Proporcja udziału przypadków o różnej ciężkości przebiegu ulegała zmianie w trakcie trwania pandemii. Od stycznia 2021 r. w krajach UE/EOG obserwowano wzrost liczby zachorowań wywołanych wariantem B.1.1.7 (Alfa) wirusa SARS-CoV-2, po raz pierwszy zgłoszonym w Wielkiej Brytanii,  który wykazywał większą zdolność do przenoszenia się niż wcześniej dominujące szczepy i mógł powodować cięższe zakażenia [6].

Od stycznia 2021 r. na całym świecie wykrywano wiele wariantów SARS-CoV-2 z różnymi zestawami mutacji. Większość pojawiających się wariantów SARS-CoV-2 nie miała znaczącego wpływu na rozprzestrzenianie się wirusa, jednak niektóre mutacje lub kombinacje mutacji mogą zapewnić wirusowi zwiększoną zdolność przenoszenia się lub zdolność do unikania odpowiedzi immunologicznej gospodarza (VOCs – warianty budzące obawy). W listopadzie 2021 r wykryto po raz pierwszy wariant Omicron (B.1.1.529), który rozprzestrzenił się w ponad 90 krajach. W styczniu 2023 r. w krajach UE dominowały warianty BQ.1 oraz BA.2.75 (Omicron subvariants) [7].

Biorąc pod uwagę odsetek przypadków o niewielkim nasileniu objawów, a także zmieniających się w trakcie epidemii kryteriach kierowania osób na badania diagnostyczne dotyczące rozpoznania COVID-19, ocena sytuacji epidemiologicznej występowania zachorowań/zakażeń wirusem SARS-CoV-2 w Polsce tylko na podstawie rozpoznanych zachorowań jest ograniczona i nie odzwierciedla w pełni rzeczywistego stanu rozpowszechnienia wirusa w populacji.

Nie jest to tylko problem Polski. Badania przeprowadzone dotychczas w innych krajach wskazują użyteczność badań seroepidemiologicznych do określenia odsetka populacji, który już przebył infekcję SARS-CoV-2 i końcowo określenia faktycznej zapadalności skumulowanej (patrz niżej).