie obrostów biologicznych – biofilmu,
- wykonywaniem badań mikrobiologicznych w kierunku:
– wskaźników sanitarnych w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi, w naturalnych wodach mineralnych, źródlanych, stołowych,
– wykrywania i oznaczania liczby bakterii z rodzaju Legionella w różnego typu wodach,
– wykrywania wskaźników sanitarnych oraz bakterii z rodzaju Legionella w surowcach leczniczych (wód leczniczych, peloidów),
- prowadzeniem badań naukowych dotyczących poszukiwania, biosyntezy i charakteryzowania nowych związków biologicznie czynnych pochodzenia naturalnego oraz syntetycznych, a także zastosowanie chemii obliczeniowej do projektowania związków o zwiększonej aktywności,
- opracowywaniem Atestów Higienicznych na urządzenia i instalacje wentylacyjne i klimatyzacyjne, oświetlenie, preparaty biobójcze oraz biopreparaty do rozkładu zanieczyszczeń występujących wodzie, glebie oraz w ściekach,
- opiniowaniem aktów prawnych, norm dotyczących jakości mikrobiologicznej wody przeznaczonej do spożycia, wody na pływalniach, wody wykorzystywanej do celów rekreacyjnych,
- prowadzenie działalności edukacyjnej i konsultacyjnej.
NAJISTOTNIEJSZE WSPÓŁPRACE NAUKOWE
ESGLI (European Study Group for Legionella Infections)
Kierownik
mgr Małgorzata Jamsheer-Bratkowska
Skład zespołu
dr inż. Krzysztof Skotak
mgr Agnieszka Stankiewicz
dr Joanna Krajewska
Dane kontaktowe
mgr Małgorzata Jamsheer-Bratkowska
e-mail: mjamsheer@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 360
Pokój: 305 C
mgr Agnieszka Stankiewicz
e-mail: astankiewicz@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 403
Pokój: 303 C
dr inż. Krzysztof Skotak
e-mail: kskotak@pzh.gov.pl
dr Joanna Krajewska
e-mail: jkrajewska@pzh.gov.pl
Tel. 22 54 21 322
Pokój 303 C
CZYM ZAJMUJE SIĘ PRACOWNIA?
- analizą i oceną środowiskowych zagrożeń zdrowia, wynikających z nieodpowiedniej jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, wody na pływalniach, wody wykorzystywanej do celów rekreacyjnych;
- przygotowywaniem opinii w sprawie wpływu na zdrowie konsumentów ponadnormatywnych wartości parametrów fizykochemicznych wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi;
- atestacją higieniczną materiałów, wyrobów i urządzeń, kontaktujących się z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi, środków stosowanych w procesie jej oczyszczania i dezynfekcji,
- opiniowaniem aktów prawnych, norm dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia, wody na pływalniach, wody wykorzystywanej do celów rekreacyjnych, materiałów do kontaktu z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi, chemikaliów i materiałów filtracyjnych stosowanych w procesach uzdatniania wody,
- prowadzenie działalności edukacyjnej i konsultacyjnej.
NAJISTOTNIEJSZE WSPÓŁPRACE NAUKOWE
- WHO
- EIONET (European Environment Information and Observation Network)
- European Environment and Health Task Force (EHTF), Working Group on Health in Climate Change (HIC)
- DWD WG-SM Subgroup on Materials (SG- M) przy Komisji Europejskiej
- Group of ‘Notified Bodies’ – grupa robocza zrzeszająca przyszłe jednostki notyfikowane, oceniające materiały do kontaktu z wodą przeznaczoną do spożycia zgodnie z zasadami Art. 11 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/2184 z dnia 16 grudnia 2020 r.
Kierownik
dr Joanna Ziemska
Skład zespołu
dr inż. Dorota Święcicka
dr inż. Elżbieta Kaniowska
dr inż. Grzegorz Kaczmarczyk
dr Wojciech Kornacki
mgr Tomasz Szynal
mgr inż. Małgorzata Mazańska
mgr Anna Dubik
Dane kontaktowe
dr Joanna Ziemska
e-mail: jziemska@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 319
Pokój: 124 C
dr inż. Dorota Święcicka
e-mail: dswiecicka@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 455
Pok. 315 C
dr inż. Elżbieta Kaniowska
e-mail: ekaniowska@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 257
Pok. 314 C, 315 C
dr inż. Grzegorz Kaczmarczyk
e-mail: gkaczmarczyk@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 310
Pokój: 314 C, 315 C
dr Wojciech Kornacki
e-mail: wkornacki@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 713
Pok. 124 C
mgr inż. Małgorzata Mazańska
e-mail: mmazanska@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 402
Pok. 124 C
mgr Anna Dubik
e-mail:adubik@pzh.gov.pl
Telefon: 22 55 09 714
mgr Tomasz Szynal
e-mail: tszynal@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 401
Pokój: 123 C, 124 C
CZYM ZAJMUJE SIĘ PRACOWNIA?
- badaniami fizykochemicznymi naturalnych surowców leczniczych – wód leczniczych i peloidów przydatnych do kuracji uzdrowiskowej zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 13 kwietnia 2006r. w sprawie zakresu badań niezbędnych do ustalenia właściwości leczniczych naturalnych surowców leczniczych i właściwości leczniczych klimatu, kryteriów ich oceny oraz wzoru świadectwa potwierdzającego te właściwości (Dz.U. 2006 nr 80 poz. 565, z późn. zm.),
- wydawaniem świadectw potwierdzających właściwości lecznicze badanych wód i peloidów (na podstawie upoważnienia Ministerstwa Zdrowia – Obwieszczenie MZ z 17 lipca 2007 r. nr 12, poz. 65, załącznik 1,
- badaniami fizykochemicznymi wód humusowych,
- badaniami fizykochemicznymi i oceną aerozolu inhalacyjnego wytwarzanego na tężniach solankowych,
- badaniami fizykochemiczne wód podziemnych udostępnianych w opakowaniach jednostkowych jako środki spożywcze, tj. naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych i wód stołowych zgodnie z wymaganiami rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 31 marca 2011 r. w sprawie naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych i wód stołowych (Dz.U. 2011 nr 85 poz. 466),
- wydawaniem ocen i kwalifikacji rodzajowych wód butelkowanych (na podstawie upoważnienia Głównego Inspektoratu Sanitarnego z 14.12.2006 r.),
- badaniami chemicznymi wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, oznaczanie zanieczyszczeń chemicznych wody (w tym wody przeznaczonej do spożycia, wody uzyskiwanej po poszczególnych etapach jej uzdatniania i dezynfekcji oraz wody będącej w kontakcie z różnymi materiałami/urządzeniami),
- badaniem wpływu stosowanych procesów dezynfekcji na wydajność tworzenia trihalometanów w wodzie z niecek basenów krytych,
- atestacją higieniczną materiałów, wyrobów i urządzeń, kontaktujących się z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi oraz materiałów stosowanych w budownictwie,
- opracowywaniem, walidowaniem oraz wdrażaniem metod oznaczania składników naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych, wód stołowych, wód leczniczych oraz zanieczyszczeń chemicznych wody (w tym wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, naturalnej wody mineralnej, wód źródlanych, wód stołowych, wód leczniczych, wody uzyskiwanej po poszczególnych etapach jej uzdatniania i dezynfekcji oraz wody będącej w kontakcie z różnymi materiałami/urządzeniami),
- ustalaniem rodzaju i zakresu znormalizowanych metod badań stosowanych do określania poziomów emisji lub migracji substancji toksycznych z materiałów budowlanych i wykończeniowych oraz określenie kryteriów oceny uzyskanych wyników,
- prowadzeniem działalności edukacyjnej i konsultacyjnej dla m. in. Uzdrowiskowych Zakładów Leczniczych ukierunkowaną na poprawę i ochronę bezpieczeństwa zdrowotnego,
- weryfikacja kryteriów oceny naturalnych surowców leczniczych, wód butelkowanych w celu zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego.
Kierownik
dr n. med. Małgorzata Sadkowska–Todys, prof. NIZP PZH – PIB
Zastępca kierownika
prof. dr hab. n. med. i n. o zdr. Iwona Paradowska-Stankiewicz, konsultant krajowy ds. epidemiologii
Skład zespołu
dr hab. Ewa Augustynowicz
mgr Joanna Bogusz
Michał Budziosz
mgr Mirosław Czarkowski
dr n. o zdr. Michał Czerwiński
lek. rezydent Katarzyna Dudzik
mgr Aneta Gardel
mgr Katarzyna Gordat
mgr Jolanta Makaruk
lek. rezydent Karolina Mrozowska-Nyckowska
lek. rezydent Aleksandra Izdebska
mgr Radosław Izdebski
Adam Janik
mgr Wioleta Kitowska
mgr Marta Kosyra
mgr Ewelina Księżak
mgr Małgorzata Milczarek
mgr Patrycja Myszka-Szymanowska
dr n. med. Marta Niedźwiedzka-Stadnik
mgr Zuzanna Nowacka
lek. Ewa Nowakowska-Radziwonka
prof. dr hab. n. med. i n. o zdr. Iwona Paradowska-Stankiewicz
inż. lek. wet. Piotr Polański
dr hab. n. o zdr. Magdalena Rosińska, prof. NIZP PZH – PIB
lek. Agnieszka Rumik
mgr Katarzyna Szmulik
dr n. med. Małgorzata Stępień
lek. rezydent Arleta Surowska
lek. rezydent Ewa Telążka
mgr Urszula Wielgosz
dr n. o zdr. Karolina Zakrzewska
mgr Jakub Zbrzeźniak
Dane kontaktowe
Osoba do kontaktu: mgr Aneta Gardel
E-mail: epidemiologia@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 204
Budynek: AB
Pokój: 310
CZYM ZAJMUJE SIĘ ZAKŁAD?
Ocena sytuacji epidemiologicznej w zakresie wybranych chorób zakaźnych w Polsce, na podstawie analizy danych z nadzoru epidemiologicznego oraz innych dostępnych źródeł.
Wsparcie merytoryczne, techniczne i informatyczne pracowników inspekcji sanitarnej w zakresie nadzoru epidemiologicznego, w tym użytkowania systemów do raportowania chorób.
Prowadzenie projektów badawczych w zakresie epidemiologii chorób zakaźnych i zapobiegania tym chorobom, w tym zapobiegania poprzez szczepienia.
Współpraca z instytucjami międzynarodowymi odpowiedzialnymi za nadzór, w tym:
Dostarczanie danych z Polski do międzynarodowych baz danych
Weryfikacja tematycznych raportów epidemiologicznych dotyczących różnych obszarów, ze szczególnym uwzględnieniem poszczególnych chorób lub zdarzeń
Wkład Polski w rozwój nadzoru epidemiologicznego na poziomie UE, w tym uwzględnienie perspektywy kraju odnośnie definicji przypadków, priorytetów nadzoru oraz procedur operacyjnych
Wkład Polski w międzynarodowe dochodzenia w ogniskach epidemicznych
Prowadzenie Krajowego Punktu Kontaktowego ds. Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych
Prowadzenie staży i szkoleń w zakresie zdrowia publicznego i epidemiologii
Działalność wydawnicza (Redakcja Przeglądu Epidemiologicznego)
DZIAŁANIA W ZAKRESIE ZAPEWNIENIA ZDROWIA POLAKÓW
Badania epidemiologiczne przekładają się na planowanie działań przeciwepidemicznych. Szczególnym przykładem są tu wyniki badań nad chorobami, którym zapobiega się poprzez szczepienia, nad wyszczepialnością oraz nad efektywnością szczepień, które są wykorzystywane przy planowaniu kalendarza szczepień ochronnych. Innym przykładem są analizy dostarczające informacji niezbędnych w programach eradykacji chorób, ich eliminacji bądź eliminacji jako problemu zdrowia publicznego. Zakład uczestniczy w międzynarodowym systemie ostrzegania działającym w ramach Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych, który poprzez szybkie przekazywanie informacji pozwala krajom na wdrożenie odpowiednich działań.
NAJWIĘKSZE OSIĄGNIĘCIA NAUKOWE I BADAWCZE, PUBLIKACJE
Wybrane publikacje Zakładu w latach 2013-2015:
1: Porter K, Gourlay A, Attawell K, Hales D, Supervie V, Touloumi G, Rosinska M, Vourli G, van Sighem A, Pharris A, Noori T; ECDC Dublin Declaration Monitoring Network. Substantial heterogeneity in progress towards reaching the 90-90-90 HIV target in the WHO European Region. J Acquir Immune Defic Syndr. 2018 May 25.
