W zakresie bezpieczeństwa żywności Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – PIB pełni w kraju zasadniczą rolę w zakresie oceny ryzyka zdrowotnego. Jego misją jest m.in. gromadzenie i analiza danych, które umożliwiają przygotowanie charakterystyk i monitorowanie zagrożeń wywierających bezpośredni lub pośredni wpływ na bezpieczeństwo żywności i konsumenta.
Instytut współdziała ściśle z Europejskim Urzędem ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), ze wszystkimi organizacjami działającymi w dziedzinie zbierania danych państw EU oraz organizacjami krajów kandydujących, państw trzecich lub organów międzynarodowych.
Kontrola bezpieczeństwa żywności w Polsce
Każdego roku Państwowa Inspekcja Sanitarna pobiera ponad 60.000 próbek produktów spożywczych i wykonuje około 0,5 mln badań, aby stwierdzić zgodność z wymaganiami. Wyniki badań dotyczące zanieczyszczeń chemicznych żywności, mikrobiologii żywności, pozostałości pestycydów, stosowania substancji dodatkowych, substancji migrujących z materiałów do kontaktu żywnością i wielu innych istotnych parametrów są przekazywane do NIZP PZH – PIB.
Celem badań jest:
• prawidłowy nadzór nad żywnością,
• ocena ryzyka zdrowotnego związanego z obecnością niepożądanych substancji lub drobnoustrojów w żywności,
• przygotowanie planów pobierania próbek do celów urzędowej kontroli i monitoringu,
• wsparcie działalności ekspertów, między innymi przy opracowaniu stanowisk Polski wobec projektów aktów prawnych UE.
Obecnie gromadzonych i przetwarzanych jest ponad 70 różnych parametrów dotyczących pobrania próbki, rodzaju środka spożywczego oraz uzyskanego wyniku i zastosowanej metody analitycznej.
Polityka na rzecz bezpieczeństwa żywności ma na celu zagwarantowanie m.in.: bezpiecznej żywności i pasz dla zwierząt, wysokich standardów w zakresie zdrowia i dobrostanu zwierząt oraz ochrony roślin, jasnych informacji na temat pochodzenia, zawartości/etykietowania oraz wykorzystania żywności na każdym z etapów łańcucha żywnościowego, od produkcji do konsumpcji.
Polityka Unii Europejskiej w dziedzinie żywności opiera się na kompleksowym prawodawstwie w zakresie bezpieczeństwa żywności i pasz zwierzęcych oraz higieny żywności, rzetelnych ekspertyzach naukowych, które stanowią podstawę do podejmowania decyzji oraz na egzekwowaniu przepisów i inspekcjach.
W niektórych dziedzinach, wymagających zapewnienia konsumentom szczególnej ochrony, obowiązują również specjalne przepisy dotyczące higieny produkcji, bezpieczeństwa mikrobiologicznego, maksymalnych poziomów zanieczyszczeń, pozostałości pestycydów i jakości produktów mających kontakt ze środkami spożywczymi, np. opakowań.
Należy podkreślić, że ustawodawstwo w zakresie bezpieczeństwa żywności jest najsilniej zharmonizowanym obszarem przepisów UE w zakresie ochrony zdrowia. W ramach koordynacji działań powstał system RASFF (The Rapid Alert System for Food and Feed), który odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu swobodnego przepływu bezpiecznej i zdrowej żywności na terenie Europy.
Jaką wartością dodaną dla bezpieczeństwa żywności jest EpiBaza?
Głównym celem jest zbudowanie cyfrowego repozytorium gromadzonych w NIZP PZH – PIB zasobów ISP w obszarze bezpieczeństwa żywności i zorganizowanie go w formie standaryzowanych danych tak, aby możliwe było ich powszechne udostępnianie do ponownego wykorzystania.
W ramach projektu, w Systemie EpiBaza zostaną udostępnione dane ISP z następujących obszarów:
Mikrobiologii żywności:
• Campylobacter sp
• Cronobacter sp
• Escherichia coli
• Listeria monocytogenes
• Stapphyloccocus aureus
• Salmonella sp
• Zanieczyszczenia chemiczne żywności;
• Pierwiastki szkodliwe dla zdrowia;
• Pozostałości pestycydów stosowane w produkcji żywności;
• Substancje dodatkowe używane w produkcji żywności;
• Materiały i wyroby do kontaktu z żywnością.