Ostatnie lata przyniosły nieoczekiwany wzrost zachorowań na choroby zakaźne. W 2017 r. w Polsce wystąpiło ponad 3000 zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu A, podczas gdy jeszcze w 2016 r. było ich jedynie 35. Podobny wzrost obserwowano w przypadku odry, choroby, co do której jeszcze do niedawna istniały realne plany eradykacji. Liczba zachorowań w 2018 r. wzrosła 5-krotnie w porównaniu do 2017 r., a obecnie do 15 czerwca 2019 jest już ich prawie czterokrotnie więcej niż w całym 2018 r. Naturalne jest więc pytanie o przyczyny takiego stanu rzeczy.

Źródłem wiarygodnych danych powinien być nadzór epidemiologiczny działający na podstawie Ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. W systemie tym zgłoszenia przypadków zachorowań zgłaszane przez lekarzy oraz dodatnie wyniki badań zgłaszane przez diagnostów laboratoryjnych integrowane są przez pracowników Państwowych Powiatowych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych, którzy również pozyskują dodatkowe informacje bezpośrednio od pacjentów lub lekarzy prowadzących. Niestety działający w oparciu o przesyłanie pocztą dokumentów papierowych system zbierania danych epidemiologicznych okazuje się zbyt powolny, by rozpoznać sytuację i zaplanować skuteczne działania. Mamy więc informację o wzroście zachorowalności, ale czas oczekiwania na szczegóły jest zbyt długi i działania trzeba często podejmować przed ich pozyskaniem. Stąd też kluczowa jest modernizacja systemu nadzoru epidemiologicznego, przyspieszenie i poprawa jakości dostępnych danych.

Na takie zapotrzebowanie odpowie EpiBaza, nowo powstały system łączący elektronicznie instytucje biorące udział w systemie monitorowania chorób zakaźnych, a także bezpieczeństwa żywności. Dane będą mogły być wprowadzane do systemu z poziomu Państwowych Powiatowych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych i będą dostępne w czasie rzeczywistym dla innych użytkowników. W ten sposób zafunkcjonuje bieżący szczegółowy monitoring nie tylko na poziomie powiatu, ale również na poziomie wojewódzkim i centralnym. W przyszłości także i sam proces zgłaszania zostanie zastąpiony przez zautomatyzowane lub częściowo zautomatyzowane przesyłanie danych z systemów gabinetowych, szpitalnych czy laboratoryjnych, co jeszcze usprawni pozyskiwanie danych. EpiBaza to jednak nie tylko baza danych. EpiBaza posiada szereg algorytmów i alertów, które pozwolą na poprawę możliwości wykrycia rozpoczynających się ognisk i epidemii. Z EpiBazą zintegrowany będzie system rejestracji ognisk epidemicznych. EpiBazę zasilą także inne źródła danych. W jednym miejscu będą dostępne dane dotyczące epidemiologii chorób zakaźnych. Będą dostępne dla profesjonalistów, ale nie tylko. Poprzez interaktywną platformę internetową udostępniane będą bieżące dane dotyczące epidemiologii chorób zakaźnych. Docelowo obejmie ona wszystkie choroby zakaźne podlegające obowiązkowi zgłoszenia zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Autor: dr Małgorzata Sadkowska-Todys