2: Rosińska M, Gios L, Nöstlinger C, Vanden Berghe W, Marcus U, Schink S, Sherriff N, Jones AM, Folch C, Dias S, Velicko I, Mirandola M; Sialon II Network. Prevalence of drug use during sex amongst MSM in Europe: Results from a multi-site bio-behavioural survey. Int J Drug Policy. 2018 May;55:231-241.
3: Valenciano M, Kissling E, Larrauri A, Nunes B, Pitigoi D, O’Donnell J, Reuss A, Horváth JK, Paradowska-Stankiewicz I, Rizzo C, Falchi A, Daviaud I, Brytting M, Meijer A, Kaic B, Gherasim A, Machado A, Ivanciuc A, Domegan L, Schweiger B, Ferenczi A, Korczyńska M, Bella A, Vilcu AM, Mosnier A, Zakikhany K, de Lange M, Kurečić Filipovićović S, Johansen K, Moren A; I-MOVE primary care multicentre case-control team. Exploring the effect of previous inactivated influenza vaccination on seasonal influenza vaccine effectiveness against medically attended influenza: Results of the European I-MOVE multicentre test-negative case-control study, 2011/2012-2016/2017. Influenza Other Respir Viruses. 2018 Apr 16.
4: Stępień M, Zakrzewska K, Rosińska M. Significant proportion of acute hepatitis B in Poland in 2010-2014 attributed to hospital transmission: combining surveillance and public registries data. BMC Infect Dis. 2018 Apr 10;18(1):164.
5: Stefanoff P, Rubikowska B, Bratkowski J, Ustrnul Z, Vanwambeke SO, Rosinska M. A Predictive Model Has Identified Tick-Borne Encephalitis High-Risk Areas inRegions Where No Cases Were Reported Previously, Poland, 1999-2012. Int J Environ
Res Public Health. 2018 Apr 4;15(4). pii: E677.
6: Caraballo Cortes K, Rosińska M, Janiak M, Stępień M, Zagordi O, Perlejewski K, Osuch S, Pawełczyk A, Bukowska-Ośko I, Płoski R, Grabarczyk P, Laskus T, Radkowski M. Next-generation sequencing analysis of a cluster of hepatitis C virus infections in a haematology and oncology center. PLoS One. 2018 Mar 22;13(3):e0194816
7: Czerwinski M, Niedzwiedzka-Stadnik M, Zielicka-Hardy A, Tomusiak A, Sadkowska-Todys M, Zielinski A, Strus M, Heczko P, Rosinska M. Genital Chlamydia trachomatis infections in young adults – a school-based bio-behavioural study in urban areas, Poland, 2012 to 2015. Euro Surveill. 2018 Feb;23(6).
8: Paradowska-Stankiewicz I, Korczyńska MR, Cieślak K, Kowalczyk D, Szymański K, Brydak LB. Vaccine Effectiveness against Influenza in 2015/16 in Hospital and Ambulatory Medical Care Facilities: Polish Results of the European I-MOVE+ Multicenter Study. Adv Exp Med Biol. 2018;1023:93-100
PROWADZONE PROJEKTY
EpiBaza – Udostępnienie zasobów Ogólnopolskiego Systemu Nadzoru Epidemiologicznego i Środowiskowego nad Bezpieczeństwem Ludności. Projekt w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa. Okres realizacji: 01.08.2016- 31.07.2019
Istotą projektu EpiBaza jest budowa systemu elektronicznego, który będzie wspomagał proces gromadzenia i przechowywania danych dotyczących chorób zakaźnych oraz bezpieczeństwa żywności i zagrożeń środowiskowych. Będzie on również integrował wszystkie źródła danych posiadanych i pozyskiwanych przez NIZP PZH – PIB w taki sposób, aby możliwe stało się publiczne udostępnianie tych informacji z zachowaniem odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa.
EPIET – Program Szkoleń w Epidemiologii Szkoleniowej. Program Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC). Okres realizacji: od 2008 r.
Program obejmuje kursy stacjonarne organizowane przez ECDC oraz 2-letnie staże w wybranych instytutach zdrowia publicznego w Unii Europejskiej. Zakres szkolenia to nadzór epidemiologiczny, dochodzenia w ogniskach chorób zakaźnych, prowadzenie projektów badawczych i komunikacja. Zakład jest jednym z miejsc stażowych programu.
Koordynacja przekazywania krajowych danych epidemiologicznych o zakażeniach i chorobach zakaźnych do Europejskiego Centrum Zapobiegania oraz Kontroli Chorób Zakaźnych oraz instytucji i organizacji międzynarodowych, w tym sporządzanie i przekazywanie raportów zawierających m.in. indywidualne (zanonimizowane) dane o zachorowaniach na choroby zakaźne zgodnie z definicjami przypadków. Projekt w ramach Narodowego Programu Zdrowia. Okres realizacji: od 2017 r. (odnawialny)
Działania w ramach projektu obejmują opracowanie i dostosowanie do wymagań nadzoru na poziomie UE i WHO procedur raportowania danych o chorobach zakaźnych i ogniskach; gromadzenie i weryfikację danych o chorobach zakaźnych i ogniskach a także współpracę z instytucjami międzynarodowymi odpowiedzialnymi za nadzór.
Skład zespołu
mgr Joanna Bogusz
mgr Radosław Izdebski
mgr Wioletta Kitowska
mgr Jolanta Makaruk
Dane kontaktowe
Osoba do kontaktu:
E-mail: ihr@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 281
Budynek: AB
Pokój: 416
CZYM ZAJMUJE SIĘ KRAJOWY PUNKT CENTRALNY?
Zapewnienie całodobowego kontaktu z Punktem Kontaktowym WHO.
Odbieranie pilnych powiadomień o zdarzeniach stanowiących zagrożenie zdrowia publicznego o znaczeniu międzynarodowym przesyłanych przez Punkt Kontaktowy WHO.
Odbieranie pilnych powiadomień o zdarzeniach stanowiących zagrożenie zdrowia publicznego, przesyłanych przez właściwe organy administracji publicznej (rządowej i samorządowej), które na podstawie przepisów prawa powszechnie obowiązującego są odpowiedzialne za ich zbieranie i gromadzenie.
Konsolidację powiadomień oraz ocenę zgłoszonych zdarzeń w oparciu o zasady naukowe oraz według instrumentu decyzyjnego zawartego w Międzynarodowych Przepisach Zdrowotnych.
Niezwłoczne przekazywanie powiadomień otrzymanych z WHO
do właściwych organów administracji publicznej (rządowej i samorządowej), odpowiedzialnych w Polsce za nadzór epidemiologiczny, przejścia graniczne, zakłady opieki zdrowotnej oraz innych organów władzy publicznej zgodnie z ich kompetencją.
Niezwłoczne przekazywanie, w imieniu Ministra Zdrowia, powiadomień o zdarzeniach stanowiących zagrożenie dla zdrowia publicznego, które zostały wykryte na terenie Polski do Punktu Kontaktowego WHO.
Zbieranie, konsolidację oraz przesyłanie do Punktu Kontaktowego WHO aktualnych, dokładnych i wystarczająco szczegółowych informacji o działaniach podjętych przez właściwe organy administracji publicznej (rządowej i samorządowej) oraz instytucje i służby w odpowiedzi na zdarzenia.
Weryfikacja informacji na temat zdarzeń, które miały miejsce na terenie Polski, uzyskanych przez WHO z innych źródeł.
Współpraca ze służbami odpowiedzialnymi za szybkie wykrywanie zagrożeń i reagowanie na zagrożenia dla zdrowia publicznego niezależnie od przyczyny zagrożenia.
Współpraca z odpowiednimi organami administracji publicznej przy wdrażaniu Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych oraz ewaluacji wdrożenia tych Przepisów.
Upublicznianie wiedzy na temat Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych w Polsce.
PUBLIKACJE
Najważniejsze publikacje w latach 2013–2018:
1: Radziszewski F, Janiec J, Henszel Ł, Izdebski R, Polański P. Poliomyelitis eradication – the review of notifications from the years 2010-2016 sent to National IHR Focal Point. Przegl Epidemiol. 2017;71(1):25-32.
2: Izdebski R, Henszel Ł, Janiec J, Radziszewski F. Measles elimination – review of event notifications sent to National IHR Focal Point between 2010 and 2016. Przegl Epidemiol. 2017;71(1):15-24.
3: Henszel Ł, Janiec J, Izdebski R, Radziszewski F, Polański P. Emerging infectious diseases not covered by routine vaccination in Europe in 2010-2015–the review of WHO and ECDC notifications for the National IHR Focal Point in Poland. Przegl Epidemiol. 2015;69(4):679-86, 829-36. English, Polish
PROWADZONE PROJEKTY
Trzeci Program Unii Europejskiej w dziedzinie zdrowia (2014-2020) „Joint Action on preparedness and action at points of entry (air, maritime and ground crossing)”.
Projekt ma na celu wsparcie oraz przygotowanie sektora transportu morskiego, lotniczego i lądowego do odpowiedniego reagowania na poważne zagrożenia dla zdrowia publicznego o znaczeniu transgranicznym oraz wymiany informacji o tych zdarzeniach, która umożliwiałaby podejmowanie skoordynowanych działań w skali europejskiej. Termin realizacji: 1 maj 2018 r. – 30 kwietnia 2021 r.
Kierownik
dr n. med. Małgorzata Sadkowska-Todys, prof. NIZP PZH – PIB
Skład zespołu
dr n. o zdr. Michał Czerwiński
mgr Marta Kosyra
mgr Ewelina Księżak
mgr Małgorzata Milczarek
lek. wet. inż. Piotr Polański
mgr Katarzyna Gordat
mgr Zuzanna Nowacka
Lek. rezydent Arleta Surowska
dr Eftychia Kotronia
Dane kontaktowe
E-mail: epidemiologia@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 208
Budynek: AB
Pokój: 302
CZYM ZAJMUJE SIĘ PRACOWNIA?
Prowadzenie badań naukowych oraz rozwijanie programów w zakresie monitorowania i oceny sytuacji epidemiologicznej występowania chorób zakaźnych lub ich następstw;
Gromadzenie informacji dotyczących zachorowań z powodu chorób zakaźnych wywoływanych czynnikami zoonotycznymi, dokonywanie ich analizy i interpretacji oraz udostępnianie wyników tych ocen organizacjom krajowym i międzynarodowym – WHO, ECDC, EFSA w ramach współpracy;
Konsultowanie postępowania przeciwepidemicznego i profilaktycznego w zakresie zagrożeń chorobami szczególnie niebezpiecznymi lub nowo pojawiającymi się zakażeniami;
Wsparcie merytoryczne i konsultacyjne dla pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie zgłaszanych jednostek chorobowych oraz ognisk epidemicznych chorób przenoszonych drogą pokarmową.
NAJISTOTNIEJSZE WSPÓŁPRACE NAUKOWE
Aktywnie wspieramy pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej w ich wysiłkach na rzecz kontroli i zapobiegania chorób zakaźnych. Udzielamy porad i konsultacji również innym jednostkom działającym w zakresie zwalczania chorób zakaźnych w kraju.
Współpracujemy blisko z ECDC i innymi podobnymi kluczowymi światowymi organizacjami, jak EFSA, czy WHO w zakresie oceny ryzyka, nadzoru nad chorobami zakaźnymi i ich kontrolą.
Jesteśmy zaangażowani w europejski program szkolenia w zakresie epidemiologii interwencyjnej (EPIET), umożliwiając zdobywane praktycznych doświadczeń w zakresie epidemiologii interwencyjnej i nadzoru nad chorobami zakaźnymi w Polsce.
PUBLIKACJE
Baumann-Popczyk A, Popczyk B, Gołąb E, Rożej-Bielicka W, Sadkowska-Todys M. Across-sectional study among Polish hunters: seroprevalence of hepatitis E and the analysis of factors contributing to HEV infections. Med Microbiol Immunol. 2017 Oct;206(5):367-378.
