Fale gorąca są pewnymi szczególnymi zdarzeniami nagłymi polegającymi na utrzymywaniu się wysokiej temperatury przez okres co najmniej kilku dni. Wpływ fal gorąca na umieralność we wszystkich krajach świata, we wszystkich strefach klimatycznych jest szeroko badany.
Analizy krótkookresowego związku umieralności z temperaturą powietrza, w tym z występowaniem fal gorąca były już w Polsce prowadzone, jednak w związku ze wzrostem ich częstości, nasileniem i czasem trwania w ramach obecnie prowadzonego projektu NPZ zostały powtórzone w oparciu o bardziej aktualne dane i w większej liczbie lokalizacji niż w istniejących pracach.
Badania przeprowadzono w 22 miastach i aglomeracjach w oparciu o dane z lat 2000-2016.
Miasta i aglomeracje objęte analizą:
Analiza została ograniczona do miesięcy letnich (kwiecień – wrzesień). Analizowano zgony z powodu ogółu przyczyn z wyłączeniem przyczyn zewnętrznych w populacji ogółem oraz w podpopulacjach wyznaczonych płeć i wiek. Dla każdej lokalizacji przeprowadzono analizę ryzyka zgonu związanego ze wzrostem temperatury maksymalnej ponad temperaturę optymalną (wyznaczanej dla każdej lokalizacji i podpopulacji osobno) oraz z wystąpieniem fali upałów (definiowanej jako co najmniej trzy dni z temperaturą maksymalną ponad 30oC). Uzyskane dla wszystkich miast wyniki uśredniono przy użyciu metod meta-analizy i przedstawiono w Tabeli 1.
Tabela 1 .Ryzyko względne zgonu związane ze wzrostem temperatury o 1oC ponad optymalną oraz z wystąpieniem fali upałów
Populacja | Wzrost temperatury ponad optymalną | Fala upałów |
Ogółem | 1.015 (1.014 – 1.017)* | 1.050 (1.020 – 1.080) * |
0-64 lat | 1.011 (1.008 – 1.013) * | 1.020 (0.980 – 1.070) |
65 lat i więcej | 1.018 (1.016 – 1.021) * | 1.070 (1.030 – 1.110) * |
Kobiety | 1.016 (1.014 – 1.019) * | 1.040 (0.996 – 1.080) |
Mężczyźni | 1.015 (1.013 – 1.018) * | 1.050 (1.001 – 1.100) * |
W wyniku przeprowadzonych analiz stwierdzono, że w większości miast objętych analizą zależność pomiędzy temperaturą a umieralnością była krzywoliniowa. Obliczona temperatura optymalna przyjmowała wartości od 17 do 25oC, przy czym nie zaznaczyły się systematyczne różnice w badanych podpopulacjach. Zaobserwowano istotny statystycznie wzrost liczby zgonów związany ze wzrostem temperatury ponad temperaturę optymalną. Wzrost umieralności w czasie fal upałów był istotny statystycznie w populacji ogółem, osób starszych oraz mężczyzn.