Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny jest ważnym ośrodkiem dbającym o bezpieczeństwo żywności. Każdego roku Państwowa Inspekcja Sanitarna pobiera ponad 60.000 próbek produktów spożywczych na polskim rynku, wykonując około 0,5 mln badań, których wyniki przekazywane są do Instytutu. Dotyczą one zanieczyszczeń chemicznych żywności, mikrobiologii żywności, pozostałości pestycydów, stosowania substancji dodatkowych, substancji migrujących z materiałów do kontaktu żywnością i wielu innych istotnych parametrów. Program EpiBaza jest narzędziem pozwalające na szybkie i bezpieczne przesyłanie danych, przy zapewnieniu ich wysokiej jakości i wiarygodności.
Gromadzenie dokładnych, aktualnych i porównywalnych danych jest warunkiem koniecznym do świadomej oceny ryzyka i decyzji dotyczących zarządzania ryzykiem. Szybki i wygodny dostęp do danych pozwala określić, które produkty są zanieczyszczone mikrobiologicznie lub chemicznie i na jakich poziomach. Informacje te, w połączeniu z wiarygodnymi informacjami na temat spożycia żywności, umożliwiają oszacowanie ryzyka i obliczenie narażenia konsumentów na określone zagrożenie.
Program EpiBaza umożliwi również łatwą transmisję danych do Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA). Gromadzenie danych obejmujących całą UE umożliwia również monitorowanie skuteczności programów bezpieczeństwa żywności i stanowi wkład w poprawę bezpieczeństwa żywności na poziomie europejskim.
Wyniki badań konieczne są dla prawidłowego nadzoru nad żywnością, oceny ryzyka zdrowotnego związanego z obecnością niepożądanych substancji lub drobnoustrojów w żywności, przygotowania planów pobierania próbek do celów urzędowej kontroli i monitoringu, stanowią też podstawę działalności ekspertów, między innymi przy opracowaniu stanowisk Polski wobec projektów aktów prawnych UE. Obecnie gromadzonych jest i przetwarzanych ponad 70 różnych parametrów dotyczących pobrania próbki, rodzaju środka spożywczego oraz uzyskanego wyniku i zastosowanej metody analitycznej.
Udostępnianie danych dla bezpieczeństwa Żywności – program Epibaza
Rozporządzenie nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego I Rady z dnia 28 stycznia 2002 r., zwane Ogólnym Prawem Żywnościowym, nakłada na Państwa Członkowskie UE obowiązek gromadzenia i udostępniania danych dotyczących m.in zasięgu i rozpowszechnienia zagrożeń biologicznych; zanieczyszczeń żywności i pasz; oraz pozostałości leków weterynaryjnych i pestycydów. W Polsce w ramach działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej, bada się corocznie ok 80 tys. próbek. Uzyskany w ten sposób zbiór danych niesie kolosalny zasób informacji o podstawowym znaczeniu dla zdrowia publicznego, niemniej dostęp do tych danych , z uwagi na ich rozproszony charakter, wymaga zastosowanie specjalistycznych narzędzi informatycznych.
Celem projektu było udostępnienie zasobów danych z zakresu bezpieczeństwa mikrobiologicznego żywności, jej zanieczyszczeń chemicznych, substancji dodatkowych oraz substancji migrujących do żywności z materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, pozostałości pestycydów i GMO oraz informatyzacja procesu ich gromadzenia i przetwarzania.
Realizowany Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego – Państwowym Zakładzie Higieny program Epibaza daje wyjątkową w skali kraju możliwość dostępu do danych z zakresu bezpieczeństwa żywności – skierowanych zarówno do władz odpowiedzialnych za zdrowie publiczne, a szczególnie za bezpieczeństwo żywności (Minister Zdrowia, Główny Inspektor Sanitarny, Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne, inne organy kontroli urzędowej odpowiedzialne za nadzór nad żywnością), Urzędy wojewódzkie i powiatowe, samorząd terytorialny, Szkoły wyższe, instytuty naukowo-badawcze ale również media, ogół społeczeństwa i organizacje pozarządowe. W części otwartej zapewniony będzie Dostęp do raportów danych zagregowanych, zarówno bieżących i historycznych, możliwość podglądu i pobierania danych w różnych przekrojach oraz możliwość graficznej prezentacji danych (wykresy, diagramy, mapy geograficzne)
Autor: dr Jacek Postupolski
Projekt EpiBaza współfinansowany przez Unię Europejską ze środków EFRR 2014-2020 w ramach POPC nr POPC.02.03.01-00-0003/15-00