Fiecek B, Chmielewski T, Sadkowska-Todys M, Czerwiński M, Zalewska G, Rogulska U, Tylewska-Wierzbanowska S. An outbreak of leptospirosis imported from Germany to Poland. Adv Clin Exp Med. 2017 May-Jun;26(3):415-419
Severi E, Verhoef L, Thornton L, Guzman-Herrador BR, Faber M, Sundqvist L, Rimhanen-Finne R, Roque-Afonso AM, Ngui SL, Allerberger F, Baumann-Popczyk A, Muller L, Parmakova K, Alfonsi V, Tavoschi L, Vennema H, Fitzgerald M, Myrmel M, Gertler M, Ederth J, Kontio M, Vanbockstael C, Mandal S, Sadkowska-Todys M, Tosti ME, Schimmer B, O Gorman J, Stene-Johansen K, Wenzel JJ, Jones G, Balogun K, Ciccaglione AR, O’ Connor L, Vold L, Takkinen J, Rizzo C. Large and prolonged food-borne multistate hepatitis A outbreak in Europe associated with consumption of frozen berries, 2013 to 2014. Euro Surveill. 2015 Jul 23;20(29):21192.
Sadkowska-Todys M, Dudek-Godeau D, Kamińska S, Baumann-Popczyk A, Czerwiński M, Kucharczyk B, Zieliński A. Occurrence and maintenance of hantavirus infections among rodent populations in their natural habitat–results of a field study from Podkarpackie province, Poland 2010-2012. Przegl Epidemiol. 2015;69(2):283-8,395-9. English, Polish.
Sadkowska-Todys M, Baumann-Popczyk A, Wnukowska N, Popczyk B, Kucharczyk B, Gołąb E. Occurrence and prevalence of selected zoonotic agents: Echinococcus multilocularis, Trichinella spiralis and hepatitis E virus (HEV) in the population of Polish hunters–results of the study conducted in 2010-2012. Przegl Epidemiol. 2015;69(4):673-8, 823-7. English, Polish
Kamińska S, Kruszewska Ż, Lejbrandt E, Sadkowska-Todys M. Lessons from Norovirus Outbreak in Warsaw, Poland, December 2012. Food Environ Virol. 2014 Dec;6(4):276-81
PROWADZONE PROJEKTY
EpiBaza – Udostępnienie zasobów Ogólnopolskiego Systemu Nadzoru Epidemiologicznego i Środowiskowego nad Bezpieczeństwem Ludności. Projekt w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa. Okres realizacji: 01.08.2016- 31.07.2019. Istotą projektu jest budowa systemu elektronicznego, który będzie wspomagał proces gromadzenia i przechowywania danych dotyczących chorób zakaźnych oraz bezpieczeństwa żywności i zagrożeń środowiskowych. Będzie on również integrował wszystkie źródła danych posiadanych i pozyskiwanych przez NIZP PZH – PIB w taki sposób, aby możliwe stało się publiczne udostępnianie tych informacji z zachowaniem odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa.
Narodowy Program Zdrowia, w zakresie zadań ze zdrowia publicznego: koordynacji przekazywania krajowych danych epidemiologicznych o zakażeniach i chorobach zakaźnych do Europejskiego Centrum Zapobiegania oraz Kontroli Chorób Zakaźnych oraz innych instytucji i organizacji międzynarodowych, w tym sporządzenia i przekazywanie raportów zawierających m. in. indywidualne (zanonimizowane) dane o zachorowaniach na choroby zakaźne zgodnie z definicjami przypadków. Okres realizacji: 2016-2020
Narodowy Program Zdrowia: Rozszerzony panel badań laboratoryjnych w ogniskach chorób przenoszonych drogą pokarmową, w których nie określono czynnika etiologicznego w ramach rutynowo wykonywanych badań laboratoryjnych w różnych regionach kraju. Okres realizacji: 2016-2020
Narodowy Program Zdrowia: Analiza czynników ryzyka występowania chorób zakaźnych w ogniskach epidemicznych- pogłębione dochodzenie w rozproszonym ognisku Salmonella Enteritidis. Okres realizacji: 2016-2020
Kierownik
prof. dr hab. n. med. i n. o zdr. Iwona Paradowska-Stankiewicz
Skład zespołu
dr hab. Ewa Augustynowicz
lek. med. Agnieszka Rumik
mgr Jakub Zbrzeźniak
lek. rezydent Karolina Mrozowska-Nyckowska
mgr Patrycja Myszka-Szymanowska
lek. rezydent Ewa Telążka
Dane kontaktowe
Osoba do kontaktu: prof. dr hab. n. med. i n. o zdr. Iwona Paradowska-Stankiewicz
E-mail: istankiewicz@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 386
Budynek: AB
Pokój: 313
CZYM ZAJMUJE SIĘ PRACOWNIA?
Ocena sytuacji epidemiologicznej bakteryjnych i wirusowych chorób, którym można zapobiec drogą szczepień w Polsce.
Ocena skuteczności szczepień oraz innych metod zapobiegania i zwalczania chorób zakaźnych.
Pełnienie funkcji epidemiologicznego ośrodka koordynującego ogólnoświatowe programy eradykacji chorób zakaźnych Światowej Organizacji Zdrowia na terenie Polski.
Pełnienie funkcji epidemiologicznego punktu kontaktowego Europejskiej sieci nadzoru nad chorobami zwalczanymi przez szczepienia EUVAV-NET oraz punktu kontaktowego Europejskiego projektu VACSATC.
Koordynacja nadzoru nad niepożądanymi odczynami poszczepiennymi w Polsce.
Komunikacja w zakresie szczepień.
NAJISTOTNIEJSZE WSPÓŁPRACE NAUKOWE
Współpraca z EpiConcept oraz ECDC, koordynatorem prac w sieci I-MOVE (Influenza Monitoring of Vaccine Effectiveness), której celem jest wzmocnienie nadzoru nad grypą w Europie oraz ocena efektywności szczepień przeciw grypie w Europie.
Współpraca z WHO w ramach Programu Eradykacji Poliomyelitis w Regionie Europejskim WHO oraz Programu Eliminacji Odry, Różyczki i Różyczki wrodzonej.
Współpraca z Radą Sanitarno – Epidemiologiczną – organem doradczym i opiniotwórczym Głównego Inspektora Sanitarnego, powoływanym przez Ministra Zdrowia. Zadaniem Rady jest wsparcie merytoryczne i naukowe GIS w sprawach objętych zakresem działania Inspekcji Sanitarnej.
Udział w pracach sieci WHO Vaccine Safety Net, obejmujący sieć portali, które w europejskich językach przekazują wiarygodne informacje o bezpieczeństwie szczepień.
PROWADZONE PROJEKTY
1. SeroPertPoland- Ocena czasu utrzymywania się ochrony poszczepiennej przeciw krztuścowi u dzieci i młodzieży w wieku 6-15 lat w zależności od rodzaju szczepionki (DTPa vs DTPw) podanej w ramach szczepień populacyjnych zgodnie z PSO. Ocena odpowiedzi komórkowej i humoralnej u dzieci i młodzieży w wieku 6-15 lat szczepionej przeciw krztuścowi zgodnie z PSO. Okres realizacji: 2017-2018.
2.Projekt I-MOVE+ realizowany jest przez 12 państw członkowskich Unii Europejskiej. Od sezonu 2010/2011 Polska dołączyła do europejskiej sieci. Celem projektu jest ocena efektywności szczepień przeciw grypie w Europie. Okres realizacji: 01.05.2015 – 18.10.2018
Kierownik
mgr Mirosław P. Czarkowski
Skład zespołu
mgr Urszula Wielgosz
Dane kontaktowe
E-mail: epimeld@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 210
Budynek: AB
Pokój: 424
CZYM ZAJMUJE SIĘ PRACOWNIA?
Monitorowanie sytuacji epidemiologicznej chorób zakaźnych oraz stanu zaszczepienia przeciw tym chorobom w Polsce.
Gromadzenie i weryfikacja danych o zachorowaniach na choroby zakaźne, zakażeniach i zatruciach w Polsce, nadsyłanych obligatoryjnie przez stacje sanitarno-epidemiologiczne.
Opracowywanie i upowszechnianie okresowych raportów o zarejestrowanych w Polsce zachorowaniach na choroby zakaźne, zakażeniach i zatruciach, w tym rocznych biuletynów „Choroby zakaźne i zatrucia w Polsce” oraz „Szczepienia ochronne w Polsce”.
Wykonywanie doraźnych analiz sytuacji epidemiologicznej chorób zakaźnych w Polsce.
Współpraca ze Światową Organizacją Zdrowia oraz Europejskim Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób w zakresie wymiany informacji o zachorowaniach na choroby zakaźne.
Skład zespołu
dr. hab. n. o zdr. Magdalena Rosińska, prof. NIZP PZH – PIB
dr n. o zdr. Marta Niedźwiedzka-Stadnik
dr n. med. Małgorzata Stępień
mgr Katarzyna Szmulik
lek. dent. Aleksandra Izdebska
dr n. o zdr. Karolina Zakrzewska
lek. Ewa Nowakowska-Radziwonka
Dane kontaktowe
E-mail: mrosinska@pzh.gov.pl
Telefon: +22-5421-204, 248
Budynek: AB
Pokój: 304, 308
CZYM ZAJMUJE SIĘ PRACOWNIA?
1. Ocena sytuacji epidemiologicznej bakteryjnych i wirusowych chorób przenoszonych drogą parenteralną w Polsce.
2. Wsparcie merytoryczne i techniczne w zakresie nadzoru epidemiologicznego nad wybranymi chorobami, w szczególności HIV, HBV i HCV.
3. Udział w realizacji Krajowego Programu Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS oraz Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii w zakresie wsparcia informacyjnego
4. Prowadzenie badań epidemiologicznych dotyczących wybranych chorób zakaźnych przenoszonych drogą parenteralną.
5. Pełnienie funkcji epidemiologicznego punktu kontaktowego Europejskiej sieci nadzoru nad wirusowymi zapaleniami wątroby, HIV i chorobami przenoszonymi drogą płciową, koordynowanej przez ECDC.
NAJISTOTNIEJSZE WSPÓŁPRACE NAUKOWE
1. Współpraca w europejskich sieciach nadzoru epidemiologicznego:
– koordynowanych przez Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC): HIV, wirusowe zapalenia wątroby typu B i C, choroby przenoszone drogą płciową
– koordynowanych przez Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Uzależnień (EMCDDA): choroby zakaźne związane z przyjmowaniem narkotyków
2. Współpraca naukowa przy realizacji projektów badawczych
– Uniwersytet w Atenach (National and Kapodistrian University of Athens, Department of Hygiene, Epidemiology and Medical Statistics)
– Uniwersytet w Cambrigde (University of Cambridge, MRC Biostatistics Unit)
– Śląski Uniwersytet Medyczny (Katedra i Zakład Mikrobiologii i Wirusologii)
3. Najważniejsze publikacje w latach 2013–2018:
1: Porter K, Gourlay A, Attawell K, Hales D, Supervie V, Touloumi G, Rosinska M, Vourli G, van Sighem A, Pharris A, Noori T; ECDC Dublin Declaration Monitoring Network. Substantial heterogeneity in progress towards reaching the 90-90-90 HIV target in the WHO European Region. J Acquir Immune Defic Syndr. 2018 May 25. doi:10.1097/QAI.0000000000001761.
2: Rosińska M, Gios L, Nöstlinger C, Vanden Berghe W, Marcus U, Schink S,
Sherriff N, Jones AM, Folch C, Dias S, Velicko I, Mirandola M; Sialon II Network. Prevalence of drug use during sex amongst MSM in Europe: Results from a multi-site bio-behavioural survey. Int J Drug Policy. 2018;55:231-241. doi:10.1016/j.drugpo.2018.01.002.
3: Stępień M, Zakrzewska K, Rosińska M. Significant proportion of acute hepatitis B in Poland in 2010-2014 attributed to hospital transmission: combining surveillance and public registries data. BMC Infect Dis. 2018; 18(1):164. doi: 10.1186/s12879-018-3063-3.
4: Caraballo Cortes K, Rosińska M, Janiak M, Stępień M, Zagordi O, Perlejewski K, Osuch S, Pawełczyk A, Bukowska-Ośko I, Płoski R, Grabarczyk P, Laskus T, Radkowski M. Next-generation sequencing analysis of a cluster of hepatitis C virus infections in a haematology and oncology center. PLoS One. 2018;13(3):e0194816. doi: 10.1371/journal.pone.0194816.
