W listopadzie tego roku Krajowy Ośrodek ds. Diagnostyki Zakażeń Poliowirusami (Zakład Wirusologii, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH-PIB) wykrył w próbce ścieków pobranej w Warszawie wirusa polio typu 2. Odnosząc się do tego wydarzenia warto przybliżyć kilka faktów na temat polio, choroby, która ostatni raz została odnotowana w Polsce w 1984 roku, czyli 40 lat temu. Polio, poliomyelitis, nagminne porażenie dziecięce, choroba Heinego-Medina, to nazwy tej samej choroby wywoływanej przez wirusy polio trzech różnych typów. Najcięższymi objawami zakażenia są zapalenie mózgu i ostre porażenie wiotkie. Powszechność zachorowań oraz ciężki przebieg przyczynił się do tego, że w 1988 roku WHO ogłosiło Światowy Program Eradykacji Polio. W wyniku programu 2 z 3 typów dzikich wirusów polio (typ 2 i 3) zostały wyeliminowane. Obecnie dzikie wirusy polio typu 1 występują w dwóch krajach endemicznych; w Pakistanie i w Afganistanie. Eliminacja wirusa w wielu regionach świata była możliwa dzięki szczepieniom. Istnieją dwa rodzaje szczepionki przeciwko polio, OPV – doustna szczepionka, zawierająca szczepy osłabione czyli atenuowane oraz IPV zawierająca wirusy inaktywowane. Od 2016 roku w Polsce stosowana jest wyłącznie szczepionka IPV.
Stosowanie szczepionki doustnej w społeczeństwie o niskim ogólnym poziomie zaszczepienia np. w Afryce, pokazało, że może dochodzić do krążenia wirusów szczepionkowych w populacji. Ponieważ polio jest wirusem RNA, który łatwo mutuje dochodzi do transformacji osłabionych szczepów szczepionkowych w szczepy wysoce wirulentne. Nazywamy je krążącymi VDPV (cVDPV). Tego typu wirus – cVDPV2 został wykryty w ściekach w Warszawie. Wykrycia VDPV w próbkach środowiskowych, od czasu do czasu, odnotowywane są w różnych miejscach na świecie, ale zawsze skłaniają do refleksji na temat profilaktyki za pomocą szczepień i potrzebie edukacji w tym zakresie.
Badania środowiska w kierunku wirusów polio prowadzone są od wielu lat przez Krajowy Ośrodek ds. Diagnostyki Zakażeń Poliowirusami, który posiada akredytację Światowej Organizacji Zdrowia i jest jednym z laboratoriów GPLN (Global Polio Laboratory Network). Finansowane są przez Ministerstwo Zdrowia w ramach NPZ na lata 2021-2025. Zakład Wirusologii współpracuje w tym zakresie z Głównym Inspektoratem Sanitarnym, Państwową Inspekcją Sanitarną oraz przedsiębiorstwami wodno-kanalizacyjnymi w Warszawie, Lublinie, Rzeszowie, Krakowie, Gdańsku i Wrocławiu.
