Warszawa, 18 lipca 2024 r.

Dotyczy doniesień prasowych wskazujących na utratę odporności zbiorowiskowej przeciw odrze w Polsce.

W związku ukazaniem się dnia 17 lipca 2024 r. doniesień prasowych o utracie odporności zbiorowiskowej przeciw odrze, poniżej zamieszczamy wyjaśnienie.

Dane dotyczące stanu zaszczepienia przeciw odrze (szczepionka skojarzona przeciw odrze, różyczce i śwince) w naszym kraju wskazują, że wynosił on 90,9% w 2022 r. dla rocznika dzieci urodzonych w 2020 r. oraz 93,7% dla dzieci z 2019 r. w odniesieniu do pierwszej dawki szczepionki podanej w 13-15 miesiącu życia dziecka. W przypadku drugiej dawki szczepionki przeciw odrze, stan zaszczepienia wynosił w 2022 r. 98,6% dla dzieci z rocznika 2013, a więc dzieci w dziesiątym roku życia. Jeżeli popatrzymy na stan zaszczepienia dzieci w siódmym roku życia to w 2022 r. drugą dawkę szczepionki otrzymało 77,4% dzieci, natomiast łącznie zaszczepiono dawką podstawową i przypominającą 97% dzieci.

Należy podkreślić, że utrata odporności zbiorowiskowej jest wypadkową wielu czynników zależnych od patogenu oraz sytuacji epidemiologicznej na danym obszarze i jest to proces rozciągnięty w czasie. Biorąc pod uwagę stan zaszczepienia przeciw odrze, który sukcesywnie się obniżał w ostatnich latach w Polsce, jak również większą liczbę przypadków odry w porównywalnym okresie od 1.01. do 15.07. roku 2023 i 2024 tzn.:
22 versus 232) NIE MOŻNA stwierdzić, że utraciliśmy odporność zbiorowiskową przeciw odrze, lecz m.in. ze względu na obserwowany zróżnicowany geograficznie stan zaszczepienia przeciw odrze od 85,7% do 96,9% w populacji wg województw, pojawiają się ogniska zachorowań rozproszone w całym kraju.

Odporność populacyjna to pojęcie, które powstało na bazie obserwacji, że obecność w populacji osób uodpornionych przeciwko danej chorobie zmniejsza prawdopodobieństwo zachorowania na tę chorobę również osób nieuodpornionych. Pojęcie to ma zastosowanie dla chorób, które przenoszą się z człowieka na człowieka.

Z pojęciem tym łączy się inne tzn. próg odporności zbiorowiskowej, który jest definiowany jako odsetek osób uodpornionych w populacji, po osiągnięciu którego liczba nowych zakażonych zaczyna się zmniejszać, zwykle wymaga 90-95% populacji odpornej. Jednak procentowy wskaźnik osób uodpornionych poprzez szczepienie ma inną wartość w zależności od choroby. Dla przykładu, w przypadku odry „próg bezpieczeństwa” wynosi aż 90-95%, dla krztuśca szacowany jest na 92-94%, błonicy i różyczki na 83-86%, świnki na 75-86%. To oznacza, że tyle osób w populacji musi być odpornych na daną chorobę, żeby nie doszło do zakażeń na większą skalę.

Opracowała:
prof. dr hab. n. med. Iwona Paradowska-Stankiewicz Krajowy Konsultant w dziedzinie epidemiologii, kierownik Pracowni Epidemiologii Chorób Zwalczanych Drogą Szczepień w Zakładzie Epidemiologii Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH – PIB.