5: Czerwinski M, Niedzwiedzka-Stadnik M, Zielicka-Hardy A, Tomusiak A,
Sadkowska-Todys M, Zielinski A, Strus M, Heczko P, Rosinska M. Genital Chlamydia trachomatis infections in young adults – a school-based bio-behavioural study in urban areas, Poland, 2012 to 2015. Euro Surveill. 2018;23(6). doi:10.2807/1560-7917.ES.2018.23.6.17-00087.
6: Smoleń-Dzirba J, Rosińska M, Janiec J, Beniowski M, Cycoń M, Bratosiewicz-Wąsik J, Wąsik TJ. HIV-1 Infection in Persons Homozygous for CCR5-Δ32 Allele: The Next Case and the Review. AIDS Rev. 2017;19(4):219-230.
7: Marcus U, Schink SB, Sherriff N, Jones AM, Gios L, Folch C, Berglund T, Nöstlinger C, Niedźwiedzka-Stadnik M, Dias SF, Gama AF, Naseva E, Alexiev I, Staneková D, Toskin I, Pitigoi D, Rafila A, Klavs I, Mirandola M; Sialon II Network. HIV serostatus knowledge and serostatus disclosure with the most recent anal intercourse partner in a European MSM sample recruited in 13 cities: results from the Sialon-II study. BMC Infect Dis. 2017;17(1):730. doi: 10.1186/s12879-017-2814-x.
8: Mirandola M, Gios L, Sherriff N, Pachankis J, Toskin I, Ferrer L, Dias S, Velicko I, Staneková D, Caplinskas S, Naseva E, Niedźwiedzka-Stadnik M; Sialon II Network. Socio-demographic Characteristics, Sexual and Test-Seeking Behaviours Amongst Men Who have Sex with Both Men and Women: Results from a Bio-behavioural Survey in 13 European Cities. AIDS Behav. 2017;21(10):3013-3025. doi:10.1007/s10461-017-1831-5.
9: Gourlay AJ, Pharris AM, Noori T, Supervie V, Rosinska M, van Sighem A, Touloumi G, Porter K. Towards standardized definitions for monitoring the continuum of HIV care in Europe. AIDS. 2017;31(15):2053-2058. doi: 10.1097/QAD.0000000000001597.
10: Rosińska M, Parda N, Kołakowska A, Godzik P, Zakrzewska K, Madaliński K, Zieliński A, Boguradzka A, Gierczyński R, Stępień M. Factors associated with hepatitis C prevalence differ by the stage of liver fibrosis: A cross-sectional study in the general population in Poland, 2012-2016. PLoS One. 2017;12(9):e0185055. doi: 10.1371/journal.pone.0185055.
11: Czerwinski M, Grabarczyk P, Stepien M, Kubicka-Russel D, Tkaczuk K, Brojer E, Rosinska M. What weighs more-low compliance with self-deferral or minor medical procedures? Explaining the high rate of hepatitis C virus window-period donations in Poland. Transfusion. 2017;57(8):1998-2006. doi: 10.1111/trf.14163.
12: Smoleń-Dzirba J, Rosińska M, Kruszyński P, Bratosiewicz-Wąsik J, Wojtyczka R, Janiec J, Szetela B, Beniowski M, Bociąga-Jasik M, Jabłonowska E, Wąsik TJ, The Cascade Collaboration In EuroCoord A. Prevalence of Transmitted Drug-Resistance Mutations and Polymorphisms in HIV-1 Reverse Transcriptase, Protease, and gp41 Sequences Among Recent Seroconverters in Southern Poland. Med Sci Monit. 2017;23:682-694.
13: Zakrzewska K, Parda N, Rosińska M. Prevention programmes in primary health care – 8 aspects of their effective implementation. Przegl Epidemiol. 2017;71(2):259-269.
14: Parda N, Stępień M, Zakrzewska K, Madaliński K, Kołakowska A, Godzik P, Rosińska M. What affects response rates in primary healthcare-based programmes? An analysis of individual and unit-related factors associated with increased odds of non-response based on HCV screening in the general population in Poland. BMJ Open. 2016;6(12):e013359. doi:10.1136/bmjopen-2016-013359.
15: Gwiazda P, Miasojedow B, Rosińska M. Bayesian inference for age-structured population model of infectious disease with application to varicella in Poland. J Theor Biol. 2016 Oct 21;407:38-50. doi:10.1016/j.jtbi.2016.07.008.
16: Sakem B, Madaliński K, Nydegger U, Stępień M, Godzik P, Kołakowska A, Risch L, Risch M, Zakrzewska K, Rosińska M. Hepatitis C virus epidemiology and prevention in Polish and Swiss population – similar and contrasting experiences. Ann Agric Environ Med. 2016 Sep;23(3):425-31. doi:10.5604/12321966.1219181.
17: Rosinska M, Gwiazda P, De Angelis D, Presanis AM. Bayesian evidence synthesis to estimate HIV prevalence in men who have sex with men in Poland at the end of 2009. Epidemiol Infect. 2016;144(6):1175-91. doi: 10.1017/S0950268815002538.
18: Gios L, Mirandola M, Toskin I, Marcus U, Dudareva-Vizule S, Sherriff N, Breveglieri M, Furegato M, Folch C, Ferrer L, Montoliu A, Nöstlinger C, Vanden Berghe W, Kühlmann-Berenzon S, Velicko I, Dias S, Suligoi B, Regine V, Stanekova D, Rosińska M, Caplinskas S, Klavs I, Alexiev I, Rafila A. Bio-behavioural HIV and STI surveillance among men who have sex with men in Europe: the Sialon II protocols. BMC Public Health. 2016;16:212. doi:10.1186/s12889-016-2783-9.
19: Rosińska M, Simmons R, Marzec-Bogusławska A, Janiec J, Porter K. Relating HIV testing patterns in Poland to risky and protective behaviour. AIDS Care. 2016;28(4):423-31. doi: 10.1080/09540121.2015.1100702.
20: Bukowska-Ośko I, Pawełczyk A, Perlejewski K, Kubisa N, Caraballo Cortés K, Rosińska M, Płoski R, Fic M, Kaźmierczak J, Popiel M, Ząbek P, Horban A, Radkowski M, Laskus T. Genetic Variability of Hepatitis C Virus (HCV) 5′ Untranslated Region in HIV/HCV Coinfected Patients Treated with Pegylated Interferon and Ribavirin. PLoS One. 2015 May 1;10(5):e0125604. doi: 10.1371/journal.pone.0125604.
21: Rosińska M, Sierosławski J, Wiessing L. High regional variability of HIV, HCV and injecting risks among people who inject drugs in Poland: comparing a cross-sectional bio-behavioural study with case-based surveillance. BMC Infect Dis. 2015;15:83. doi: 10.1186/s12879-015-0828-9.
22: Kuna A, Szostakowska B, Nahorski WL, Stępień M, Kowalczyk D, Stańczak J, Myjak P. An attempt to estimate the minimal number of Poles infected and treated for malaria in Poland and abroad. Int Marit Health. 2015;66(4):233-7. doi:10.5603/IMH.2015.0044.
23: Stępień M, Rosińska M. Hepatitis C oubreaks in Poland in 2003-2013. Medical procedures as a dominant route of HCV transmission. Przegl Epidemiol. 2015;69(3):465-72, 585-90.
24: Simmons R, Lutsar I, Malyuta R, Rosińska M, Porter K. Using incidence assays within the context of the recent infections testing algorithm. AIDS. 2014;28(14):2167. doi: 10.1097/QAD.0000000000000367.
25: Bukowska-Ośko I, Radkowski M, Pawełczyk A, Rosinska M, Caraballo Cortés K, Płoski R, Berak H, Horban A, Stanczak J, Fic M, Laskus T. Hepatitis C virus 5′ untranslated region variability correlates with treatment outcome. J Viral Hepat. 2014;21(8):551-9. doi: 10.1111/jvh.12182.
26: Uusküla A, Raag M, Folch C, Prasad L, Karnite A, van Veen MG, Eritsyan K, Rosinska M, Des Jarlais DC, Wiessing L. Self-reported testing, HIV status and associated risk behaviours among people who inject drugs in Europe: important differences between East and West. AIDS. 2014;28(11):1657-64. doi:10.1097/QAD.0000000000000299.
27: Stępień M, Rosińska M. Imported malaria in Poland 2003 to 2011: implications of different travel patterns. J Travel Med. 2014 May-Jun;21(3):189-94. doi:10.1111/jtm.12109.
28: Rosinska M, Janiec J, Niedźwiedzka-Stadnik M. Increase of new HIV diagnoses among men who have sex with men in Poland, 2000 to 2011. Euro Surveill. 2013;18(48):20642.
29: Czerwinski M, McNutt LA, DeHovitz JA, Zielinski A, Rosinska M. Refining HIV risk: the modifying effects of youth, gender and education among people who inject drugs in Poland. PLoS One. 2013;8(7):e68018. doi:10.1371/journal.pone.0068018.
30: Smoleń-Dzirba J, Rosińska M, Kruszyński P, Bratosiewicz-Wąsik J, Janiec J, Beniowski M, Bociąga-Jasik M, Jabłonowska E, Szetela B, Wąsik TJ. Transmission of drug-resistant HIV-1 variants among individuals with recent infection in southern Poland. Curr HIV Res. 2013;11(4):288-94.
31: Rosińska M, Marzec-Boguslawska A, Janiec J, Smoleń-Dzirba J, Wąsik T, Gniewosz J, Zalewska M, Murphy G, McKinney E, Porter K; CASCADE Collaboration In Eurocoord. High percentage of recent HIV infection among HIV-positive individuals newly diagnosed at voluntary counseling and testing sites in Poland. AIDS Res Hum Retroviruses. 2013;29(5):805-13. doi: 10.1089/AID.2012.0314.
PROWADZONE PROJEKTY
• HIV Estimates – Developing methods to improve the accuracy of HIV estimates in EU/EEA countrie. Okres realizacji: 01.07.2016 – 30.06.2020. Wizją projektu jest opracowanie wiarygodnych oszacowań dla kluczowych parametrów rozwoju epidemii HIV na poziomie Unii Europejskiej i w krajach członkowskich na podstawie danych zebranych w bazie danych europejskiego systemu nadzoru (TESSy).
• Health4LGBTI – Badanie pilotażowe dotyczące zmniejszenia nierówności w zdrowiu doświadczanych przez osoby LGBTI. Okres realizacji: 09.11.2015 – 30.03.2018. Celem projektu było określenie problemów napotykanych przez osoby LGBTI w dostępie do ochrony zdrowia i podczas korzystania z opieki zdrowotnej oraz analiza barier, z którymi spotykają się pracownicy medyczni opiekujący się pacjentami LGBTI.
• HIV CoC – Improving the monitoring of the HIV Continuum of Care in Europe Framework Okres realizacji: 7.10.2016 – 6.10.2020. Projekt jest częścią działań podjętych przez Europejskie Centrum ds. Kontroli Chorób (ECDC), które mają na celu poprawę monitorowania kontinuum opieki dla HIV w Europie. Cele projektu obejmują opracowanie definicji poszczególnych elementów kontinuum, identyfikacja i klasyfikacja źródeł danych; opracowanie metod oszacowania czasu potrzebnego do przemieszczania się pacjentów przez kolejne szczeble kontinuum; aplikacja do danych zbieranych przez ECDC; pomoc krajom w opracowaniu własnych miar kontinuum opieki, zharmonizowanych z proponowanym podejściem.
• HIV tools: Supporting the further development of the HIV modelling tools. Okres realizacji: 06.2018 – 06.2022. Celem projektu jest udoskonalenie modeli epidemii HIV stosowanych w „ECDC modelling tool”, pełna integracja „ECDC modelling tool” i „ECDC Estimates Accuracy Tool”, rozwój metod pozwalających na modelowanie migracji, a także dostarczenie wsparcia dla krajów w użytkowaniu wypracowanych metod i narzędzi.
• Określenie częstości występowania nowych zakażeń wirusem HIV na podstawie badań serologicznych różnicujących nowo-rozpoznane zakażenia na wczesne i długotrwające. Okres realizacji 05.2017 – 12.2019. Projekt ten dotyczy opracowania metod estymacji zapadalności HIV w oparciu o algorytm badań laboratoryjnych różnicujących zakażenia HIV na wczesne i długotrwające. Opracowana metodyka zostanie zastosowana do danych polskich z lat 2017 – 2018.
