Wibriozy

Przecinkowce z rodzaju Vibrio występują powszechnie w wodach o niskim i średnim zasoleniu. Z klinicznego punktu widzenia do najistotniejszych należą gatunki Vibrio cholerae, V. vulnificus oraz V. parahaemolyticus. Zakażenie wywołane przez toksynotwórcze szczepy V. cholerae określa się mianem cholery, zaś pozostałe zakażenia o etiologii Vibrio nazywane są wibriozami.

Wibriozy mogą mieć różną manifestację kliniczną w zależności przede wszystkim od drogi zakażenia. Najczęściej objawiają się jako się jako zakażenie przewodu pokarmowego, zakażenie ran, który, ucha, spojówek oka etc. Przebieg zakażenia zazwyczaj jest łagodny i samoograniczający się. Może jednak mieć ono cięższy przebieg u osób z osłabionym układem odpornościowym, u których może dochodzić do rozwinięcia się zakażenia uogólnionego (sepsa), a nawet śmierci. Szczególnie narażone są osoby starsze, przewlekle chore, leczone lekami immunosupresyjnymi oraz noworodki, niemowlęta i małe dzieci.

Zarówno w Polsce jak i w pozostałych krajach europejskich zakażenia innymi przecinkowcami Vibrio niż toksynotwórcze V. cholerae nie podlegają rejestracji w systemie nadzoru epidemiologicznego, nie jest zatem znana dokładna liczba tego typu zakażeń. Do oszacowania skali problemu przydatne mogą być dane Amerykańskiej Agencji ds. Kontroli Zakażeń (CDC), wg której w Stanach Zjednoczonych co roku występuje około 80 tys. przypadków wibrioz, z których ok. 500 wymaga hospitalizacji, a ok. 100 przypadków kończy się zgonem.

Grupy ryzyka:

• Osoby leczone lekami immunosupresyjnymi
• Osoby z chorobami przewlekłymi (np. cukrzycą, chorobami wątroby, nowotworem, HIV)
• Osoby po operacjach żołądka oraz otrzymujący leki zmniejszające wydzielanie kwasów żołądkowych
• Osoby starsze
• Noworodki, niemowlęta i małe dzieci

Występowanie przecinkowców Vibrio w polskich wodach przybrzeżnych Morza Bałtyckiego

W ramach realizowanego projektu prowadzone były badania występowania przecinkowców Vibrio w polskich wodach przybrzeżnych Morza Bałtyckiego. Wytypowano 12 punktów opróbowań pokrywających całą długość polskiego wybrzeża.

Wyniki uzyskane w ramach prowadzonych badań wskazują na stałe występowanie przecinkowców Vibrio cholerae, V. vulnificus oraz V. parahaemolyticus w wodach przybrzeżnych Morza Bałtyckiego w okresie letnim. Najczęściej wszystkie te patogeny były obserwowane w ciepłych wodach Zatoki Gdańskiej oraz Zalewu Wiślanego. W chłodniejszych wodach otwartego Morza Bałtyckiego rzadziej wykrywano przede wszystkim przecinkowce V. parahaemolyticus. Równocześnie zaobserwowano stałe występowanie przecinkowców V. cholerae w wodach mieszanych o niskim zasoleniu (wody mieszane). Fakt ten może mieć bezpośrednie przełożenie na ryzyko wystąpienia infekcji u osób mających styczność ze skażoną wodą. Występowanie wyjątkowo wysokiej temperatury lub letnich fal upałów może dodatkowo sprzyjać znacznemu rozsianiu się tych patogenów.

Profilaktyka

Zapobieganie zakażeniu przecinkowcami z rodzaju Vibrio powinno bezpośrednio wynikać ze świadomości zagrożenia polegającego przede wszystkim na założeniu, że wody środowiskowe w morzu, rzekach, jeziorach, mogą być siedliskiem drobnoustrojów zakaźnych. Stąd prosta profilaktyka zakażeń polega przede wszystkim na przestrzeganiu podstawowych zasad higieny. Ważne jest by po kontakcie z potencjalnie skażoną wodą środowiskową każdorazowo myć ręce wodą z mydłem. Zakażeniu pokarmowemu możemy również zapobiegać unikając spożywania surowych lub niedogotowanych owoców morza oraz połykania wody podczas kąpieli w morzu. Należy również uważać na zanieczyszczenie żywności, w tym owoców, potencjalnie skażonej wodą.

W przypadku posiadania nawet niewielkich ran czy skaleczeń należy unikać kontaktu z wodą morską, szczególnie w okresach gorących, sprzyjających rozwojowi przecinkowców Vibrio. Przed wejściem do wody rany powinny zostać dokładnie zabezpieczone wodoszczelnym opatrunkiem. W przypadku kontaktu rany z wodą morską należy ją dokładnie umyć czystą wodą z mydłem.

W przypadku wystąpienia objawów choroby należy poinformować lekarza o fakcie kontaktu z wodą morską, bądź spożywaniu nieobrobionych termicznie owoców morza, a także o zranieniach, które miały kontakt z wodą morską lub rybami i owocami morza.

Osoby z grup ryzyka, w szczególności osoby z osłabionym układem odpornościowym, powinny możliwie ograniczać kąpiele w wodach morskich i wodach mieszanych (słonawych), szczególnie w okresach gorących oraz unikać spożycia surowych owoców morza. W przypadku wystąpienia objawów choroby lub zranień, które miały kontakt z wodą morską lub rybami i owocami morza, osoby z grupy ryzyka powinny niezwłocznie skontaktować się z lekarzem i poinformować o kontakcie z wodą morską, surowymi owocami morza i rybami.