Zdrowie publiczne jest dziedziną nauki oraz praktyki – połączeniem wiedzy i działania. Dąży do zapobiegania chorobom oraz wydłużania życia w skali populacyjnej.
W Regionie Europejskim Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) przyjęto, że do podstawowych funkcji zdrowia publicznego (Essential Public Health Operations, EPHOs) należą:
- Nadzór nad zdrowiem i dobrostanem populacji.
- Monitorowanie zagrożeń zdrowotnych oraz katastrof i reagowanie na nie.
- Ochrona zdrowia obejmująca bezpieczeństwo środowiskowe, pracy, żywności, itp.
- Promocja zdrowia obejmująca działania dotyczące społecznych determinantów zdrowia i nierówności w zdrowiu.
- Zapobieganie chorobom, w tym wczesne wykrywanie chorób.
- Zapewnienie zarządzania (ang. governance) zdrowiem i dobrostanem.
- Zapewnienie odpowiedniej i kompetentnej kadry zdrowia publicznego.
- Zapewnienie trwałej struktury organizacyjnej i finansowania ZP.
- Rzecznictwo, komunikacja i społeczna mobilizacja dla zdrowia.
- Rozwijanie badań naukowych w dziedzinie zdrowia publicznego w celu prowadzenia polityki i praktyki.
Grupy podstawowych funkcji zdrowia publicznego. Źródło: WHO (2012), Cianciara D i in. (2016).
Funkcje 1-5 to funkcje wiodące (ang. core EPHOs). W tej grupie funkcje 1-2 polegają na tzw. zwiadzie epidemiologicznym, a 3-5 są głównymi świadczeniami ZP (usługami; ang. services). Realizowanie funkcji wiodących wymaga posiadania specjalistycznych kompetencji, tj. sprofilowanej wiedzy, umiejętności, a także postaw pracowników. Natomiast funkcje 6-10 zaliczono do tzw. funkcji umożliwiających (ang. enabler EPHOs), których wykonywanie wymaga kompetencji w dziedzinie ZP oraz w innych dyscyplinach.
Ciąg dalszy w następnych artykułach.
Autorzy: Katarzyna Lewtak, Dorota Cianciara, Ewa Urban, Małgorzata Gajewska, Maria Piotrowicz