• Badanie rozpowszechnienia zakażeń HBV oraz czynników ryzyka zakażeń w populacji osób dorosłych w Polsce. Okres realizacji 08.2017 – 12.2018. Głównym celem projektu jest określenie aktualnego rozpowszechnienia zakażeń HBV wśród osób dorosłych w Polsce oraz zidentyfikowanie grupy (lub grup) osób o wyższym rozpowszechnieniu, w której (których) możliwe byłoby wdrożenie badań przesiewowych. Badanie realizowane poprzez wykonanie przeglądu serologicznego w kierunku zakażenia HBV w próbkach z aktualnego banku surowic reprezentatywnego dla populacji ogólnej w Polsce.
• Badanie przekrojowe „Stan zdrowia osób przyjmujących środki odurzające we wstrzyknięciach w zakresie chorób zakaźnych przenoszonych poprzez naruszenie ciągłości tkanek oraz kontakty seksualne. Rozpowszechnienie. Wiedza. Zachowania.” Okres realizacji: 04.05.2017 – 15.12.2017 oraz 29.05.2018-31.10.2018. Projekt pozwoli 1) oszacować częstość występowania zakażeń HBV, HCV, HIV oraz kiły w populacji osób użytkujących środki odurzające w iniekcji; 2) ocenić częstość podejmowania zachowań ryzykownych w badanej grupie; 3) ocenić dostęp do działań profilaktycznych (w tym z zakresu redukcji szkód) oraz do leczenia osób wiedzących o swoim zakażeniu/chorobach.
p.o. Kierownik
dr hab. n. med. Tomasz Chmielewski prof. NIZP PZH – PIB
Skład zespołu
mgr Beata Fiecek
dr n. med. i n. o zdr. Adam Kaczmarek
mgr Agata Stasiak
dr n. med. Wioleta Rożej-Bielicka
tech. Grażyna Lewandowska
Grzegorz Kobyliński
Dane kontaktowe
Osoba do kontaktu: Grzegorz Kobyliński
E-mail: parazytologia@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 220
Budynek: AB
Pokój: 412
CZYM ZAJMUJE SIĘ ZAKŁAD?
PROWADZENIE BADAŃ NAUKOWYCH DOTYCZĄCYCH:
• relacji zachodzących w układzie żywiciel-pasożyt
• analizy sytuacji epidemiologicznej chorób pasożytniczych i wektorowych
• oceny rozprzestrzenienia w środowisku wymienionych wyżej czynników
• zakaźnych stanowiących zagrożenie dla zdrowia publicznego oraz ich wektorów;
• opracowywania, doskonalenia i wdrażania metod wykrywania, identyfikacji i różnicowania pasożytów, w tym pasożytów szczególnie niebezpiecznych;
• rezerwuaru i wektorów babeszjozy, riketsjoz, bartoneloz i krętkowic odzwierzęcych;
• molekularnej charakterystyki Borrelia miyamotoi, Bartonella spp., Borrelia burgdorferi sensu lato, Coxiella burnetii, Babesia spp. występujących w Polsce;
• prowadzenie badań odwoławczych i konsultacyjnych w zakresie wykrywania i różnicowania zakażeń wywołanych przez riketsje, chlamydie, krętki odzwierzęce oraz Babesia spp. i Plasmodium spp.;
• prowadzenie szkoleń i konsultacji w zakresie wykonywanych badań dla różnych ośrodków medycznych na terenie całego kraju.
WYKONYWANIE BADAŃ DIAGNOSTYCZNYCH W KIERUNKU ZARAŻEŃ PASOŻYTNICZYCH:
- pasożyty jelitowe (pierwotniaki: Giardia intestinalis, Cryptosporidium parvum, Entamoeba histolytica, Endolimax nana, Blastocystis hominis, i inn.; tasiemce: Taenia spp., Hymenolepis spp.;
- Diphyllobothrium latum i inn.; nicienie: Enterobius vermicularis, Ascaris lumbricoides, Trichuris trichura, Ancylostoma spp., Necator spp., Strongyloides spp. i inn.; przywry);
- pasożyty tkankowe: bąblowica (Echinococcus spp.), włośnica (Trichinella spiralis), wągrzyca (Taenia solium), toksokaroza (Toxocara canis i Toxocara cati), toksoplazmoza (Toxoplasma gondii), babeszjoza (Babesia spp.), pneumocystoza (Pneumocystis jirovecii);
- pasożyty zewnętrzne: nużyca oczna i skórna (Demodex spp.), świerzb skórny (Sarcoptes scabiei);
- identyfikacja okazów pasożytów
- Prowadzenie konsultacji z zakresu diagnostyki chorób pasożytniczych
- Prowadzenie szkoleń z zakresu diagnostyki mikroskopowej inwazji pasożytów jelitowych
WYKONYWANIE BADAŃ DIAGNOSTYCZNYCH W KIERUNKU ZAKAŻEŃ PRZENOSZONYCH PRZEZ WEKTORY:
- Boreliozy z Lyme, riketsjoz (grupa gorączek plamistych i durów wysypkowych), gorączki Q, bartoneloz, anaplazmozy, krętkowic odzwierzęcych (leptospiroza), babeszjozy, chlamydioz
NAJISTOTNIEJSZE WSPÓŁPRACE NAUKOWE:
W poszukiwaniu zakażeń / zarażeń przenoszonych przez wektory prowadzona jest współpraca z:
Kliniką Okulistyki WUM w Warszawie – zagadnienia etiologii zapaleń w gałce ocznej u osób z upośledzeniem widzenia.
Współpraca ze Stacjami Sanitarno-Epidemiologicznymi – określenie rozpowszechnienia pasożytów jelitowych wśród dzieci.
PROWADZONE PROJEKTY:
- Projekt POWR.05.01.00-00-0003/20 pn. „Profilaktyka chorób odkleszczowych w makroregionie centralnym” realizowany jest w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020 współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.
Program profilaktyki chorób odkleszczowych obejmuje województwa: mazowieckie i łódzkie i przewiduje prowadzenie działań związanych z edukacją zdrowotną, badaniami przesiewowymi oraz kwalifikacją pacjentów do leczenia. W ramach programu realizowane są kierowane do społeczeństwa działania informacyjno-edukacyjne przyczyniające się do poprawy poziomu wiedzy i świadomości z zakresu epidemiologii i profilaktyki boreliozy z Lyme, poprawy dostępności diagnostyki, a także zwiększenia liczby rozpoznań choroby we wczesnym stadium. - Występowanie Borrelia miyamotoi w środowisku naturalnym – rezerwuar i wektor zakażenia występującego u ludzi (2017-2021).
Badania dotyczą występowania zakażeń B. miyamotoi u ludzi i roli kleszczy jako wektora tego zakażenia. Przyczynią się do uzyskania zasadniczego poszerzenia wiedzy o chorobach OUN wywoływanych przez krętki z rodzaju Borrelia. Zmiany klimatyczne, zmiany stylu życia, rekreacja, uprawianie sportów (amatorskie jak i zawodowe) oraz masowa turystyka, może przyczyniać się do zwiększania się liczby tych zachorowań. Identyfikacja zakażeń będzie postępem w medycynie chorób infekcyjnych przenoszonych przez kleszcze i umożliwi szybsze włączenie leczenia, a także uniknięcie ewentualnych powikłań. - Zakażenie pasożytnicze i bakteryjne nasienia mężczyzn diagnozowanych z powodu niepłodności – ocena skali zjawiska oraz ustalenie roli leczenia zakażeń w poprawie wyników seminologicznych.
Badanie pilotażowe, będzie miało formę badania obserwacyjno- interwencyjnego. Założeniem pilotażowego programu jest orientacja na potrzeby wielu par starających się o potomstwo. Wielospecjalistyczna opieka oparta na współpracy specjalistów różnych dziedzin, może przynieść wymierną korzyść w postaci ciąży przynajmniej u części leczonych. Oparcie procesów diagnostyczno-terapeutycznych na poszerzonych o badania w kierunku wybranych patogenów wytycznych, może być krokiem do osiągnięcia optymalnego wyniku leczenia niepłodności u par, u których wykluczono zarówno czynnik żeński jak i męski, a która określana jest jako niepłodność idiopatyczna. W sytuacji, gdy zostanie potwierdzona obecność czynnika zakaźnego, możliwe będzie wdrożenie dość prostego, prawdopodobnie skutecznego leczenia, które może mieć fundamentalne znaczenie dla życia par. - Badanie próbek piasku z terenów rekreacyjnych i piaskownic na terenie miasta Warszawy na obecność owsika (Enterobius vermicularis) i glisty ludzkiej (Ascaris lumbricoides).
Celem projektu była ocena sytuacji epidemiologicznej parazytoz jelitowych dotyczących Enterobius vermicularis (owsik ludzki) oraz Ascaris lumbricoides (glista ludzka) w próbkach środowiskowych pobranych z piaskownic i rekreacyjnych terenów miasta Warszawy. Celem zadania było również zwrócenie uwagi na problem występowania pasożytów wśród dzieci i zwiększenia profilaktyki przeciwpasożytniczej. - Wykrywanie i różnicowanie czynników zakaźnych w zespołach ocznych.
Zapalenie błony naczyniowej oka i nerwu wzrokowego to stan potencjalnie zagrażający widzeniu, który może prowadzić do znacznego pogorszenia ostrości wzroku. Mimo postępu diagnostyki i leczenia choroby te nadal stwarzają poważne problemy, ponieważ mają zróżnicowane i często niedające się ustalić przyczyny. Następstwem zapalenia błony naczyniowej mogą być poważne powikłania, takie jak obrzęk plamki, odwarstwienie siatkówki, jaskra czy zaćma. Ich rozwojowi sprzyjają podróże, kontakt ze zwierzętami (mogą one być nosicielami toksoplazmozy czy toksokarozy, spożywanie surowego mięsa i żywności zanieczyszczonej ziemią, picie nieprzegotowanej wody (toksoplazmoza), kontakt z kleszczami. Celem projektu jest wykrywanie i ocena częstości występowania zakażeń i zarażeń wywołanych bakteriami (Borrelia burgdorferi sensu lato, Borrela miyamotoi, Bartonella spp.) lub pasożytami (Toxocara, Toxoplasma, Filaria) u pacjentów ze zmianami zapalnymi w obrębie narządu wzroku (błony naczyniowej, nerwu wzrokowego).
p.o. kierownika
dr hab. n. med. Aleksander Masny
Zastępcy Kierownika
dr hab. n. med. Magdalena Wieczorek
dr n. med. i n. o zdr. Ewelina Hallmann
dr n. med. i n. o zdr. Agnieszka Kołakowska – Kulesza
Skład zespołu
prof. dr hab. n. med. Lidia Brydak
dr hab. Katarzyna Pancer
dr n. med. i n. o zdr. Beata Gad
dr n. med. Łukasz Kuryk
dr n. med. Agnieszka Trzcińska
mgr Paulina Kłosiewicz
mgr Katarzyna Kondratiuk
mgr Arleta Krzysztoszek
mgr Katarzyna Łuniewska
mgr Kinga Oleksiak
mgr Anna Olszewska (Kierownik Laboratorium)
mgr Karol Szymański
tech. Emilia Czajkowska
tech. Emilia Duszak
tech. Bartosz Mańkowski
tech. Anita Stasik
tech Julia Trzeciak
Dorota Ostapiuk (Sekretariat)
Dane kontaktowe
E-mail: wiruspzh@pzh.gov.pl
Telefon: (22) 54 21 230
Budynek: AB
Strukturę organizacyjną Zakładu Wirusologii tworzą:
- Pracownia odry i różyczki,
- Pracownia poliowirusów,
- Pracownia wirusów grypy i wirusów zakażeń oddechowych.
CZYM ZAJMUJE SIĘ ZAKŁAD?
