Raport opracowany przez ekspertów Zakładu Toksykologii i Oceny Ryzyka Zdrowotnego NIZP PZH – PIB z dnia 31 grudnia 2021 r.
Narażenie człowieka na pozostałości pestycydów pobieranych wraz z żywnością jest nieuniknioną konsekwencją stosowania w rolnictwie środków ochrony roślin. Monitorowanie pozostałości pestycydów w produktach spożywczych jest więc niezbędnym elementem systemu bezpieczeństwa żywności. Rozporządzenie (WE) nr 396/2005 nakłada na państwa członkowskie obowiązek przeprowadzania kontroli w celu zapewnienia zgodności żywności wprowadzanej do obrotu z obowiązującymi wartościami NDP (tj. najwyższymi dopuszczalnymi pozostałościami pestycydów). Ustanawia ono w tym celu zarówno unijne, jak i krajowe programy kontroli. Krajowy program monitoringu i urzędowej kontroli żywności pod kątem pozostałości pestycydów jest opracowany przez Główny Inspektorat Sanitarny.
W raporcie “Analiza potencjalnego zagrożenia zdrowia konsumentów wynikającego z obecności pozostałości pestycydów w żywności dostępnej na polskim rynku w roku 2019” szczegółowo przedstawiono wyniki badań prowadzonych w Polsce przez Państwową Inspekcję Sanitarną w ramach urzędowej kontroli i monitoringu żywności. W 2019 roku badaniom na obecność pozostałości pestycydów w ramach urzędowej kontroli i monitoringu poddano łącznie 2624 próbki żywności. Badania wykonano na obecność łącznie 448 pozostałości pestycydów. W 1194 próbkach (45,5%) nie stwierdzono pozostałości żadnego pestycydu. W 1300 próbkach (49,5%) stwierdzono obecność pozostałości co najmniej jednego pestycydu na poziomie nie przekraczającym odpowiednich wartości NDP. W 130 próbkach (5,0%) stwierdzono przekroczenie wartości NDP dla co najmniej jednego pestycydu. Po uwzględnieniu domyślnej niepewności równej 50%, za niezgodne uznano 65 próbek (2,5%). Liczba wyników pozytywnych, tj. na poziomie równym bądź wyższym od odpowiedniej granicy oznaczalności, wyniosła 3978. Najczęściej wykrywanymi w 2019 roku pestycydami były fungicydy: boskalid, kaptan, azoksystrobina i fludioksonil oraz insektycyd acetamipryd. Produktami, w których stwierdzano największą liczbę pozostałości w przeliczeniu na próbkę były porzeczki, truskawki, brzoskwinie i nektarynki, maliny oraz cytryny. Największą liczbę pozostałości różnych pestycydów stwierdzono w próbkach herbaty, truskawek, pomidorów, sałaty i porzeczek.
Na podstawie uzyskanych wyników, w przypadkach gdy odsetek wyników pozytywnych dla danego pestycydu w danym produkcie wynosił co najmniej 20%, oszacowano narażenie przewlekłe i scharakteryzowano związane z tym ryzyko dla konsumentów. Uzyskane wyniki wskazują, że pozostałości pestycydów stwierdzane w produktach spożywczych pobranych z obrotu w 2019 r. nie stwarzały ryzyka dla konsumentów. Wartości szacowanego średnie dziennego pobrania pozostałości pestycydów w 85% przypadków było mniejsze lub równe 1% odpowiedniej wartości akceptowanego dziennego pobrania (ADI). Jedynie w 2 przypadkach oszacowane narażenie długoterminowe przekroczyło 5% odpowiedniej wartości ADI. Wskazuje to na bardzo szeroki margines bezpieczeństwa.
W przypadku wszystkich wyników niezgodnych z wartością NDP (tj. najwyższymi dopuszczalnymi pozostałościami pestycydów) dokonano szacowania ryzyka krótkoterminowego. Spośród 65 próbek żywności, w których stwierdzono niezgodności z NDP, 21 uznano za stanowiące potencjalne zagrożenie dla konsumentów.