Do zakresu działalności Zakładu Wirusologii w szczególności należy:
- prowadzenie badań w zakresie struktury, genetycznych i immunogennych cech wirusów, ich rozpowszechnienia w populacji polskiej oraz w środowisku, w tym m.in.:
- molekularna charakterystyka wirusów zakażających układ pokarmowy człowieka uzyskanych z próbek klinicznych i środowiskowych
- zmienność genetyczna wirusa odry w kontekście badań molekularnych wykonywanych w ramach nadzoru epidemiologicznego i laboratoryjnej diagnostyki medycznej
- badania poziomu ekspresji genów w guzach nowotworowych celem oceny efektywności terapii przeciwnowotworowej
- utworzenie krajowego system nadzoru ścieków ukierunkowanego na gromadzenie danych o SARS-CoV-2 i jego wariantach w ściekach
- prowadzenie badań w zakresie etiopatogenezy, seroepidemiologii i immunoprofilaktyki zakażeń i chorób wirusowych oraz opracowywanie algorytmów i metod diagnostyki laboratoryjnej zakażeń wirusowych, w tym m.in badanie udziału innych zakażeń wirusowych objawiających się wysypką u osób, u których wykluczono uprzednio zakażenie wirusem odry lub/i różyczki;
- prowadzenie badań z zakresu zastosowania wirusów w tworzeniu preparatów immunostymulujących, a także aktywności preparatów o potencjalnych właściwościach przeciwwirusowych, w tym związków będących inhibitorami replikacji wirusów;
- współpraca ze Światową Organizacją Zdrowia (WHO) w zakresie:
- pełnienia funkcji Krajowego Ośrodka ds. grypy celem realizacji zobowiązań wynikających z udziału w Globalnym Nadzorze nad Grypą (Global Influenza Surveillance Response System) oraz Europejskiej Sieci Nadzoru nad Grypą (European Influenza Surveillance Network)
- realizacji programu eradykacji poliomyelitis oraz pełnienie funkcji Krajowego Ośrodka ds. diagnostyki zakażeń Poliowirusami
- realizacji programu eliminacji odry i różyczki oraz pełnienie funkcji Krajowego Laboratorium ds. diagnostyki zakażeń wirusami odry i różyczki.
- prowadzenie badań dotyczących grypy i zakażeń wirusami grypopodobnymi, izolacja i charakterystyka szczepów wirusa grypy krążących na terenie Polski, badania dotyczące lekooporności szczepów wirusa grypy, wywołujących zakażenia u ludzi w różnych sezonach epidemicznych w Polsce oraz koordynacja krajowego nadzoru wirusologicznego i epidemiologicznego nad grypą opartego na systemie SENTINEL;
- realizacja zadań realizowanych w ramach Narodowego Programu Zdrowia oraz prowadzonych projektów naukowych;
- wykonywanie w ramach działalności usługowej ekspertyz dotyczących testów do diagnostyki zakażeń wirusowych oraz badań lub ekspertyz aktywności wirusobójczej chemicznych środków dezynfekcyjnych do dezynfekcji rąk, powierzchni i narzędzi;
- prowadzenie banku hodowli komórkowych, banku surowic oraz kolekcji wybranych szczepów wirusowych referencyjnych i izolowanych w Polsce.
W ramach Zakładu działa Laboratorium Zakładu Wirusologii (LEW), objęte systemem zarządzania w zakresie jakości. Laboratorium Zakładu Wirusologii zajmuje się prowadzeniem badań związanych z diagnostyką zakażeń wirusowych m.in. układu oddechowego, pokarmowego, moczowego, ośrodkowego układu nerwowego, udziałem wirusów w zakażeniach płodowych i okołoporodowych, jak również badań związanych z wirusami hepatropowymi.
Systemem zarządzania objęte są badania diagnostyczne wykonywane klasycznymi metodami wirusologicznymi, serologicznymi (badanie humoralnej odpowiedzi immunologicznej – oznaczanie obecności swoistych przeciwciał przeciwwirusowych w klasie IgM i IgG metodą ELISA) oraz metodami biologii molekularnej (wykrywanie obecności wirusowego materiału genetycznego technikami amplifikacji kwasów nukleinowych – nested-PCR, real-time PCR w próbkach klinicznych oraz różnicowanie genetyczne wybranych wirusów). Do zakresu działania Laboratorium należy również walidacja i wdrażanie nowych metod laboratoryjnych wykrywania zakażeń wirusowych, szczególnie nowo pojawiających. Prawidłowość wykonywania badań diagnostycznych w LEW jest weryfikowana przez uczestnictwo w międzynarodowych badaniach biegłości, organizowanych m.in. przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), Quality Control for Molecular Diagnostics (QCMD), INSTAND e.V.- Society for Promoting Quality Assurance in Medical Laboratories e.V.
Pracownicy Zakładu Wirusologii są członkami Towarzystw Naukowych i stowarzyszeń zawodowych oraz biorą udział w pracach następujących Komitetów i Organizacji:
- Polskie Towarzystwo Wirusologiczne
- European Society for Clinical Virology
- Polskie Towarzystwo Mikrobiologów
- European Networh of Imported Viral Diseases (ENIVD)
- Krajowa Izba Diagnostów Laboratoryjnych
- Komitet Techniczny 296 ds. Dezynfekcji i Antyseptyki Polskiego Komitetu Normalizacji.
NAJWIĘKSZE OSIĄGNIĘCIA NAUKOWE I BADAWCZE, PUBLIKACJE
- Garofalo, M.; Bertinato, L.; Staniszewska, M.; Wieczorek, M.; Salmaso, S.; Schrom, S.; Rinner, B.; Pancer, K.W.; Kuryk, L. Combination Therapy of Novel Oncolytic Adenovirus with Anti-PD1 Resulted in Enhanced Anti-Cancer Effect in Syngeneic Immunocompetent Melanoma Mouse Model. Pharmaceutics 2021, 13, doi:10.3390/pharmaceutics13040547.
- Kuryk, L.; Bertinato, L.; Staniszewska, M.; Pancer, K.; Wieczorek, M.; Salmaso, S.; Caliceti, P.; Garofalo, M. From Conventional Therapies to Immunotherapy: Melanoma Treatment in Review. Cancers 2020, 12, doi:10.3390/cancers12103057.
- Garofalo, M.; Staniszewska, M.; Salmaso, S.; Caliceti, P.; Pancer, K.W.; Wieczorek, M.; Kuryk, L. Prospects of Replication-Deficient Adenovirus Based Vaccine Development against SARS-CoV-2. Vaccines 2020, 8, doi:10.3390/vaccines8020293.
- Bubba, L., Broberg, E.K., Jasir, A., Simmonds, P., Enterovirus study participants (Wieczorek, M.); Harvala H. Circulation of non-polio enteroviruses in 24 EU/EEA countries between 2015 and 2017 – is it time to consider systematic surveillance? Lancet Infectious Disease 2020, 20(3): 350-361
- Toczyłowski, K., Wieczorek, M., Bojkiewicz E., Wietlicka-Piszcz, M., Gad, B., Sulik A. Pediatric enteroviral central nervous system infections in Poland: epidemiology, types, and drivers of seasonal variation. Viruses 2020, 12, 893;
- Pancer K, Milewska A, Owczarek K, Dabrowska A, Kowalski M, Łabaj PP, Branicki W, Sanak M, Pyrc K. The SARS-CoV-2 ORF10 is not essential in vitro or in vivo in humans. PLOS Pathogens, 2020,16,12:e1008959
- Kuryk, L.; Moller, A.W.; Jaderberg, M. Combination of immunogenic oncolytic adenovirus ONCOS-102 with anti-PD-1 pembrolizumab exhibits synergistic antitumor effect in humanized A2058 melanoma huNOG mouse model. Oncoimmunology 2019, 8, e1532763, doi:10.1080/2162402X.2018.1532763.
- Krzysztoszek, A.; Wieczorek M. Parechowirusy – niedocenione zagrożenie. Postępy Mikrobiologii 2019, 58, 3:301-315
PROWADZONE PROJEKTY
Opracowanie nowych i efektywniejszych metod leczenia międzybłoniaka opłucnej z użyciem wirusa onkolitycznego kodującego ICOS ligand w połączeniu z inhibitorem punktu kontrolnego, SONATINA, NCN, 2019-2022
Monitoring środowiskowy na bazie wykrywania obecności wirusów w ściekach: 1. opracowanie metod wykrywania obecności RNA SARS-CoV-2 w ściekach i identyfikacji markerów genetycznych wariantów tego wirusa; 2. badanie ścieków komunalnych jako uniwersalne narzędzie do monitorowania krążenia w populacji wirusów istotnych dla zdrowia publicznego. Badanie własne NIZP-PZH, 2020-2021
Profilaktyka. Prowadzenie działań zapobiegawczych, w tym: prowadzenie badań w kierunku biologicznych czynników chorobotwórczych dla celów nadzoru epidemiologicznego obejmujące badania niezbędne do potwierdzenia nieobecności biologicznych czynników chorobotwórczych wywołujących choroby zakaźne podlegające eliminacji lub eradykacji, NPZ, 2017 – 2020
Identyfikacja oraz charakterystyka biologicznych czynników chorobotwórczych w zakresie ich cech genotypowych i fenotypowych, w tym ich lekooporność –Charakterystyka szczepów wirusa zapalenia wątroby typu A (HAV) występujących w Polsce, NPZ, 2017-2020
Opracowanie platformy do klonowania wirusów onkolitycznych celem ich wykorzystania w terapii przeciwnowotworowej raka skóry, NIZP-PZH, 2019-2020
Opracowanie nowych i bardziej efektywnych metod leczenia międzybłoniaka opłucnej z wykorzystaniem wirusów onkolitycznych, MINIATURA, NCN, 2018-2019
Charakterystyka genetyczna izolatów klinicznych i środowiskowych wirusa ECHO-3 krążącego w Polsce w latach 2005-2019, MINIATURA, 2019-2020
Kierownik Krajowego Ośrodka ds. Grypy
prof. dr hab. Lidia B. Brydak
Kierownik Pracowni Wirusów Grypy i Wirusów Zakażeń Oddechowych
dr n. med. i n. o zdr. Ewelina Hallmann
Skład zespołu
mgr inż. Katarzyna Kondratiuk
mgr Katarzyna Łuniewska
mgr Karol Szymański
tech. Emilia Czajkowska
tech. Bartosz Mańkowski
Dane kontaktowe
dr n. med. i n. o zdr. Ewelina Hallmann
E-mail: ehallmann@pzh.gov.pl
mgr Karol Szymański
E-mail: kszymanski@pzh.gov.pl
tel.: 22/54 21 274
Budynek: C
Pokój: 405
CZYM ZAJMUJE SIĘ PRACOWNIA WIRUSÓW GRYPY I WIRUSÓW ZAKAŻEŃ ODDECHOWYCH?
• Współpraca ze Światową Organizacją Zdrowia pełniąc rolę Krajowego Ośrodka ds. Grypy w Polsce i realizując zobowiązań wynikających z udziału w Globalnym Nadzorze nad Grypą – Global Influenza Surveillance Response System (GISRS) oraz Europejskiej Sieci Nadzoru nad Grypą – European Influenza Surveillance Network (EISN) przez przygotowywanie cotygodniowych raportów zbiorczych z danymi wirusologicznymi oraz danymi epidemiologicznymi dla WHO (platforma FluNet) oraz ECDC (platforma Tessy).
• Utrzymywanie wymiany informacji z WHO Collaborating Center for Reference and Research on Influenza, The Worldwide Influenza Centre, The Francis Crick Institute w Londynie, w tym przesyłanie szczepów celem wykonania analiz prowadzących do ustalenia składu szczepionki przeciwko grypie.
• Koordynacja na poziomie Kraju zintegrowanego nadzoru wirusologicznego
i epidemiologicznego nad grypą opartego na systemie SENTINEL, w którym
uczestniczą stacje WSSE i wybrani lekarze medycyny rodzinnej, pełnienie roli ośrodka referencyjnego dla krajowych laboratoriów, w tym opracowywanie i uaktualnianie procedur laboratoryjnych i instrukcji, dotyczących prowadzenia wirusologicznego i epidemiologicznego nadzoru nad grypą w Polsce.
• Prowadzenie diagnostyki laboratoryjnej zakażeń wirusami grypy i grypopodobnymi przy wykorzystaniu metod biologii molekularnej i metod serologicznych. Ocena stopnia odporności populacji na szczepy wirusa grypy krążące w Polsce w danym sezonie epidemicznym na podstawie oznaczeń serologicznych oraz analiza antygenowa szczepów wirusa grypy.
• Współpraca z Ministerstwem Zdrowia m.in. poprzez opracowywanie wkładów do instrukcji dla delegacji z MZ na sesje Europejskiego Komitetu Regionalnego WHO, odpowiedzi na interpelacje poselskie oraz sporządzanie raportów dotyczących aktualnej liczby zachorowań na grypę. Pracownicy Pracowni od wielu lat są powoływani do licznych prestiżowych gremiów opiniotwórczych np. Krajowy Komitet ds. Pandemii Grypy w 2008 r. i w 2010 r., do Zespołu ds. Zapobiegania i Zwalczania Zakażeń i Chorób Zakaźnych u Ludzi oraz do wielu kadencji Rady Sanitarno-Epidemiologicznej przez Ministrze Zdrowia.
• Prowadzenie wraz z klinicystami badań naukowych, dotyczących zakażeń wirusami grypy i grypopodobnymi w populacji Kraju, ocena odpowiedzi immunologicznej na szczepienie przeciwko grypie pacjentów z różnych grup podwyższonego ryzyka, takich jak: dzieci, dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną, z hemofilią, dysplazją oskrzelowo-płucną, z przewlekłą nerek, poddanym ciągłej ambulatoryjnej dializie otrzewnowej oraz z przewlekłą niewydolnością nerek, szczepione jednorazowo i dwukrotnie, zakażone HIV, po splenektomii, z astmą, nieswoistym zapaleniem jelit oraz dorośli, pacjenci przewlekle chorzy, dorośli z ostrą białaczką limfoblastyczną, przewlekłą niewydolnością nerek, po allegenicznej transplantacji nerek, zakażeni HIV z różnymi poziomami CD4, z objawami AIDS i bez objawów, z nowotworem piersi, tarczycy, z astmą, a POChP, z grupy młodych i seniorów, z ostrymi incydentami sercowo-naczyniowymi, z toczniem, niezierniaczymi chłoniakami złośliwymi, z pierwotnymi układowymi zapaleniami naczyń: ziarniniakowatością Wegenera, elitarna grupa sportowców szczepionych szczepionką przeciwko grypie na półkuli północnej i południowej (2015-2016), pacjenci z chorobami przewlekłymi, zdrowi i chorzy pacjenci poddani hemodializie, osoby po 55 r.ż., szczepione 4-walentną szczepionką przeciwko grypie w sezonie epidemicznym 2018/2019, pacjenci
z nadwagą, pacjenci z grupy seniorów z określonym poziomem witaminy D. Badania te zostały zaowocowały licznymi rozprawami doktorskimi i stanowiły część rozpraw habilitacyjnych. Prezentacja uzyskanych wyników na międzynarodowych konferencjach naukowych i publikowanie ich w recenzowanych czasopismach.
DZIAŁANIA W ZAKRESIE ZAPEWNIENIA ZDROWIA POLAKÓW
Krajowy Ośrodek ds. Grypy na szeroką skalę prowadzi działania popularyzatorskie dotyczące profilaktyki zakażeń wirusami grypy. Książka „Grypa – pandemia grypy, mit czy realne zagrożenie?” autorstwa prof. dr hab. Lidii B. Brydak jest jedynym opracowaniem książkowym w języku polskim z dziedziny grypy i jej profilaktyki. Obejmuje wszystkie podstawowe aspekty grypy. Poprzez promowanie szczepień przeciwko grypie prowadzimy szeroką działalność na rzecz zdrowia publicznego, mającą na celu zwiększenie procentu zaszczepionej populacji w Polsce. Pracownia Wirusów Grypy i Wirusów Zakażeń Oddechowych pełni funkcję Krajowego Ośrodka ds. Grypy. Stanowimy główne źródło informacji na temat sytuacji wirusologicznej i epidemiologicznej w Kraju, zwłaszcza w trakcie wzrostu liczby zachorowań na grypę oraz dotyczących zagrożeń grypą ptasią i wybuchem pandemii grypy. Dbamy o to, aby za pomocą środków masowego przekazu (prasa, tv, radio, Internet), jedynie rzetelne informacje na temat grypy oraz szczepień trafiały do każdego odbiorcy.
Międzynarodowy Nadzór nad Grypą, Global Influenza Surveillance and Response System (GISRS)
ZADANIA/OBOWIĄZKI KRAJOWEGO OŚRODKA DS. GRYPY (TERMS OF REFERENCE FOR NATIONAL INFLUENZA CENTRES)
Krajowe Ośrodki ds. Grypy (National Influenza Centres – NIC) są placówkami krajowymi desygnowanymi przez Ministerstwo Zdrowia danego kraju i uznawanymi przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) jako uczestniczące w Globalnym Programie ds. Grypy WHO (WHO Global Influenza Programme). Uznane przez WHO, Krajowe Ośrodki ds. Grypy stają się członkami Globalnej Sieci Nadzoru nad Grypą WHO (WHO Global Influenza Surveillance and Response System – GISRS)
W zakresie swoich kompetencji Krajowe Ośrodki ds. Grypy będą:
Ogólne
· Służyć jako punkt kontaktowy między WHO, a krajem swego pochodzenia we wszystkich kwestiach dotyczących wirusologicznego i epidemiologicznego nadzoru nad grypą oraz dostarczyć izolaty wirusa grypy Globalnej Sieci Nadzoru nad Grypą (WHO Global Influenza Surveillance Network).
· Utrzymywać aktywną komunikację z członkami Globalnej Sieci Nadzoru nad Grypą WHO (WHO Global Influenza Surveillance and Response System) poprzez np. przesyłanie izolatów wirusa grypy w odpowiednim czasie, natychmiastowe przekazywanie informacji o nietypowych wirusach wywołujących zachorowania, czy przesyłanie cotygodniowych raportów na temat aktywności grypy w danym sezonie epidemicznym i dostarczenie jakichkolwiek innych stosowanych informacji dotyczących nadzoru nad grypą i kontroli.
Izolacje wirusa i przesyłki
· W celu wyizolowania wirusa grypy, pobierać odpowiednie próbki kliniczne od pacjentów w ciągu całego sezonu epidemicznego grypy czy niespodziewanych wzrostów zachorowań.
· Działać jako punkt kontaktowy dla innych laboratoriów w kraju prowadzących izolację wirusa grypy.
· Wykonywać wstępną identyfikację izolowanych szczepów wirusów grypy poprzez określenie ich typu i podtypu.
· W określonym czasie przekazywać reprezentatywne izolaty wirusów grypy do odpowiedniego Centrum Referencyjnego ds. Grypy WHO (WHO Collaborating Centres for Reference and Research on Influenza), w tym szczepy, które słabo reagują przy użyciu zestawu odczynników dostarczonych przez WHO.
· Natychmiast powiadamiać Globalny Program ds. Grypy WHO (WHO Global Influenza Programme) o izolacjach wirusów grypy, które nie mogą być łatwo zidentyfikowane przy użyciu zestawu reagentów dostarczonych przez WHO i natychmiast przekazać taki izolat do Centrum Referencyjnego ds. Grypy WHO (WHO Collaborating Centres for Reference and Research on Influenza).
Komunikacja i wymiana informacji
· Natychmiast powiadamiać WHO i/lub którekolwiek z Centrów Referencyjnych ds. Grypy WHO (WHO Collaborating Centrs) o pojawieniu się wyjątkowych wybuchów grypy/zachorowań grypopodobnych oraz /i o wirusach grypy, które nie mogą być łatwo zidentyfikowane przy użyciu reagentów dostarczonych przez WHO oraz na temat innych informacji wskazujących na pojawienie się wirusów grypy o potencjale pandemicznym.
· W czasie sezonu epidemicznego regularnie, najlepiej co tydzień, drogą elektroniczną, przesyłać raporty o aktywności grypy w kraju, intensywność nadzoru wirusologicznego oraz zapewnić terminowe przekazywanie takich informacji na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym, np. poprzez TESSy.
· Przekazywać do Globalnego Programu ds. Grypy WHO (WHO Global Influenza Programme) sezonowe sprawozdanie/streszczenie na temat aktywności grypy, nadzoru wirusologicznego i innych właściwych danych odnośnie sytuacji epidemiologicznej grypy na poziomie kraju.
Zachęca się, by Krajowe Ośrodki ds. Grypy:
· Służyły jako baza szkoleniowa odnośnie nadzoru nad grypą w regionie.
W krajach, gdzie istnieje sieć nadzoru nad grypą:
· Służyły jako punkt centralny sieci i służyły techniczną radą oraz pomocą członkom sieci odpowiedzialnym czy to za zbieranie próbek i dane epidemiologiczne, czy za izolację i wstępną charakterystykę wirusa grypy.
W krajach, gdzie sieć nadzoru nad grypą nie istnieje:
· Tam, gdzie to możliwe, powołać krajową sieć laboratoriów i/lub lekarzy, którzy będą odpowiedzialni za zarówno pobieranie próbek, jak i dane epidemiologiczne i/lub izolację oraz wstępną charakterystykę wirusów grypy oraz odpowiedzialni za przesyłanie informacji, próbek i/lub izolatów do Krajowego Ośrodka ds. Grypy.
Krajowy Ośrodek ds. Grypy otrzyma poprzez Globalną Sieć Nadzoru na Grypą WHO (WHO Global Influenza Surveillance and Response System):
· Co najmniej raz w roku zestaw odczynników do wystandaryzowanej/ujednoliconej identyfikacji wirusów grypy.
· Raporty z wynikami analizy antygenowej i genetycznej izolatów dostarczonych do Centrów Referencyjnych ds. Grypy WHO (WHO Collaborating Centres for Influenza).
· Publikacje WHO na temat lokalnej i globalnej aktywności grypy oparte na danych otrzymywanych poprzez Globalną Sieć Nadzoru nad Grypą WHO (WHO Global Influenza Surveillance and Response System ) oraz z innych źródeł.
WHO, w opracowaniu Brydak L.B., 2022
GŁÓWNE OSIĄGNIĘCIA:
1. Kontynuowanie udziału Krajowego Ośrodka ds. Grypy w Global Influenza Surveillance and Response System (który istnieje od 19 listopada 1957 r.)
2. Współudział dr Lidii B. Brydak, dr. Romualda Semkowa i dr. hab. Wiesława Galla w opracowaniu pierwszej w Polsce technologii chromatograficznej czystości inaktywowanej szczepionki przeciwko grypie z całym wirionem pierwszej i trzeciej generacji tj. podjednostkowej składającej się z hemaglutynin i neuraminidaz. Skuteczność immunologiczną szczepionki potwierdzono badaniami klinicznymi – 1987 r.
3. Otrzymanie przez dr Lidię B. Brydak pierwszych w Polsce zaadoptowanych do obniżonej temperatury replikacji wirusów grypy tzw. cold adapted oraz opracowanie ich markerów antygenowych i biochemicznych, które mogą być dawcami genów do rekombinacyjnej szczepionki przeciwko grypie, co zostało potwierdzone przez prof. dr L. Dôhnera w Ernst-Moritz – Arnd-Univesitat, Instituăt Ftir Mednizinische Mikrobiologie w Greisfald, Niemcy – 1989 r.
4. Opracowanie pierwszej wersji Planu Pandemicznego na Wypadek Wystąpienia Kolejnej Pandemii Grypy lub Zagrożenia Atakiem Bioterrorystycznym, uaktualnionego w latach 2001 – 2009 (inicjatorka prof. dr hab. Lidia B. Brydak i mgr Małgorzata Machała współautorka).
5. Inicjatorka prof. dr hab. Lidia B. Brydak i współautorka w 2003.03.20 r. Polskiego Towarzystwa Wakcynologii.
6. Zbudowanie przez prof. dr hab. Lidię B. Brydak w Polsce w sezonie 2004/2005 Systemu Nadzoru nad Grypą SENTINEL I NON-SENTINEL włączając 16 WSSE do współpracy, oraz opracowanie elektronicznego systemu monitorowania danych dotyczących krążących wirusów grypy i wirusów grypopodobnych w całym Kraju – 2016 r.
7. Zainicjowanie współpracy z klinicystami, dotyczącej skuteczności odpowiedzi humoralnej na szczepienia przeciwko grypie w grupach podwyższonego ryzyka, co zaowocowało m.in. włączeniem uzyskanych wyników badań u osób z ostrymi incydentami sercowo-naczyniowymi do Europejskich Zaleceń Kardiologicznych Szczepień Przeciwko Grypie (dr hab. Lidię B. Brydak 1993 r. – do chwili obecnej, lista publikacji w załączeniu).
8. Opracowanie Wytycznych do Przygotowania Placówek Medycznych na Wypadek Pandemii Grypy (2018 r. inicjatorka prof. dr hab. Lidia B. Brydak i współwykonawca dr hab. Aleksander Masny.
9. Udział w 7 grantach naukowych oraz jednym grancie adaptacyjnym i modernizacyjnym pomieszczeń dla Krajowy Ośrodek ds. Grypy w budynku C, IV, p. 402 (prof. dr hab. Lidia B. Brydak – kierownictwo i współudział).
10. Powstanie laboratorium akredytowanego spełniającego wymogi normy PN-EN ISO/IEC 17025:2018-02.
11. Utworzenie Pracowni Sekwencjonowania Wirusów Grypy w 2017 r. w bud. C, IV p. 409 B.
12. Wdrożenie badań lekooporności wirusów grypy w 2018 r. (mgr Ewelina Hallmann).
Materiały do pobrania:
- Zaświadczenie
- Grypa – profilaktyka poprzez szczepienia IF
- Prace oryginalne nad wirusem grypy
- Książki, rozdziały do książek, broszury
- Prace poglądowo-edukacyjne
- Międzynarodowy nadzór nad grypą
- Formularz-Dane Pacjenta – sezon 2022-2023
- Cennik Pracowni Wirusów Grypy i Wirusów Zakażeń Oddechowych
- Formularz nr PO-02 F13 Zlecenie
- Zalecenia dla klientów – Instrukcja pobierania materiału
Kierownik
mgr Hanna Marczak
Skład zespołu
mgr inż. Aleksandra Kostrzewska
st. tech. Anna Mossakowska
Dane kontaktowe
Osoba do kontaktu: mgr Hanna Marczak: e-mail: hmarczak@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 409
Budynek: AB
Pokój: 10
Lub
mgr inż. Aleksandra Kostrzewska, e-mail: akostrzewska@pzh.gov.pl, tel. 22 54 21 254
st. tech. Anna Mossakowska, e-mail: amossakowska@pzh.gov.pl, tel. 22 54 21 309
CHARAKTERYSTYKA
Sterylizatornia z Pożywkarnią świadczy usługi na rzecz wszystkich komórek organizacyjnych NIZP PZH-PIB w zakresie: przygotowywania pożywek mikrobiologicznych i buforów; sterylizacji preparatów i aparatury; przygotowywania szkła laboratoryjnego i innych materiałów do badań (mycie, pakowanie, korkowanie i sterylizacja); unieczynniania niebezpiecznego materiału biologicznego oraz gospodarowania odpadami niebezpiecznymi.
Do zakresu działania Sterylizatorni z Pożywkarnią w szczególności należy:
• przygotowywanie pożywek mikrobiologicznych, buforów, barwników, płynów i innych odczynników do badań dla pracowni naukowych, laboratoriów badawczych i diagnostycznych Instytutu i innych zleceniodawców, zgodnie z międzynarodowymi i krajowymi normami, zaleceniami farmakopealnymi, wskazówkami metodycznymi Instytutu, rekomendacjami organizacji międzynarodowych lub według receptury lub procedury wskazanej przez zamawiającego;
• przygotowywanie szkła laboratoryjnego i innych materiałów do badań (mycie, pakowanie, korkowanie i sterylizacja);
• sterylizacja materiałów do badań zgodnie z parametrami wskazanymi przez zlecającego usługę;
• unieszkodliwianie materiału zakaźnego (autoklawowanie);
• współpraca z innymi komórkami NIZP PZH-PIB i koordynowanie działań w zakresie gospodarowania odpadami;
• współpraca z laboratoriami NIZP PZH-PIB w ramach nadzorowania jakości pożywek mikrobiologicznych.
Kierownik
dr hab. Pancer Katarzyna
Skład zespołu
W Laboratorium BSL3 NIZP PZH – PIB pracują zespoły badawcze powoływane na potrzeby danego projektu. Zespoły badawcze tworzą odpowiednio przeszkoleni i przygotowani pracownicy naukowi NIZP PZH – PIB, przede wszystkim Zakładu Wirusologii oraz Zakładu Bakteriologii i Zwalczania Skażeń Biologicznych
Dane kontaktowe
Osoba do kontaktu: dr hab. Katarzyna Pancer
E-mail: kpancer@pzh.gov.pl
Telefon: 22 54 21 308
Budynek: AB
Pokój: Laboratorium BSL3/Z.Wirusologii, pok.215
JAKIE BADANIA WYKONUJE LABORATORIUM?
W Instytucie znajduje się laboratorium BSL3 (BioSafety Level 3) o podwyższonym poziomie bezpieczeństwa biologicznego, w którym możliwe jest prowadzenie badań nad wysoce niebezpiecznymi drobnoustrojami, wywołującymi takie choroby jak: wąglik, dżuma, tularemia, SARS, gorączka denga, gorączka Zachodniego Nilu i in. Możliwe jest także diagnozowanie zakażeń człowieka wywołanych przez najgroźniejsze drobnoustroje np. wirus Ebola – tak jak to było podczas epidemii ebola w latach 2014-2015.
Praca z patogenami wywołującymi wymienione choroby wymaga stosowania odpowiednich zabezpieczeń, mających na celu zarówno ochronę personelu, jak też zabezpieczenie przed przypadkowym uwolnieniem tych drobnoustrojów do środowiska. Naszym zadaniem jest także stała analiza sytuacji epidemiologicznej na świecie w celu wykrycia potencjalnych zagrożeń oraz opracowywania odpowiednich algorytmów postępowania: np. jaką metodą można wykryć zakażenie i w jakich materiałach klinicznych; jak bezpiecznie pobrać próbkę do badań; jakie środki dezynfekcyjne są skuteczne i jak je prawidłowo stosować itp.
Kompetencje ekspertów NIZP PZH – PIB do prowadzenia badań w laboratorium BSL3 są regularnie potwierdzane poprzez udział w ogólnoeuropejskich sprawdzianach międzylaboratoryjnych dotyczących wykrywania wysoce niebezpiecznych bakterii i wirusów zgodnie ze standardami europejskimi laboratoriów BSL3. Uzyskane wyniki świadczą o poprawności identyfikacji wymienionych patogenów przy braku wyników fałszywie dodatnich. Ponadto czas niezbędny do uzyskania wyniku był zbliżony a niekiedy nawet krótszy od średniego czasu wymaganego przez inne laboratoria europejskie (od 2 do 7 godzin), co pozwala uznać przyjęte w NIZP PZH – PIB metody diagnostyczne za swoiste i efektywne czasowo.
DZIAŁANIA W ZAKRESIE ZAPEWNIENIA ZDROWIA POLAKÓW
Dzięki Laboratorium BSL3 można bezpiecznie prowadzić badania nad drobnoustrojami zaliczanymi do 3 kategorii bezpieczeństwa biologicznego czyli: bakterii wywołujących wąglika, dżumę czy tularemię in.; wirusów wywołujących gorączkę denga, gorączkę Zachodniego Nilu, żółtą gorączkę, wirusowe zapalenie wątroby typu C i in. Dzięki takiemu Laboratorium, z odpowiednimi zabezpieczeniami i procedurami, możemy brać udział w badaniach mających na celu znalezienie nowych, skutecznych leków przeciwko tym wirusom lub bakteriom. Możemy także opracowywać lub modyfikować testy służące do diagnostyki zakażeń wywołanych tymi drobnoustrojami.
Bardzo ważne jest też prowadzenie badań diagnostycznych w przypadkach zakażeń lub podejrzeń zakażenia nawet najgroźniejszymi patogenami takimi jak wirus Ebola czy Lassawirusy.
Dzięki szybkiemu wykryciu czynnika wywołującego takie zakażenie można zastosować odpowiednie metody leczenia chorego (jeśli istnieją) oraz podjąć działania mające na celu zapobiegnięcie szerzeniu się zakażeń w Polsce. Są to działania takie jak: kwarantanna dla osób z kontaktu (lub zwolnienie z kwarantanny jeśli brak zagrożenia), izolatka dla chorego, szczepienia osób potencjalnie narażonych, stosowanie odpowiednich środków odkażających. Każdy patogen ma swoje właściwości, a dzięki stwierdzeniu co wywołało zachorowanie możemy odpowiednio dostosować metody zapobiegania dalszym zakażeniom.
NAJWIĘKSZE OSIĄGNIĘCIA NAUKOWE I BADAWCZE, PUBLIKACJE
Eksperci laboratorium BSL3 aktualnie współpracują z ponad 60 laboratoriami z krajów europejskich i na świecie w ramach szeregu projektów np. Quality Assurance Exercises and Networking on the Detection of Highly Infectious Pathogens (QUANDHIP) (zakończony 2015), aktualnie prowadzonych: projektu ENGAGE (dotyczącej enterokrwotocznych E.coli), projektu EMERGE oraz współpracy z Europejską Siecią do wykrywania i zapobiegania ważnym chorobom wirusowym (EVDLabNet), która została powołana w celu współpracy przy laboratoryjnym rozpoznawaniu i zwalczaniu zakażeń wywołanych przez wysoce patogenne wirusy, stanowiąc część system nadzoru Unii Europejskiej (ścisła współpraca z WHO). Międzynarodowa współpraca, wymiana doświadczeń i informacji pomiędzy ekspertami z wielu różnych krajów pozwala zachować najwyższą jakość prowadzonych badań na poziomie europejskim oraz stałe podnoszenie kompetencji ekspertów laboratorium BSL3.
Aktualnie prowadzone są także projekty:
W ramach projektu: Ocena stopnia genetycznego zróżnicowania wysoce niebezpiecznych patogenów bakteryjnych i wirusowych takich jak: Bacillus anthracis (wywołujący wąglika), Yersinia pestis (powodująca dżumę), Francisella tularensis ssp. (czynnik etiologiczny tularemii), Brucella sp. (czynnik brucelozy), Burkholderia mallei i B. pseudomallei (wywołujące odpowiednio nosaciznę i melioidozę), i in. w aspektach znaczenia tych zmian dla procesów identyfikacji czynnika i patogenezy, wykazano wysokie podobieństwo antygenów wytwarzanych przez F. tularensis ssp. tularensis i F. tularensis ssp. holarctica oraz ich odmienność od antygenów ekspresjonowanych przez F. tularensis ssp. novicida. A także opracowano szybki test identyfikujący podgatunki F. tularensis patogenne dla człowieka i różnicujący je od podgatunków niepatogennych/o bardzo niskiej patogenności
W ramach projektu pt. Opracowywanie nowych udoskonalonych technik, metod i urządzeń do wykrywania i identyfikacji wysoce niebezpiecznych patogenów. Elektrochemiczne sensory z warstwą receptorową DNA do wykrywania sekwencji markerowych wysoce patogennych bakterii. Projekt: UMO-2014/15/B/NZ6/01771 (NCN), opracowano:
sondy do elektrosensorów oraz gęstość ich upakowania na elektrodzie metodykę izotermicznej amplifikacji markerów wybranych bakterii wysoce patogennych opracowano i zwalidowano metodykę wykrywania B. anthracis przy użyciu asymetrycznego PCR i sond elektrochemicznych z warstwą receptorową DNA w postaci pętli w ramach projektu: Analiza epidemiologiczna zagrożenia zakażeniami przez wirusy przenoszone przez komary w tym: wirusem Denga, Zika, Chikungunya oraz problemów w trakcie diagnostyki tych zakażeń, stwierdzono:
-występowanie zależności pomiędzy podwyższonym poziomem przeciwciał klasy IgM lub IgG przeciw NS1 wirusa Zika, a częstym podróżowaniem w regiony tropikalne i subtropikalne.
– U większości obywateli Polski poziom tych przeciwciał jest niski i nie obserwuje się krzyżowych reakcji z innymi flawiwirusami, mimo że na terenie Polski endemicznie występuje flawiwirus – wirus kleszczowego zapalenia mózgu.
– że zagrożenie zakażeniem wirusem Zika turystów polskich nie jest wysokie (5/142 badanych osób), jednak zakażenia takie się zdarzają.
Punkt Przyjęć Materiałów do Badań Diagnostycznych funkcjonuje od poniedziałku do piątku w godzinach 8:00-15:00,
ul. Chocimska 24,
00-791 Warszawa
Kontakt telefoniczny: 022 542 12 21, fax: 022 542 12 55